Leer jezelf ecologisch tuinieren/Berk: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Brya (overleg | bijdragen)
rv
imported>Xqbot
k robot Erbij: mhr:Куэ; cosmetische veranderingen
Regel 29:
Berken hebben voor en bij het uitkomen van het blad een zeer sterke sapstroming en kunnen daarom alleen in de herfst en winter gesnoeid worden.
 
== Groeiplaats ==
Bij voorkeur groeit de berk in [[moeras|moerassige]]sige streken, maar hij stelt weinig eisen aan zijn omgeving en komt dus in alle [[ecologie|milieus]] en [[grondsoort]]en voor. In het hoge noorden of tegen de [[boomgrens]] kan de berk zich niet meer overeind houden en kruipt dan als een [[struik]] over de grond. Daar is de [[dwergberk]] (''Betula nana'') één van de laatste bomen die nog opgewassen is tegen de barre omstandigheden. Ook in de [[toendra]] krimpt ze tot het formaat van een kleine struik.
 
== Symbiose ==
Berken leven in [[symbiose]] met bodem[[schimmels]] en moeten daarom met een grote kluit verplant worden. Alleen tot drie jaar oude bomen kunnen nog zonder kluit verplant worden. Één van deze schimmels is de [[vliegenzwam]].
 
== Ziekten en plagen ==
Berken kunnen aangetast worden door bladroest (''Melampsoridium betulinum'') dat gele vlekjes op de bladeren en vroegtijdige bladval veroorzaakt.
 
Regel 46:
Ook kan de boom aangetast worden door [[kanker]].
 
== Gebruik van de Berk ==
De buitenste laag van de [[schors]] van een berk is voortdurend bezig zich te vernieuwen en valt soms in dunne repen naar beneden. Deze repen hebben een groot weerstandsvermogen tegen bederf omdat de schors [[betuline]] bevat. Deze eigenschap maakt het mogelijk om van de schors kano's, schoenen en dakspanen te maken. Ook zijn deze repen dunne schors buitengewoon geschikt om, ook als het nat is, als vuurstarter te gebruiken. In [[Nieuwe Wereld|Amerika]] en de [[scandinavië|Scandinavische]] landen werd de schors als dakbedekking gebruikt omdat deze licht, waterafstotend en zeer duurzaam is. De [[Saami]] gebruikten traditioneel de schors voor jassen en beenbekleding en de [[Zweden]] maken tasjes en mandjes van gevlochten repen berkenschors.
Het sap wordt ook wel toegepast in berkenwater. Dit kan volgens sommigen gebruikt worden als algemeen versterkingsmiddel en als middel ter bevordering van de haargroei, maar de werking is nooit wetenschappelijk bewezen.
Regel 52:
 
=== Hout ===
[[AfbeeldingBestand:Betula_verrucosa_longitudinal_beentree.jpg|thumb|270px|doorsnee door stam, met vals kernhout (aantasting)]]
[[Berken (hout)|Berkenhout]] is wit tot licht gekleurd en wordt gebruikt voor [[fineer]], [[meubel]]s en [[modelvliegtuig]]bouw.
 
== Volksgebruiken ==
In Noorwegen, Zweden en Schotland worden op de midzomeravond van 23 juni de huizen versierd met berkentakken.
 
Regel 63:
In Noord-Duitsland kent men het zgn. "Maibaumpflanzen", waarbij in de tuin van mensen die in ondertrouw zijn, op het punt staan communie te doen, vrijgezellen en bij zelfstandigen 's nachts een berkentak in de tuin wordt gezet. De dag erop gaat men alle huizen weer langs om de "boom" te begieten. Er wordt aan de deur een lied gezongen en als beloning krijgt men een drankje aangeboden.
 
=== Sagen & Mythen ===
De berk was een mysterieuze en een heilige boom van de Noorse volkeren. De geest van de berk was een rijpe vrouw die af en toe vanuit de wortels verscheen. Als een [[mens]] van haar melk dronk vertienvoudigde zijn/haar kracht.
Bij de [[Finland|Finnen]] zat de wereldgeest als [[Arend (roofvogel)|adelaar]] op de berk.
Voor de [[Germanen]] was de berk de boom der wijsheid. Zij kenden aan bladeren, [[tak_tak (plant)|twijgen]] en [[sap (plant)|sap]] magische en geneeskrachtige eigenschappen toe. Zij geloofden dat berken de aardse behuizing vormden van de godin [[Freya]]. Bij de [[Kelten]] is de berk gewijd aan [[Bergha]] of [[Brigit]], godin van het [[onderwijs|onderricht]] in de [[dichtkunst]], [[Waarzeggerij|waarzeggen]], [[geneeskunde|geneeskunst]] en [[smeedwerk]].
De heilige Bridget van [[Kildare]] was de godin van de [[reïncarnatie|wedergeboorte]]. Op 1 februari wordt in [[Ierland (land)|Ierland]] nog steeds het feest van de Heilige Bridget gevierd.
 
Een oud Fins liedje beschrijft hoe berken klagen en wenen omdat kinderen elke [[lente]] opnieuw hun stammen openrijten en uit hun buiken de levenssappen roven, dat de herders uit hun witte gordel korven maken, de meisjes hun takken afsnijden om er bezems van te maken. [[Bonifatius (heilige)|Bonifatius]] noemde de berk een duivelse boom omdat hij hoopte daarmee de heidense gebruiken uit te roeien.
 
=== Etymologische betekenis ===
Berk is afgeleid van het Oudindische woord ''bharg'' wat ''glanzend'' betekent en waarschijnlijk betrekking heeft op de witte [[schors]]. '''Betula''' heeft te maken met het [[Keltisch]]e woord ''betu'' wat ''slaan'' betekent en betrekking heeft op het slaan met berketakken op het lichaam na een [[sauna]] om de [[bloedsomloop]] te stimuleren.
 
== Soorten & Cultivars ==
[[AfbeeldingBestand:Birke 3287.jpg|270px|thumb|Treurberk]]
*''[[Betula albosinensis]]'' - [[Chinese berk]]
*''[[Betula aetnensis]]''
Regel 99:
 
{{bron|bronvermelding=
* Jan van de Kamp, ''De natuur op z'n mooist'', p 86, ISBN 902100618990-210-0618-9
* "Zinc tolerance of mycorrhizal Betula", door Brown, MT; Wilkins, DA, 1985
* "The influence of temperature, relative humidity and rainfall on the occurrence of pollen allergens ( Betula, Poaceae, Ambrosia artemisiifolia) in the atmosphere of Bratislava (Slovakia)", door J. Bartková-Šcevková, 2003
Regel 164:
[[lt:Beržas]]
[[lv:Bērzi]]
[[mhr:Куэ]]
[[myv:Килей]]
[[nds-nl:Birk]]
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.