Leer jezelf ecologisch tuinieren/Plantkunde/Kiem: verschil tussen versies

▲Als voorbeeld van de '''kieming''' van [[tweezaadlobbigen|tweezaadlobbige]] zaden wordt de [[boon]] tijdens de kieming gevolgd.

▲Het [[zaad (planten)|zaad]] wordt omgeven door de zaadhuid. In het zaad zit al een compleet plantje (kiem) met [[wortel (plant)|worteltje]] en pluimpje. Het pluimpje bestaat uit een [[stengel]]tje, kiemlobben en blaadjes. Het zaad van de boon bestaat voor het grootste deel uit de twee kiemlobben met daarin het reservevoedsel. Bij sommige tweezaadlobbigen zijn de kiemlobben klein en zit er nog veel reserve voedsel in het endosperm. Het reservevoedsel bestaat vooral uit eiwitten, vetten en koolhydraten onder andere zetmeel. Tijdens de kieming wordt het reservevoedsel uit de zaadlobben en het endosperm verbruikt en het zetmeel omgezet in glucose.

▲De kieming begint met de opname van water, [[imbibitie]] genoemd. Hierdoor zwellen de kiemlobben op. Het worteltje komt door de kiemopening ([[mikropyle]]) (op de foto zit in het midden de ovale navel; boven de navel zit de kiemopening en onder de navel de plaats waar de vaatbundel eindigt, [[chalaza]] genoemd) naar buiten en groeit naar beneden, met de [[zwaartekracht]] (positieve [[gravitropie]] genoemd) mee (op de foto met het kiemworteltje is de boon ter vergelijking met de eerder gemaakte foto een kwartslag gedraaid). De kiemwortel groeit, afhankelijk van de plantensoort, meer of minder uit tot een hoofdwortel. Aan de hoofdwortel worden de zijwortels gevormd.

▲Het stengelstuk onder de zaadlobben groeit naar boven, tegen de zwaartekracht in (negatieve [[gravitropie]] genoemd). Hoe dieper de boon in de grond zit des te langer wordt het stengelstuk. Dit wordt etiolementsgroei genoemd.

▲Of een plant de zwaartekracht wel of niet nodig heeft voor zijn ontwikkeling is in april 2004 door [[astronaut]] [[André Kuipers (ruimtevaarder)|André Kuipers ]] op zijn vlucht in de ruimte aan [[raketsla]][[zaad (planten)|zaadjes]] (Rucola of ''Eruca sativa'') onderzocht. Op 26 april 2004 is bekend geworden dat de kiemplantjes alle kanten opgroeiden, dus de zwaartekracht nodig hebben voor het bepalen van de groeirichting.

▲Door de sterke groei ontstaat er een bocht in de stengel. Dit gebogen stengeldeel, poortje genoemd, groeit boven de grond uit. Vervolgens strekken onder invloed van het [[licht]] ([[fototropie]] genoemd) de cellen aan de binnenkant van het poortje meer dan aan de buitenkant, waardoor de beide zaadlobben en het pluimpje uit de zaadhuid getrokken worden. Bij de ontplooiing van het pluimpje ontvouwen de eerste twee ware [[blad|bladeren]] zich. Deze bladeren zijn ééntallig. Later gevormde bladeren zijn bij de boon drietallig.

▲Als voorbeeld van de '''kieming''' van [[eenzaadlobbigen|eenzaadlobbige]] zaden wordt voornamelijk de [[maïs]]korrel gebruikt. Het zaad wordt omgeven door de zaadhuid. In het zaad zit al een compleet plantje (kiem) met worteltje, stengeltje, kiemlob (schildje of scutellum) en pluimpje. Het zaad bestaat voor het grootste deel uit endosperm met daarin het reserve voedsel. Het reservevoedsel bestaat vooral uit eiwitten, vetten en koolhydraten o.a zetmeel. Tijdens de kieming wordt het reservevoedsel uit het endosperm verbruikt en het zetmeel omgezet in glucose. Het schildje zorgt voor het transport van het reservevoedsel uit het endosperm naar de kiemplant. De kieming begint met de opname van water. Hierdoor zwelt de maïskorrel op. Het worteltje komt door de kiempore naar buiten en groeit naar beneden, met de [[zwaartekracht]] (positieve [[gravitropie]] genoemd) mee.

▲De kiemwortel groeit bij eenzaadlobbigen niet uit tot een hoofdwortel, maar sterft al snel af, waarna er zogenoemde kroonwortels (adventief wortels) gevormd worden. Aan de kroonwortels worden de zijwortels gevormd. Het onderste stengeldeel, de halmheffer, zorgt ervoor dat de kiemplant op de goede hoogte boven de grond komt. Bij dieper [[zaaien]] wordt de halmheffer langer. Als eerste komt een soort buisje, het [[coleoptyl]], boven de grond. Hierin zit het eerste blaadje. Het eerste blaadje heeft een afwijkende vorm ten opzichte van de volgende bladeren. Het is ovaal tot omgekeerd eirond; de volgende bladeren die tevoorschijn komen zijn lijnvormig. Op de laatste twee foto's in onderstaande galerij is het coleoptyl als een doorschijnend kokertje onderaan de plant nog te zien. Vervolgens komt door elk blad een nieuw blad naarbuiten. Bij eenzaadlobbigen bestaat het blad uit een bladschijf en een bladschede. De bladschede geeft de plant stevigheid, totdat de [[stengel]] zich begint te strekken.

▲Er zijn plantensoorten waarvan de zaden alleen bij een bepaalde temperatuur kiemen. Slazaad kiemt bijvoorbeeld niet bij een hoge temperatuur. De beste kiemtemperatuur van slazaad is 18°C. Andere soorten hebben juist wel een hoge temperatuur nodig. Daarnaast zijn er plantensoorten waarvan de zaden een bepaalde hoeveelheid koude moeten hebben gehad alvorens ze gaan kiemen, ze moeten [[vernalisatie|gevernaliseerd]] zijn.

▲Zaden kunnen soms heel lang kiemkrachtig in de grond aanwezig blijven. Zodra de grond omgespit of omgewoeld wordt, komen deze zaden aan de oppervlakte en [[lichtkiemer]]s beginnen door de invloed van het licht te kiemen. Zaden van sommige plantensoorten hebben maar een duizendste seconde licht nodig om het kiemingsproces op gang te brengen.

▲Er zijn plantensoorten, zoals [[tabak]], waarvan de zaden alleen kiemen als ze constant in het licht komen te liggen,

▲Sommige vruchtwanden laten geen water door. Daarom is het voor de kieming noodzakelijk dat deze vruchtwanden beschadigd worden. Bij het stratificeren tasten schimmels en bacteriën de vruchtwand aan, waardoor deze waterdoorlatend wordt.