Wikibooks

Leer jezelf ecologisch tuinieren/Plantkunde/Opbouw van zaadplanten: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Vorige wijzigingVolgende wijziging →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Vangelis (overleg | bijdragen)
36.473 bewerkingen
Vangelis (overleg | bijdragen)
36.473 bewerkingen
aanpassing
Regel 1:
{{Leer jezelf ecologisch tuinieren|Afbeelding=Wortel_dwarsdoorsnede.jpg}}
De '''zaadplanten''' zijn opgebouwd uit drie hoofdorganen: [[wortel (plant)|wortel]], [[stengel]], [[en blad]]. Alle plantendelen die op het eerste gezicht niet tot een van deze drie gerekend kunnen worden, blijken bij nader inzien meestal toch uit een van deze drie afgeleid te kunnen worden. Deze delen worden daarom afgeleide organen genoemd.<br/>
Hoofdorganen zijn:
* [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Wortel(stok)|wortel]]
*wortel,
* [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Stengel|stengel]]
*stengel,
* [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Blad|blad]]
*blad.
Afgeleide organen zijn:
* [[BloemLeer jezelf ecologisch tuinieren/Bloem|bloem(plantdeel)|bloemdeel]] -: veranderd blad
* [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Bol|stengelbol]]
*stengel[[knol]]len,
* [[Wortelknol#WortelknolLeer jezelf ecologisch tuinieren/Knol|wortelknol]]len
*tak [[doornLeer (plant)jezelf ecologisch tuinieren/Tak|doornen]],
* [[doornLeer jezelf ecologisch (plant)tuinieren/Blad|bladdoornen]]: (rozen hebben stekels; deze zijn niet afleidbaar)
* [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Stengel|stengelrank]]en,
* [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Blad|bladrank]]en
* [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Wortel(stok)|wortelstok]]: ondergrondse stengel.
 
Een [[zaad (plant)|zaad]]zaadplant bestaat uit een wortel, stengel, blaadjes en cotylen. Cotylen zijn verdikte bladeren met reserve stoffen. De anatomie richt zich op de inwendige bouw en structuur van het organisme.
 
==[[ De plantaardige cel]] ==▼
De anatomie richt zich op de inwendige bouw en structuur van het organisme.
Een plantaardige [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Plantaardige cel|plantaardige (biologie)|cel]], zoals afgebeeld achter de link hiervoor, bestaat van buiten naar binnen uit een dunne [[w:celwand]], een celmembraan, een dun laagje [[w:cytoplasma]], en een grote, centrale ruimte die gevuld is met water en opgeloste stoffen: de vacuole. In het cytoplasma kunnen zich diverse soorten korrels bevinden, zoals [[w:bladgroenkorrel]]s.<br />▼
De celwand bestaat uit verschillende lagen: van buiten de [[w:primaire celwand]], van binnen de [[w:secundaire celwand]]. De cellen zijn aan elkaar geplakt met een laagje pectine, waaraan gerefereerd wordt als de middenlamel. Bij het koken van aardappelen lossen de middenlamellen op en raken de cellen los van elkaar.▼
 
== De primaire weefsels ==▼
 
De primaire weefsels zijn [[w:Parenchym]], [[w:Collenchym]], en [[w:Sklerenchym]].▼
▲==[[De plantaardige cel]]==
▲Een plantaardige [[cel (biologie)|cel]], zoals afgebeeld achter de link hiervoor, bestaat van buiten naar binnen uit een dunne [[celwand]], een celmembraan, een dun laagje [[cytoplasma]], en een grote, centrale ruimte die gevuld is met water en opgeloste stoffen: de vacuole. In het cytoplasma kunnen zich diverse soorten korrels bevinden, zoals [[bladgroenkorrel]]s.<br />
▲De celwand bestaat uit verschillende lagen: van buiten de [[primaire celwand]], van binnen de [[secundaire celwand]]. De cellen zijn aan elkaar geplakt met een laagje pectine, waaraan gerefereerd wordt als de middenlamel. Bij het koken van aardappelen lossen de middenlamellen op en raken de cellen los van elkaar.
 
▲==De primaire weefsels==
▲De primaire weefsels zijn [[Parenchym]], [[Collenchym]], en [[Sklerenchym]].
Parenchym bestaat uit levende cellen met een overal even dunne celwand en vele intercellulaire ruimten. Het dient vaak als vulweefsel.<br />
Collenchym bestaat ook uit levende cellen. De primaire celwanden hebben echter wandverdikkingen, waardoor de functie duidelijk wordt: steunweefsel.<br />Sklerenchymcellen vormen een dikke, verhoute, secundaire celwand en gaan dan dood. Sklerenchym dient ook als steunweefsel.
 
== De primaire stengel ==
[[AfbeeldingImage:Stengel_Aardappel_dwarsdoorsnede.jpg|250px|thumb|dwarsdoorgesneden aardappelstengel]]
Aan de toppen van de stengels en de wortels bevinden zich de groeipunten. De stengels en de wortels die uit deze groeipunten ontstaan, heten primair. Op dwarsdoorsnede onderscheiden wij aan de primaire stengel van buiten naar binnen drie gebieden: epidermis, schors en stele. In de stele liggen, omgeven door parenchym, de vaatbundels. Deze liggen bij tweezaadlobbigen in een ring. De vaatbundels zijn verdeeld in een buitenste deel, het [[w:floëem]], met [[w:bastvaten]], en een binnenste deel, het [[w:xyleem]], met [[w:houtvat]]en. Bij eenzaadlobbigen liggen de vaatbundels verspreid.
 
Bastvaten vervoeren assimilatieproducten, met name suiker, en de houtvaten vervoeren water en opgeloste stoffen.<br />
Alles wat binnen de ring van de vaatbundels ligt, noemt men het merg van de stengel.
 
== De primaire wortel ==
[[Image:Anatomy roots Dutch text.jpg|thumb|650px|Schematische lengtedoorsnede primaire wortel]]
[[Image:Meristemo apical 2.jpg|250px|thumb|worteltop van [[ui (bolgewas)|ui]]]]
Regel 45 ⟶ 43:
*het Pericambium, later pericykel
*de Centrale cilinder
[[Image:Racine1 Dutch text.jpg|thumb|400px300px|Schematische dwarsdoorsnede primaire wortel]]
[[Afbeelding:Root_selaginelle_dwarsdoorsnede.jpg|thumb|300px|wortel dwarsdoorsnede]]
 
=== Rhizodermis ===
Is een laag van aaneengesloten cellen aan de buitenkant van de wortel, die naar binnen toe 1- of meerlagig exodermis vormt. De exodermis neemt bij het ouder worden van de wortel de taak van de dan afgestorven rhizodermis laag over.
 
=== Schors ===
De primaire schors wordt cortex genoemd en vult de zone tussen de rhizodermis en de centrale cilinder. De schors bij de secundaire wortel bestaat bij planten waar de [[wortel (plant)|wortel]] ook als opslagorgaan dient voor het grootste deel uit parenchymcellen gevuld met zetmeelkorrels.
 
=== Endodermis ===
De endodermis is de binnenste laag van de schors en dient als fysiologische barrière tussen de schors en de centrale cilinder. De dicht tegenelkaar liggende cellen bevatten een wasachtige stof ([[w:suberine]]), waardoor de laag cellen voor water ondoordringbare is. Hierdoor kan water slechts in één richting stromen namelijk naar het midden van de wortel waar de centrale cilinder ligt.
 
=== Centrale cilinder ===
De centrale cilinder bestaat uit houtvaten (xyleem) en zeefvaten (floëem) en zorgt voor het transport van water, voedingsstoffen en assimilaten. De hout- en zeefvaten worden omsloten door 1- of meerdere lagen cellen, dat pericambium en bij oudere wortels pericykel wordt genoemd. In deze laag worden de apicale meristemen voor de zijwortels gevormd.
 
== Het blad ==
[[Afbeelding:blad_dwarsdoorsnede.jpg|450px|thumb|dwarsdoorsnede standaardblad]]
Het [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Blad|blad]] bestaat uit een bladsteel en een bladschijf. De bladschijf bestaat uit [[w:bladmoes]] en nerven. De anatomie van het blad wordt bij bladmoes beschreven.
 
== De secundaire stengel en wortel ==
 
=== Secundaire diktegroei ===
Als een primaire stengel of primaire wortel dikker moet worden, kan dit niet gebeuren door vergroting van de reeds aanwezige cellen, aangezien deze voor het grootste deel uitgedifferentieerd zijn. De enige mogelijkheid nu is de productie van nieuwe cellen.
Secundaire diktegroei is de uitbreiding van het aantal cellen in de breedte van een plant. Het [[w:cambium]] dat verantwoordelijk is voor de secundaire diktegroei ligt bij primaire dicotyle stengels in eerste instantie tussen primair hout en primaire bast, dus in de vaatbundels. Zodra de secundaire diktegroei begint, breidt het cambium zich tussen de vaatbundels uit.
Uiteindelijk vormt het cambium een gesloten schede, de cambiumring. Het cambium gaat nu naar binnen toe secundair [[w:xyleem]] (houtcellen) en naar buiten toe secundair [[w:floëem]] (bastcellen) vormen.
 
=== Wortel ===▼
|[[Image:Racine2 Dutch text.jpg|300px|thumb|Schematische dwarsdoorsnede]]▼
|[[Image:Root-nodule01.jpg|250px|thumb|Dwarsdoorsnede van een [[wortel (plant)|wortel]] van [[Sojaboon|soja]] met stikstofknolletjes]]▼
 
=== Stengel ===▼
|[[Image:Stem-cross-section2 Dutch.jpg|250px|thumb|left|Opbouw stengel]]▼
|[[Image:Holz querschnitt.jpg|250px|thumb|left|Tangentiale doorsnede van een 4-jarige stam:0 = merg; 1 = grens jaarring; 2 = harskanalen; 3 = primaire houtstralen; 4 = secundaire houtstralen; 5 = '''cambium'''; 6 = houtstralen in de bast; 7 = '''kurkcambium'''; 8 = bast; 9 = schors]]▼
|[[Afbeelding:Stem-histology-cross-section-tag.svg|250px|thumb|left|Dwarsdoorsnede van een vlasstengel. 1=[[Merg (plant)|merg]]; 2=[[xyleem|primairxyleem]]; 3=[[xyleem]]; 4=[[floëem]]; 5=[[sklerenchym]] (de vezel); 6=primaire schors ([[cortex]]); 7=[[epidermis]]]]▼
 
▲===Wortel===
{|
▲|[[Image:Racine2 Dutch text.jpg|300px|thumb|Schematische dwarsdoorsnede]]
|[[Afbeelding:Wortel_dwarsdoorsnede.jpg|thumb|200px|secundaire wortel: dwarsdoorsnede wortel 'Amsterdamse Bak']]
▲|[[Image:Root-nodule01.jpg|250px|thumb|Dwarsdoorsnede van een [[wortel (plant)|wortel]] van [[Sojaboon|soja]] met stikstofknolletjes]]
|}
▲===Stengel===
{|
▲|[[Image:Stem-cross-section2 Dutch.jpg|250px|thumb|left|Opbouw stengel]]
▲|[[Image:Holz querschnitt.jpg|250px|thumb|left|Tangentiale doorsnede van een 4-jarige stam:0 = merg; 1 = grens jaarring; 2 = harskanalen; 3 = primaire houtstralen; 4 = secundaire houtstralen; 5 = '''cambium'''; 6 = houtstralen in de bast; 7 = '''kurkcambium'''; 8 = bast; 9 = schors]]
▲|[[Afbeelding:Stem-histology-cross-section-tag.svg|250px|thumb|left|Dwarsdoorsnede van een vlasstengel. 1=[[Merg (plant)|merg]]; 2=[[xyleem|primairxyleem]]; 3=[[xyleem]]; 4=[[floëem]]; 5=[[sklerenchym]] (de vezel); 6=primaire schors ([[cortex]]); 7=[[epidermis]]]]
|}
 
== Stikstofknolletjes ==
[[Vlinderbloemigen]], zoals de [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Tuinboon|tuinboon]] en [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Sojaboon|sojaboon]], leven in symbiose met de wortelknobbelbacterie. Deze bacterie (''Rhizobium'' sp.) stimuleert de wortels tot het vormen van knolletjes, waarin de bacteriën zitten.
 
== Externe link ==
http://biologi.uio.no/plfys/haa/anatomi/mikro.htm : prachtige doorsneden verschillende organen
 
{{GFDL-Wikipedia}}
[[Categorie:Plantenanatomie]]
{{sub}}
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.