Leer jezelf ecologisch tuinieren/Els: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
imported>TXiKiBoT
k robot Erbij: sh:Jova
imported>MauritsBot
k robot Erbij: sl:Jelša (rod); cosmetische veranderingen
Regel 25:
De soorten zijn [[eenhuizig]] en hebben dus zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen. Deze worden [[katje]]s genoemd. De mannelijke katjes zijn langwerpig en hangen. De vrouwelijke katjes staan min of meer rechtop. Na de [[bevruchting]] groeien de vrouwelijke katjes uit tot groene, ribbelige kegeltjes. Deze rijpen in de herfst tot de zogenoemde elzenproppen (kegels zonder zaad), die nog wel een jaar aan de boom kunnen blijven zitten.
 
== [[Ecologie]] ==
Elzen kunnen uitstekend tegen vochtige omgevingen en ze staan dan ook veelal langs de waterkant of op moerassige grond.
 
Elzen leven in [[Mutualisme|mutualistische symbiose]] met bacteriën uit het geslacht ''[[Rhizobium]]'' die zorgen voor de binding van [[Stikstof (element)|stikstof]] uit de lucht. Deze levensgemeenschap bevindt zich in knolletjes aan de wortels. De knolletjes kunnen vuistgroot worden. De els functioneert als groenbemester. Na het omzagen van een els ontstaat er na vijf minuten een kleurverandering die kan variëren van rood tot bruin. Deze kleur wordt voornamelijk gevormd door koolstofmonoxide.
[[AfbeeldingBestand:A sectioned alder root nodule gall.JPG|left|250px|thumb|<Center>Doorgesneden wortelknol]]
 
=== Elzenhaantje ===
Het belangrijkste bladetende insect op els is het [[elzenhaantje]] (''Agelastica alni'').
 
== Toepassingen ==
De els wordt samen met de [[Italiaanse populier]] in windsingels langs boomgaarden geplant. Doordat de fruitbomen in de luwte staan treedt er minder wind- en stormschade aan de vruchten op wat de oogst ten goede komt. Een windsingel groeit tot een bepaalde hoogte waarna de bomen getopt worden. Op [[Terschelling]] werden elzen in elzenhagen rond akkertjes geplant om deze akkertjes te beschermen tegen het stuivende duinzand.
 
Regel 41:
Elzenhout is zacht hout met een rustige nerf en een rossige (zwarte els) of lichtbruin/gele (grauwe els) kleur. Het is ideaal om te bewerken, voor het snijden van houten lepels, schalen en andere producten. het is geen handelshout maar valt in de categorie "boerengebruikshout". Aan de lucht is het niet duurzaam, maar onder water is het vrijwel onbeperkt houdbaar - elzen funderingspalen werden vroeger o.a. onder Amsterdam gebruikt.
 
=== Medicinaal gebruik ===
{{Disclaimer medisch lemma klein}}
Volgens een oud volksgebruik zijn elzenknopjes een effectief middel tegen [[reuma]]. Hiervoor moeten de knoppen na het plukken worden gedroogd, waarna er [[thee (drank)|thee]] van kan worden gezet.<ref>Nijkamp J., Rook R., Slijper H. en Zweers K. (1976). ''De 12 maanden van het jaar.'' Utrecht/Antwerpen: Het Spectrum.</ref>
Regel 47:
Een geconcentreerd [[maceraat]] van de knoppen (bourgeons) van de zwarte els (''Alnus glutinosa'') wordt eveneens met succes gebruikt in de [[Edelsteentherapie|gemmotherapie]] (edelsteentherapie) ter verlichting van reumapijnen. De knoppen van de witte els (''Alnus incarnata'') zou deze eigenschappen nog sterker bezitten. <ref>bibip 28-11-2007</ref>
 
== Soorten & cultivars ==
*[[Hartbladige els]] of Italiaanse els (''Alnus cordata'')
*[[Japanse els]] (''Alnus japonica'')
Regel 59:
**''Alnus glutinosa'' 'Laciniata'
 
== Referenties ==
{{references}}
 
== Externe links ==
* {{eFloras|1|101157 | Alnus }}
* {{eFloras|2|101157 | Alnus }}
Regel 108:
[[simple:Alder]]
[[sk:Jelša]]
[[sl:Jelša (rod)]]
[[sq:Alnus]]
[[sr:Јова]]
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.