Leer jezelf ecologisch tuinieren/Plantkunde/Tak: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Vangelis (overleg | bijdragen)
Vangelis (overleg | bijdragen)
aanpassing
Regel 1:
[[{{Leer jezelf ecologisch tuinieren|Afbeelding:=Walnoottak.jpg|thumb|300px|tak van walnoot]]}}
{{Leer jezelf ecologisch tuinieren - Plantkunde}}
Een '''tak''' is een onderdeel van een [[boom (plant)|boom]] of [[struik]]. Op de takken staan de [[../Blad|blad]]-, [[../Bloem (plant)|bloem]]- en eventueel gemengde (bladeren en bloemen in dezelfde knop) [[knop (plant)|knoppen]]. De knoppen kunnen tegenover elkaar, in kransen of verspreid staan. Aan het eind van de tak staat een eindknop. Officieel is een tak pas een tak als die drie jaar oud is. Daarvoor wordt het een twijg genoemd. Een twijg is dus een een- of tweejarige houtige [[../Stengel|stengel]].
 
Op een boom kunnen kortloten en langloten voorkomen. Een kortlot bestaat uit een aantal dicht op elkaar zittende [[knoop (plant)|knopen]]. Bij een kortlot lijkt het alsof de bladeren en/of bloemen in een bundeltje bij elkaar staan. Op de afbeelding staat zo'n nu drie jaar oud kortlot (het driejarige stukje tak) gevolgd door twee opeenvolgende jaren met langloten (de tweejarige en eenjarige stukjes). Bij een langlot zitten de knopen meer uit elkaar. Bomen met veel kortloten vormen meestal de meeste vruchten, doordat op de kortloten de meeste bloemknoppen zitten.
[[Afbeelding:Vlier_stengel_knoop.jpg|200px|right|thumb|tweeTwee stengelklieren op knoop bij vlier[[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Vlier|Vlier]]]][[Afbeelding:Vlier_stengel_lenticellen.jpg|200px|right|thumb|lenticellenLenticellen op vlier]]
Bij houtachtige gewassen zijn de twijgen bedekt met een kurklaagje. Daarom zitten op het oppervlak van deze twijgen [[w:lenticellen|lenticellen]], vergelijkbaar met huidmondjes bij [[blad]]erenbladeren, waardoor gasuitwisseling door de kurklaag heen toch mogelijk is. Ook kunnen er klieren op de twijg voorkomen, zoals bij de [[vlier (plant)|vlier]]Vlier.
 
==Hoofdtak==
Regel 14 ⟶ 15:
 
==Zijtak==
Een zijtak staat ingeplant op de stam. De zijtak vertakt zich ook weer in zijtakken en die kunnen zich ook weer vertakken enz. Door verschil in [[w:apicale dominantie|apicale dominantie]] kan er een meer of minder sterke vertakking optreden.
 
De takken kunnen afwisselend of in kransen op de stam staan ingeplant. Bij de bomen die bijvoorbeeld tot het geslacht [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Spar|Spar]] behoren staan de takken in kransen op de stam.
 
[[Afbeelding:Plakoksel.jpg|thumb|Plakoksel bij een [[ZoeteLeer jezelf ecologisch tuinieren/Kers|Zoete kers]] (Prunus avium), waardoor de stam rondom de aanhechting is gaan rotten. Dit kan leiden tot verminderde vitaliteit van de boom.]]
De takken kunnen afwisselend of in kransen op de stam staan ingeplant. Bij de bomen die bijvoorbeeld tot het geslacht [[Spar]] behoren staan de takken in kransen op de stam.
[[Afbeelding:Plakoksel.jpg|thumb|Plakoksel bij een [[Zoete Kers]] (Prunus avium), waardoor de stam rondom de aanhechting is gaan rotten. Dit kan leiden tot verminderde vitaliteit van de boom.]]
 
De zijtakjes van de zijtakken kunnen ook weer op verschillende manieren staan ingeplant. Bij de spar staan ze twee aan twee op de zijtak.
 
===Takvorm===
Takken kunnen een rechte, kromme, hangende of kronkelende vorm hebben. De [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Schietwilg|schietwilg]] vormt lange rechte takken en de treurvormen (o.a. treurbeuk[[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Treurbeuk|Treurbeuk]], treurwilg[[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Treurwilg|Treurwilg]]) hangende takken. De kronkelwilg[[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Kronkelwilg|Kronkelwilg]] en de kronkelhazelaar[[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Kronkelhazelaar|Kronkelhazelaar]], de naam zegt het al, vormen kronkelende takken.
 
De twijg kan rond of vierkant van vorm zijn. Van 2-jarige twijgen en takken kan de bast al dan niet afschilferend zijn.
 
Ook kunnen [[takdoorn]]stakdoorns op een tak voorkomen, zoals bij de [[meidoornLeer jezelf ecologisch tuinieren/Meidoorn|Meidoorn]].
 
===Boomvorm===
Regel 34:
===Plakoksel===
Soms staat een zijtak bijna evenwijdig tegen de stam, en kan er een zogenaamd plakoksel vormen. De schors van de stam wordt tegen de schors van de tak aangedrukt, wat niet vergroeit. Deze aanhechting kenmerkt zich verder door zgn. "olifantsoren", callusweefsel langs de niet-vergroeide spleet. Een tak met dergelijke aanhechting vormt een zwakke plek in een boom, en kan bij storm afscheuren. Ook leidt een dergelijke vergroeiing vaak tot rot, wat weer afbrekende takken en/of geheel afstervende bomen tot gevolg kan hebben.
[[Image:Bladlitteken van Juglans regia.jpg|thumb|bladlittekenBladlitteken op 1-jarige hoofdtak van de [[okkernootLeer jezelf ecologisch tuinieren/Walnoot|walnootWalnoot]] ]]
 
==Taksterfte==
Regel 40:
 
==Wondheling==
Wonden ontstaan door afbreken, afscheuren of afzagen van takken kunnen door de [[bast]] overgroeid worden.
 
==Bladlitteken==
Afgevallen bladeren laten op de tak een bladlitteken achter. In dit litteken zitten één of meer sporen (donkere vlekjes), het [[bladmerk]]. Een spoor is het litteken van de vaatbundel. Een bladlitteken zit op een [[bladkussentje|bladkussen]] dat een verhevenheid van de tak is, waarop het blad was ingeplant. Voor het herkennen van boomsoorten in de winter zijn de verschillen in bladkussens en bladlittekens een belangrijk hulpmiddel.
 
==Merg==
[[Afbeelding:Walnoot_laddermerg_2-jarige_twijg.jpg|thumb|150px|laddermergLaddermerg bij 2-jarige twijg van de Walnoot]]
[[Afbeelding:Forsythia_tak_lengtedoorsnede.jpg|thumb|100px|twijgTwijg van de [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Forsythia|Forsythia]]]]
Merg is een meestal wit gekleurd weefsel in het centrum van een twijg of tak. De vorm, kleur en dikte van het merg zijn belangrijke winterkenmerken voor het determineren van een boomsoort in de winter.
 
Bij [[vlierLeer (plant)jezelf ecologisch tuinieren/Vlier|vlierVlier]] wordt dit een pit genoemd, die vrij dik is. Het weefsel van de pit is zacht en werd vroeger veel gebruikt voor het snijden van dunne plakjes plantmateriaal, zoals dwarse doorsneden van een blad of stengel, ter bestudering voor onder een microscoop.
 
Ook kan het merg de vorm hebben van een ladder, zoals bij de [[okkernoot|walnoot]]Walnoot of kan het merg ontbreken, zoals bij de [[Forsythia]].
 
Het merg kan ook in stralen voorkomen. Zo heeft de [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Zwarte populier|Zwarte populier]] vijfstralig merg.
 
==Beworteling==
Takken van een aantal boom- of struiksoorten kunnen als zij in contact met de grond komen wortels vormen. Vooral [[wilg]]entakkenwilgentakken, maar ook [[populier]]takkenpopuliertakken bewortelen makkelijk. Bij de [[stek|vegetatieve vermeerdering]] worden afgesneden takken of delen van takken in de grond gestoken. Ook bij het [[stek|afleggen]] bij o.a. de [[hazelaarLeer jezelf ecologisch tuinieren/Hazelaar|Hazelaar]] ontstaan wortels op het met grond bedekte takdeel.
 
==Ziekten en beschadigingen==
De [[bast]] van takken kan aangetast worden door [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Dieren#Kever|schorskevers]].
 
De [[dennenscheerderLeer jezelf ecologisch tuinieren/Dieren#Dennenscheerder|Dennenscheerder]] (''Tomicus piniperda'') holt de twijgen uit, waardoor deze afvallen. Hierdoor lijkt het of een [[Pinus|dennenboom]] geschoren is.
 
Ook schimmels kunnen takken aantasten, zoals [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Problemen#Kanker|kanker]] (''Nectria galligena'') en [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Problemen#Takschurft|takschurft]] (''Venturia inaequalis'') bij [[AppelLeer (vrucht)jezelf ecologisch tuinieren/Appel|appelAppel]].
 
Een gevreesde aantasting door bacteriën is bacterievuur waar vooral de [[meidoornLeer jezelf ecologisch tuinieren/Meidoorn|Meidoorn]] vatbaar voor is, maar ook de [[peerLeer jezelf ecologisch (vrucht)tuinieren/Peer|peerPeer]] kan er door worden aangetast. De oude naam is dan ook perevuur.
 
[[categorie:boom| ]]
[[Categorie:Plantenmorfologie]]
 
{{sub}}
[[an:Rama]]
[[ca:Branca]]
[[da:Gren (plantedel)]]
[[de:Ast]]
[[en:Branch]]
[[eo:Branĉo]]
[[es:Rama]]
[[eu:Adar (zuhaitza)]]
[[gl:Póla]]
[[io:Brancho]]
[[it:Ramo]]
[[ja:分枝 (生物学)]]
[[lt:Šaka]]
[[nds-nl:Braanze]]
[[nn:Grein]]
[[nrm:Braunque]]
[[pl:Gałąź]]
[[pt:Galho]]
[[qu:K'allma]]
[[ru:Ветвь]]
[[simple:Branch]]
[[sk:Konár]]
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.