Sociale geschiedenis van de vroege middeleeuwen/Recht en belasting: verschil tussen versies

#Het gemeenschappelijke, ongecultiveerde land (saltus, woestijn, heide, rooij) waar iedereen mocht jagen en vruchten verzamelen.

In het laat-Romeinse rijk was de staat belangrijk geweest. Er was een rechtssysteem met [[w:strafrecht|strafrecht]] en een [[w:openbaar aanklager|openbare aanklager]]. In de vroege Middeleeuwen zou echter het belang van de staat verminderen en het belang van de privé-persoon veel groter worden<ref>Zoals ook de betekenis van de stad zou verminderenverminderde ten opzichte van de betekenis van het platteland.</ref>. Zowel in de [[w:Merovingen|Merovingische]] als in de [[w:Karolingen|Karolingische]] tijd waren er veel [[w:Burgerlijk recht|privaatrechterlijke]] en weinig [[w:publiekrecht|publiekrechterlijke]] bepalingen. Bij de Romeinen was dat juist omgekeerd geweest. De diefstal van een hond of het breken van iemands vinger waren voor de Frankische rechter net zo belangrijk als voor de Romeinse rechter de fiscale verantwoordelijkheden van stedelijke functionarissen waren geweest. Alleen de [[w:Gallo-Romeinse Rijk|Gallo-Romeinen]] en de christelijke geestelijkheid bleven (deels) vasthouden aan het Romeinse recht.

Het Salische recht bevatte een lange lijst van klappen en verwondingen met elk denkbaar letsel dat ze konden veroorzaken. En ook hoeveel weergeld er precies voor betaald moest worden. Van een klap met een vergiftigde bijl tot een klap die hard genoeg was om bloed te doen vloeien. Het aantal vuistslagen bepaalde de hoogte van de boete. Ook werden beschreven: een afgeslagen hand, vinger of voet, een uitgestoken oog, een afgesneden oor of neus. Een wijsvinger (nodig om de boog te spannen) kostte meer dan een pink. Het was een heel gereken, want als het lichaamsdeel er nog een beetje aanhing, werd de boete minder. Een wijsvinger (nodig om de boog te spannen) kostte meer dan een pink.

Brand werd uit wraak gesticht, meestal door iemand die niet de middelen of de kracht had om een open gevecht aan te gaan met degene die hij haatte. Alle huizen hadden daken van riet of stro en waren vaak (deels) van hout. Ze stonden snel in lichterlaaie. Als iemand gepakt werd die brand had gesticht terwijl de bewoners binnen sliepenlagen te slapen, moest hij een zware vergoeding betalen voor elke dode en ook voor iedereen die aan het vuur ontsnapt was.

In de Karolingische periode werd het van oorsprong heidense systeem van de [[w:Godsoordeel|Godsoordelen]] weer ingevoerd.
*Vuurproef. Het bekendste Godsoordeel was de vuurproef: de verdachte van een misdrijf moest blootsvoets over negen witgloeiende ploegscharen lopen. Als hij onschuldig was, zou God hem beschermen tegen verbranding en waren zijn voetzolen na drie dagen zo rose als pruimen. Maar God zou een schuldige niet helpen en dat zou meteen te zien zijn aan de verbrandingen. De vuurproef bleef tot in de twaalfde eeuw in de christelijke wereld in gebruik, ondanks verzet van sommige bisschoppen<ref>Het was vrijwel onmogelijk om voor deze proef te slagen. Er waren echter ook Godsoordelen waarbij het moeilijk was om ervoor te "zakken". In een samenleving waarbij iedereen in deze proeven geloofde, "werkten" ze ook vaak en hadden ze een preventieve werking. Veel schuldigen bekenden reeds uit angst, nog voordat ze de proef deden. Als een onschuldige voor de proef "zakte", kon hij alleen maar denken dat hij dus schuldig was, want de gedachte dat God niet zou bestaan, kwam niet bij hem op. Bron: Keith Thomas, Religion and the decline of magic</ref>.

Het gegeven woord werd niet gerespecteerd in een gewelddadige wereld die door jeugdige mannen werd geregeerd. Waarheid werd gezien als een waanidee van oude mannetjes<ref>[[Sociale geschiedenis van de vroege Middeleeuwen/Koning, vazal, ridder, volk#Meineed|Meineed]]</ref>. Valse getuigenissen en [[w:Meineed|meineden]] waren aan de orde van de dag, ook tijdens processen. De kerk was hier dermate ontzet over dat in alle Middeleeuwse [[w:Boeteboek|boeteboeken]]<ref>De boeteboeken waren de handboeken voor de biechtvaders. Zij waren gebaseerd op de angst om door te zondigen in de hel te komen.</ref> vooral dat van [[w:Columbanus|Columbanus]] de meineed werd afgekeurd. Een meineed begaan uit vrije wil diende bestraft te worden met een verder leven in een klooster. Een meineed begaan uit angst voor weerwraak diende bestraft te worden met 7 jaar boetedoening waarvan 3 jaar op water en brood en 4 jaar als ongewapende balling. Vooral het ongewapend moeten leven was in die gewelddadige tijd een groot risico.

RondAan elke kerk wasstond een zuilengallerij tegen de westfacade van de kerk. Deze [[w:Kerkasiel|asielruimte]] was heilig en onschendbaar. Hier zochten de daklozen, de armen en de vervolgden bescherming. Bij elke kerk of kathedraal konden ze zich laten inschrijven op een lijst (matrikel). Ze werden ingedeeld in groepen van 13 gezellen en kregen onderdak en voedsel. Sommigen van hen hadden een misdaad gepleegd of werden hiervan beschuldigd. Er waren voortvluchtige slaven bij, moordenaars, verlate vrouwen, zwervers en schooiers. Soms kwamen er hele families.

Reizigers stonden onderweg aan veel gevaren bloot. Zowel de kloosters als de huizen van de adellijken konden reizigers onderdak bieden. Gastvrijheid was een plicht, het weigeren van onderdak of haardvuur kon in het Bourgondische recht bestraft worden met een geldboete. En in de winter moest er ook hooi of haver aan de paarden van de reizigers gegeven worden.

Karel de Grote liet de nodige herbergen voor reizigers bouwen. De kloosters kregen bijna allemaal gastenverblijven, vaak twee per klooster: een voor de rijke reizigers te paard en een voor de arme. OokEr waren erook paardenstallen voor de paarden van de reizigers. En verder nog gastenverblijven voor pelgrims, want veel Ierse monniken liepen door Gallië op weg naar Rome of Byzantium. [[w:Benedictus van Nursia|Benedictus]] schreef voor dat de abt en de monniken de voeten van al hun gasten moesten wassen.

BijNa een militaire overwinning kreeg niet alleen de Frankische koning maar ook zijn adellijke krijgslieden een deel van de buit. Daarenboven wisselden de koning en zijn krijgslieden elkaarregelmatig geschenken uit (zowel in de Merovingische als in de Karolingische tijd). Deze vrijgevigheid was feitelijk verplicht en moest vooral door iedereen gezien worden.

De koningen probeerden, behalve dit systeem van giften, ook directe belastingen te heffen. De Franken zelf waren aanvankelijk door de Merovingische koningen vrijgesteld, want zij hadden in dienst van de koning reeds met hun bloed betaald. Maar de overwonnen Gallo-Romeinen moesten betalen. Later probeerden de koningen over al hun onderdanen een hoofdelijke- en een grondbelasting te heffen. Maar dat gevecht verliep niet zonder slag of stoot en uiteindelijk verloren de Karolingische koningen het.