Leer jezelf ecologisch tuinieren/Plantenziekte: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Vangelis (overleg | bijdragen)
k titel 'Transwiki:Plantenziekte' gewijzigd in 'Leer jezelf ecologisch tuinieren/Plantenziekte': samenstelling boek
Vangelis (overleg | bijdragen)
aanpassing
Regel 1:
{{Leer jezelf ecologisch tuinieren|Afbeelding=komt nog}}
Een '''plantenziekte''' kan veroorzaakt worden door verschillende organismen. De aantastingen door [[schimmels]], [[bacterie|bacteriën]], [[virus (biologie)|virus]]senvirussen en [[rondwormen|nematoden]] worden meestal [[ziekte]]nziekten genoemd. De aantasting door [[insecten]], [[mijt]]enmijten en andere dieren zoals vraat door wild en vogels, noemt men [[plaaginsect|plagen]].
 
De studie van de plantenziekten heet ook wel [[w:fytopathologie]]. Plantenziektenkundigen bestuderen hoe een [[infectie]] tot stand komt, wat de [[opbrengstderving]] is, en hoe je gewassen minder vatbaar kunt maken.
Plantenziekten worden biologisch bestreden met natuurlijke vijanden.
 
Diverse moderne landbouwgewassen zijn [[resistent]] voor ziekten of plagen. Dat is ook een van de doelen van [[plantenveredeling]]. Plantenziekten worden bestreden met een [[chemisch bestrijdingsmiddel]] of [[biologische bestrijding|biologisch]] met [[natuurlijke vijanden]].
 
==Schimmels==
In Nederland zijn de [[schimmels]] de belangrijkste veroorzaker van plantenziekten. Voorbeelden van door schimmels veroorzaakte ziekten zijn
*[[roestenLeer jezelf ecologisch tuinieren/Problemen#Roest|roestRoest]], kleine oranje, gele of bruine vlekjes op bladeren
*[[schurftLeer jezelf ecologisch tuinieren/Problemen#Schurft|Schurft]], ruwe plekjes op blad en vrucht (vooral bij [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Appel|appel]])
*verwelkingsziektenVerwelkingsziekten, schimmels zitten in de [[houtvaten]] van planten en verstoppen het watertransport. VoorbeeldenVoorbeeld zijnis de [[iepziekte]] of [[verwelkingsziekte]]
*[[kankerLeer jezelf ecologisch tuinieren/Problemen#Kanker|Kanker]], de schimmel zorgt dat de [[bast]] van een plant aangetast wordt. De plant reageert met woekeringen.
*[[bladvlekkenziektenLeer jezelf ecologisch tuinieren/Problemen#Bladvlekziekte|Bladvlekkenziekten]], op de bladeren zie je kleine zwarte of bruine vlekken
*[[meeldauwLeer jezelf ecologisch tuinieren/Problemen#Meeldauw|Meeldauw]], een wit schimmelovertrek op de bladeren
*[[bodemziektenBodemziekten]], wortels worden aangetast zodat vooral kiemplanten sterven.
*ook [[heksenbezem]]sheksenbezems in berken worden door een schimmel veroorzaakt.
 
Schimmelziekten worden chemisch bestreden met [[fungicide]]n. Biologische methodenbestrijdingsmethoden zijn er nauwelijks. In de biologische landbouw probeert men de weerbaarheid van planten te verhogen, of gebruikt men resistente rassen.
 
==Bacteriën==
Ziekten veroorzaakt door [[bacterie|bacteriën]] zijn schadelijk. Bacterieziekten zijn vrij besmettelijk, een plant kan zich niet herstellen. ChemischeVoorbeelden bestrijdingzijn isbacterievuur, bovendienwortelknobbels. nietDeze mogelijk.planten Voorbeeldenmoet zijnje [[bacterievuur]], wortelknobbelsverbranden.
 
==Virussen==
De ziekten door [[virus (biologie)|virus]]senvirussen veroorzaakt lijken vaak op erfelijke afwijkingen. Bladeren worden gevlekt, soms krullen bladeren of ontstaat er een groeistoornis. [[luisLeer jezelf ecologisch tuinieren/Bladluis|Bladluizen]] zijn beruchte virusoverdragers. Tegen virussen zijn eris geen bestrijdingsmiddelen beschikbaarbestrijding. Daarom is het belangrijk dat uitgangsmateriaal als pootaardappelen of stekmateriaal virusvrij is.
 
==Viroïden==
[[Viroïde]]nViroïden kunnen ook planten aantasten. Deze hebben geen eiwitmantel en bestaan alleen uit RNA of enkelstrengs DNA. Ook hier zijn geen bestrijdingsmiddelen beschikbaar. Een Viroïde is een molecuul dat uit een relatief kort enkelstrengs RNA of enkelstrengs DNA bestaat. Van deze laatste zijn er maar enkele bekend; de meeste viroïden bestaan uit RNA. Het kan vergeleken worden met een virus, maar een viroïde is veel kleiner en heeft geen eiwitmantel. Viroïden kunnen zich alleen in planten vermenigvuldigen. Er zijn ruim dertig soorten bekend. Viroïden zijn ontdekt in 1967 door de Amerikaan Theodor Diener en zijn sterk fytopathogeen, het RNA bevat geen signalen voor vertaling in eiwit. Het eerste viroïde dat werd ontdekt is Aardappelspindelknolviroïde (PSTVd).
Een Viroïde is een molecuul dat uit een relatief kort enkelstrengs RNA of enkelstrengs DNA bestaat. Van deze laatste zijn er maar enkele bekend; de meeste viroïden bestaan uit RNA. Het kan vergeleken worden met een virus, maar een viroïde is veel kleiner en heeft geen eiwitmantel. Viroïden kunnen zich alleen in planten vermenigvuldigen. Er zijn ruim dertig soorten bekend. Viroïden zijn ontdekt in 1967 door de Amerikaan Theodor Diener en zijn sterk fytopathogeen, het RNA bevat geen signalen voor vertaling in eiwit. Het eerste viroïde dat werd ontdekt is Aardappelspindelknolviroïde (PSTVd).
 
Viroïden zijn ziekteverwekkers bij planten, zoals aardappel, tomaat, komkommer en hop.
 
Viroïden worden ook kunstmatig gemaakt voor gebruik bij genetische manipulatie. Onder bepaalde omstandigheden is het mogelijk een virus kunstmatig te degenereren tot een viroïde, die dan alleen nog uit nucleïnezuur dat zichzelf kan vermeerderen bestaat. Anders gezegd zo'n viroïde is een naakt virus. Als deze viroïde samen met het oorspronkelijke virus kunstmatig vermeerderd wordt onder toevoeging van nucleïnezuren en aminozuren, krijgen de viroïden de overhand doordat ze zich sneller vermeerderen.
 
Primaire en secundaire structuur van het aardappelspindelknolviroïde:
 
==Aaltjes==
De ziekten die door [[rondwormen|nematoden]] (aaltjes of rondwormen) worden veroorzaakt lijken soms op virusziekten. Veel aaltjes leven in de grond en tasten de wortels aan, maar er zijn ook stengelaaltjes. Omdat aaltjes zich moeilijk verplaatsen, treden die ziekten vaak plaatselijk op. In een gewas ontstaan dan 'valplekken'. Door jarenlang een zelfde gewas te telen, bouwt een aaltjespopulatie zich op. Door [[vruchtwisseling]] kun je aaltjesziekten voorkomen. Bekende aaltjesziekten zijn [[aardappelmoeheid]], bietenmoeheid of rozenmoeheid.
 
==Insecten==
[[Plaaginsecten|Plagen]] die door [[insecten]] worden veroorzaakt zijn in het grootste deel van de wereld de belangrijkste oorzaak van opbrengstverliezen. Wereldwijd worden insecten bestreden met [[insecticide]]n. In het gematigde Nederland klimaat zijn vooral luizen (als overdrager van virussen), trips, sommige [[rups]]enrupsen en [[kevers|keverlarven]] schadelijk. Verschillende [[bladmineerder]]sbladmineerders tasten de bladeren van veel plantensoorten aan.
 
==Mijten==
Ook [[mijt]]enmijten, die tot de [[spinachtigen]] behoren, kunnen planten aantasten. Een voorbeeld is ''[[Brevipalpus phoenicis]]'' die [[passiebloemLeer jezelf ecologisch tuinieren/Passiebloem|passiebloemen]]en en andere vruchtgewassen aantast.
 
 
Meer over specifieke toestanden met ziektes en andere ongemakken lees je in de hoofdstukken [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Problemen|Problemen]] en [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Dieren|Dieren]].
[[Categorie:Plantenziekte| ]]
 
{{GFDL-Wikipedia}}
[[bg:Фитопатология]]
{{sub}}
[[de:Phytopathologie]]
[[en:Phytopathology]]
[[eo:Fitopatologio]]
[[fr:Pathologie végétale]]
[[id:Fitopatologi]]
[[ja:植物病理学]]
[[ms:Phytopathologi]]
[[pl:Fitopatologia]]
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.