Go leer je zo: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 211:
*De vangzet
*Valse ogen.
Wat is de spil van het spel? De spil van go is het controleren van de stenen die je op het bord hebt gelegd. Sommige stenen mogen best van het bord verdwijnen, als je dat maar hebt gepland. Je hebt het spel nog niet onder de knie, zolang het steeds een verrassing is wanneer je steentjes ineens van het bord verdwijnen. Veel beginnersfouten zijn terug te voeren op vergissingen van deze aard.
Bovendien is gebied pas zeker gebied als alle stenen van de tegenstander eruit kunnen worden geslagen.
Kortom: het belangrijkste en meest elementaire van go is ''het slaan van stenen''. Daar gaat deze eerste les na de introductie dan ook over. We verwachten niet dat je na deze les geen fouten meer maakt bij het slaan van stenen. We willen ervoor zorgen dat je geen onenigheid met je tegenstander zult hebben over het al dan niet terecht verdwijnen van een aantal steentjes.
Daarom geven we je veel oefening in het vangen van stenen, vooral in situaties waarin omliggende stenen een heldere blik op de zaak vertroebelen.
==== Atari ====
Atari is een Japans woord dat zoveel betekent als "bedreiging" of "bedreigd". Atari is een heel belangrijke term bij go.
De term "atari" duidt erop dat er stenen op het bord liggen die nog maar één vrijheid hebben. We zeggen dan dat deze stenen atari staan. De witte keten in onderstaand diagram links staat bijvoorbeeld atari. Deze keten kan door zwart geslagen worden, zoals te zien in het diagram rechts.
Een situatie als de bovenstaande is vrij overzichtelijk, omdat alleen relevante stenen te zien zijn. In de praktijk zul je situaties aantreffen zoals de onderstaande. Wanneer zwart op A speelt dan hoor je te ontdekken dat er een witte keten atari staat. Welke?.
Wanneer zwart de volgende zet de gelegenheid krijgt op B te spelen dan worden de drie witte stenen geslagen. De drie witte stenen hebben nog maar één vrijheid en staan daarom atari.
Wit kan ter verdediging zelf op B spelen. Wit is dan verbonden met de andere witte stenen en is daarom niet meer zo makkelijk te vangen.
We zeggen dat wit de stenen dekt door op B te spelen.
==== Vastzetten ====
Je kunt een keten zodanig atari zetten dat hij er niet meer uit kan komen. In onderstaand diagram zien we weer een overzichtelijke situatie. We hebben alleen de relevante stenen laten liggen. Zwart aan zet probeert de witte stenen vast te zetten. Hoe?
De beste zet is zwart 1. Wanneer wit probeert tegen te spartelen door de keten te verlengen met 2, dan helpt dit niet, want wit staat nog steeds atari. Zwart kan op 3 slaan.
Wit moet niet op 2 beginnen, omdat wit dan kan verlengen op 1 waardoor wit 3 vrijheden heeft en daardoor niet meer gemakkelijk te vangen is.
Bovenstaande situatie is identiek aan onderstaande met dit verschil dat er een aantal stenen bij liggen die het overzicht verstoren. Herken je het?
Ook hier geldt dat een zet op X vangt. De witten kunnen er dan niet meer uit.
==== Tegen de rand drukken ====
De rand speelt vaak een bijzondere rol bij het vastzetten van stenen. Onderstaande situatie is weer ontdaan van alle omliggende stenen. Wit is in staat de zwarte stenen te vangen. Hoe?
Zwart heeft over de rand heen geen vrijheden meer. Wit 1 klaart de klus. Zwart kan nog 2 spelen, maar wit speelt 3 en slaat zo zelfs drie stenen.
Onderstaand diagram is vergelijkbaar. Wit kan de twee zwarte stenen vangen door op X te spelen. Wit drukt de zwarte stenen als het ware tegen de rand, waardoor er geen ontsnappen meer mogelijk is.
De aanwezigheid van de 3 stenen naar het midden toe is niet van belang. De witte zet op X maakt de verbinding tussen de twee ketens onmogelijk. We zeggen dat de witte zet "knipt".
Een vergelijkbare situatie vinden we bijvoorbeeld in onderstaand diagram. De zwarte gemerkte steen kan worden gevangen door hem tegen de rand aan te drukken. Waar zou je spelen?
Wanneer wit op 1 in onderstaand diagram speelt, dan kan zwart de steen proberen te redden door naar de rand toe te verlengen, maar dan speelt wit op 3 en we hebben een vergelijkbare situatie als het eerste diagram in deze paragraaf. Zwart kan er dan niet meer uit. Als wit op 2 atari geeft, dan krijgt zwart de gelegenheid de steen te verbinden met de andere zwarten door zelf op 1 te spelen.
==== Trap ====
Weer een andere manier om een steen te vangen door hem atari te zetten is de volgende. Onderstaand diagram toont twee witte stenen die atari gezet kunnen worden. Welke is de beste manier?
Zwart kan het beste atari geven met 1 in onderstaand diagram. Wit kan weliswaar ontsnappen met 2, maar dan kan zwart opnieuw atari geven met 3. Volgt wit 4, dan gaat zwart verder met 5, enzovoort.
Als zwart begint met 2, dan antwoordt wit met een zet op 1 en wit heeft 3 vrijheden. Nu kan zwart niet meer direct atari geven.
Dit patroon heeft de vorm van een trap en wordt daarom ook zo genoemd. Als wit de trap helemaal uitspeelt dan botst hij op een zeker moment tegen de rand en dan delft wit het onderspit.
==== Vangzetten ====
Stel je voor je bent wit in onderstaande situatie en je wil de zwarte gemerkte steen vangen. Hoe doe je dat?
Misschien dat je door de voorgaande voorbeelden verleid bent tot het atari zetten van de te vangen steen zodat er een trap ontstaat, zoals in onderstaand diagram.
Steen 1 staat voor de eerste steen die gespeeld werd. Dat is in dit geval een witte. Steen 2 staat voor de tweede steen (een zwarte) die gespeeld werd. En zo voort.
Het beginnen van een trap heeft echter een nadeel. Het is mogelijk dat er zwarte stenen liggen in het "spoor" van de trap. In onderstaand diagram bijvoorbeeld, begint wit de trap te spelen terwijl de zwarte steen in het spoor van de trap ligt.
Dan gaat het mis voor wit. Op het moment dat de stenen in het spoor van de trap zijn bereikt, heeft de zwarte trap ineens 3 vrijheden en kan daarom niet meer atari worden gezet.
Er is echter ook een oplossing voor het vangen van de zwarte steen die minder ver strekt. In onderstaand diagram zie je hoe. Je geeft niet atari, maar je zet de steen een eindje verderop neer waardoor er geen uitweg meer is. We noemen dit een vangzet.
Het lukt zwart niet meer om eruit te komen. Als zwart op 1 speelt dan houdt wit tegen op 2. Zwart staan dan atari en is vastgezet. Zwart kan elk moment geslagen worden. We zullen bij de oefeningen meer voorbeelden van dit fenomeen zien.
==== Leven en dood ====
Tot nog toe hebben we je duidelijk gemaakt hoe het slaan van stenen in zijn werk gaat. Een belangrijke eigenschap van deze regels is dat er ook stenen zullen zijn die nooit meer geslagen kunnen worden. Zulke stenen noemen we levende stenen.
We beginnen met een voorbeeld. Zwart heeft een witte groep omsingeld. Alle vrijheden aan de buitenkant zijn opgevuld, maar wit heeft nog steeds 2 vrijheden.
Stel je bent zwart. Hoe vang je de witte stenen?
Je zult moeten beginnen één van de vrijheden op te vullen door op een van de lege plaatsen te spelen. Je dreigt daarmee de andere vrijheid ook te bezetten, waardoor de witte stenen geslagen worden.
Maar wit is zelf aan zet en kan de zwarte steen slaan.
Dit helpt echter niet. Nu slaat zwart door op de lege plaats te spelen. We zeggen dat een dergelijke ingesloten groep slechts één oog heeft. Een ingesloten groep met één oog gaat meestal dood. Go-spelers zijn als mensen heel aardig voor elkaar, maar op het bord gaat het er heel wat ruwer aan toe.
Onderstaande groep heeft echter 2 ogen. Zie je kans deze groep nog te slaan? Kijk even goed. Je krijgt maar één steen per beurt. Die kun je niet op beide lege plekken tegelijk leggen. Het spelen van een steen zou zelfmoord zijn en dat mag niet.
Twee ogen zijn dus een waarborg om nooit meer geslagen te kunnen worden. Een groep met twee ogen leeft!
Dat heeft consequenties voor het gebied dat je beheerst. Zwart kan de witte stenen niet meer slaan. Wit beheerst daarom de 2 omsloten lege punten. Zwart ligt er weliswaar ook omheen, maar omdat zwart de witte stenen niet meer kan vangen, kan zwart het gebied aldaar niet opeisen.
==== Valse ogen ====
Er bestaan echter ook situaties, waarbij het lijkt alsof er twee ogen in een groep zitten. Hoe zit het met onderstaande witte groep? Zie je een oog waar je wel in mag spelen?
Zwart mag een steen spelen in het rechter "oog" en mag daarmee drie witte stenen slaan. We noemen zo'n schijnbaar oog een "vals oog". Het eindresultaat zie je hieronder. Wat overblijft is een groep steentjes met maar één oog. Die groep is daarom dood.
Een vals oog telt dus niet mee voor het leven van een groep. Een groep moet twee echte ogen hebben om te leven.
| |||