Plato/Critias: verschil tussen versies

'''KritiasCritias''' is de naam van één van de [[filosofie|filosofische]] [[dialoog|dialogen]] van [[Plato]]. KritiasCritias behoort tot de latere dialogen van Plato en werd naar alle waarschijnlijkheid oorspronkelijk opgevat als het tweede deel van een [[triologie]]. De dialoog werd vooraf gegaan door ''[[Timaeus (Plato)|Timaeus]]'' en zou opgevolgd worden door ''[[Hermocrates (Plato)|Hermocrates]]''. Deze laatste dialoog werd echter nooit geschreven<ref>{{aut|Eberz, J.}}, ''"Die Bestimmung der von Platon entworfenen Trilogie Timaios, KritiasCritias, Hermokrates''". Philologus 69: 40-50, 1910.</ref>. Ook KritiasCritias zelf bleef deels onafgewerkt. De dialoog vertelt het verhaal van de strijd tussen de mythische eilandstaat [[Atlantis]] en [[Athene]], die plaatsgevonden zou hebben 9000 jaar voor KritiasCritias zijn verhaal doet.

*'''KritiasCritias''': Het is niet duidelijk of het hier gaat om de historische Critias, een van de [[Dertig Tirannen]] die na de nederlaag van Athene tegen [[Sparta]] mee een soort schrikbewind voerde over Athene. Plato zegt dat de grootvader van Critias het verhaal over Atlantis rechtreeks van de grote [[Solon]] (638 – 558 V.C.) vernomen zou hebben, wat nogal onwaarschijnlijk is, gezien het te grote tijdsverschil.

*'''[[Hermocrates (generaal)|Hermocrates]]''': Het personage van Hermocrates uit de dialoog kan met bijna absolute zekerheid teruggeleid worden naar de [[Sicilië|Siciliaanse]] politicus en generaal uit [[Syracuse]], wiens naam ook door o.m. [[Thucydides (historicus)|Thucydides]]. Hermocrates krijgt in ''KritiasCritias'' het kleinste aandeel in de tekst toebedeeld. "Aangezien de dialoog die zijn naam zou dragen nooit geschreven werd, kunnen we enkel raden waarom de keuze van Plato op hem gevallen is. Het is een interessant gegeven dat, terwijl ''KritiasCritias'' het verhaal in herinnering brengt dat Athene 9000 jaar eerder de invasie van Atlantis had weten te voorkomen en de volken van het Middellands Zeegebied van de slavernij had weten te redden, Hermocrates bij de Atheners herinnerd werd als de man die de eigen grootste poging tot imperialistische expansie had tegengehouden"<ref>Cornford, (1937) - ''eigen vertaling''</ref>. Er is echter enige onenigheid gerezen omtrent de identificatie met het personage van Hermocrates met de historische Hermocrates van Syracuse. Zo stelt de [[Duitsland|Duitse]] classicus Eberz dat het personage van Hermocrates in feite [[Dio van Syracuse]] betreft, die op het fictieve tijdstip waarop Plato de dialoog laat plaatsvinden nog niet geboren was<ref>Eberz (1910), p. 43.</ref>.

*'''[[Timaeus van Locri|Timaeus]]''': In tegenstelling tot de andere gesprekspartners uit ''KritiasCritias'' is het erg onduidelijk of het personage van Timaeus gebaseerd is op een historisch persoon. Hoewel sommige classici van mening zijn dat Timaeus met zekerheid een historisch persoon was<ref>Kranz (1967), p. 343.</ref>, stellen anderen dat "Plato's beeld van Timaeus waarschijnlijk kenmerken ontleent van diverse andere personen"<ref>Thesleff (1982), p. 190. - ''Eigen vertaling''</ref>. Zo is Erich Frank bijvoorbeeld van mening dat het personage van Timaeus deels gebaseerd is op de Griekse [[wiskunde|wiskundige]] [[Archytas van Tarentum]]<ref>Frank (1923), p. 379.</ref>. De [[Verenigd Koninkrijk|Britse]] classicus F. M. Cornford verzet zich echter tegen deze interpretaties die aan Timaeus een historisch karakter toekennen: "Het eenvoudige feit dat een dergelijk gerenomeerd persoon niet het minste spoor heeft nagelaten in de politieke of filosofische geschiedenis, spreekt elke claim van historiciteit tegen. De meest waarschijnlijke verklaring is dat Plato het personage uitvond omdat hij een eminent filosoof uit de westerse school nodig had, die eminent was in zowel de wetenschap als het staatsmansschap, om deel te nemen aan de discussie en dat deze in het toenmalige Athene niet aanwezig was"<ref>Cornford (1937), p. 2. - ''Eigen vertaling''</ref>. Hoewel er echter geen bewijs is dat Timaeus een historisch persoon was, is er ook geen bewijs dat hij ''niet'' bestaan heeft, aangezien er van de geschiedenis van de [[Magna Graecia|Zuid-Italiaanse stadstaat]] [[Locri]] weinig overgeleverd werd.

'''KritiasCritias''' stelt de [[Oude Athene|Atheense maatschappij]] van 9000 jaar voor Plato's tijd voor als een ideale samenleving. Het landschap verschilde er grondig van het huidige Atheense landschap, dat volledig hertekend werd door aardbevingen en overstromingen. Griekenland was een land van groene heuvels en vruchtbare gronden. Er was overschot aan vruchten en graan en het water uit de bronnen stroomde overdadig. De Atheense boeren en krijgers waren deugdzaam, hardwerkend en matig.

KritiasCritias vertelt dan over het ontstaan van Atlantis. Het zou gaan om een eiland ten westen van de [[Zuilen van Hercules|Zuilen van Heracles]] (de huidige [[Straat van Gibraltar]]) in de [[Atlantische oceaan]]. De [[Lijst van Griekse goden|goden]] verdeelden door loterij de delen van de aarde en het eiland Atlantis kwam toe aan de zeegod [[Poseidon]]. Die werd verliefd op [[Clio]], een aardse vrouw, met wie hij verschillende kinderen voortbracht. [[Atlas]], de oudste van allen, werd heerser en koning over Atlantis.

Vervolgens begint KritiasCritias aan een uitgebreide beschrijving van het eiland met zijn paleis, zijn tempels, zijn grachten en verdedigingswerken. Hij vertelt hoe de muren van de gebouwen bekleed werden met het verloren gegane [[orichalcum]], dat hij als kostbaarste metaal na goud klasseert. Vele generaties lang bleven de Atlantiërs deugdzaam en zij toonden zich onverschillig tegenover de verleidingen van goud en bezit. Maar op de duur verloren zij, door vermenging met mensen, te veel van hun goede kwaliteiten en werden corrupt. [[Zeus]], de oppergod, zag het aan en strafte Atlantis...

*{{aut|Eberz, J. }}(1910). "Die Bestimmung der von Platon entworfenen Trilogie Timaios, KritiasCritias, Hermokrates". Philologus 69: 40-50.

* [http://classics.mit.edu/Plato/critias.html De integrale tekst van ''KritiasCritias'' bij MIT Classics] {{en}}