Leer jezelf ecologisch tuinieren/Wespenorchis: verschil tussen versies

'''Wespenorchis''' (''Epipactis'') is een [[geslacht (biologie)|geslacht]] van ongeveer 70 soorten bloeiende [[plant]]en inuit de [[orchideeënfamilie]] (''Orchidaceae'').

==Naamgeving en ethymologie[[etymologie]]==

De wetenschappelijke[[botanische geslachtsnaamnaam]] ''Epipactis'' werd reeds door [[Theophrastos]] van Eresos, een [[filosoof]] en [[botanicus]] uit de Griekse oudheid gebruikt. Hij gebruikte deze naam echter, evenals in de [[middeleeuwen]] [[Giovanni Antonio Scopoli]], [[Augustin-Pyrame de Candolle]] en [[Victor Albrecht von Haller]] niet voor dit geslacht, maar voor andere geslachten. De botanische naam ''epipactisEpipactis'' werd in 1757 door [[Johann Gottfried Zinn]], een professorhoogleraar in de plantkunde aan de universiteit van [[GöttingenGeorg-August-Universität (stad)|Göttingen]], eenaan dit geslacht toegekend.

== Kenmerken ==

Alle soorten zijn [[meerjarige plant|meerjarige]], kruidachtige[[kruidachtig]]e planten. Ze zijn sterk afhankelijk van hun [[symbiose]] met hun [[schimmeldraad|schimmeldraden]]. Bij sommige soorten zijn de bladeren hierdoor dan ook gereduceerd en hebben ze weinig [[chlorofyl]]. Eén soort, ''Epipactis viridiflora'', maakt zelfs helemaal geen chlorofyl aan.

Uit hun kruipende, vlezige wortelstokken[[wortelstok]]ken kunnen nieuwe planten ontspringenontstaan, waaruit in het volgende voorjaar weer 20-70 cm hoge stengels[[stengel]]s ontspruiten.

De tweezijdig symmetrische, kleurige [[bloem (plant)|bloem]]en groeien aan een eenzijdige [[aar (bloeiwijze)|aar]].

== Verspreiding Voorkomen==

De wespenorchissen komen voor in de [[gematigd klimaat|gematigde]] en subtropische[[subtropisch]]e gebieden van het [[noordelijk halfrond,]] in [[Noord-Amerika]], [[Europa (continentwerelddeel)|Europa]] en [[Azië]].

Om metIn Noord-Amerika tekomt beginnen:van hier isnature alleen ''Epipactis gigantea'', oftewel Giant Helleborine, inheemsvoor. De [[Bredebrede wespenorchis]] (''Epipactis helleborine'') is daar ingevoerd.

Het zwaartepunt van het geslacht ligt echter duidelijk in de oude[[Oude wereldWereld]]. Veel soorten komen voor in het gebied ronde [[Middellandse ZeeZeegebied]]. Enkele soorten vind men zuidwaarts langs de kust van [[Oost -Afrika]], andere soorten vindt men oostwaarts tot in [[Rusland]], [[China]], [[Korea]] en [[Japan]]. Ook in [[Zuidoost-Azië]] komen een aantal soorten voor.

Deze orchideeënDeorchideeën groeien op open plaatsen in [[bos]]sen, en tussen struiken,[[struik]]en op kalkhoudende grond.

== België en Nederland ==

*[[Duinwespenorchis]] (''Epipactis neerlandica'', of[[synoniem (plantkunde)|synoniem]]: ''E.Epipactis helleborine'' [[subsp.]] ''neerlandica'')

*[[Paarse wespenorchis]] (''Epipactis viridiflora'', ofsynoniem: ''E.Epipactis purpurata''))

== [[Taxonomie ]]==

Het geslacht ''Epipactis'' is ondergebracht in de [[onderfamilie]] ''[[Epidendroideae]]'', [[tak (biologie)|tribus]] ''[[Neottieae]]'', samen met de geslachten ''[[Cephalanthera]]'' ([[bosvogeltje]]s), ''[[Neottia]]'' en ''[[Limodorum]]''.

Het geslacht werd in 1842 door [[Thilo Irmisch]] met de toenmaalstoen 5vijf bekende soorten in twee secties[[sectie (biologie)|sectie]]s ingedeeld. In de 90-ernegentiger jaren van de twintigste eeuw stelde [[Karl Robatsch]] een nieuwe classificatietaxonomie opvoor.

:::* ''E.Epipactis helleborine'' subsp. ''latina''

:::* ''E.Epipactis helleborine'' subsp. ''neerlandica''

:::* ''E.Epipactis helleborine'' subsp. ''orbicularis'' (Syn.synoniem: ''E.Epipactis helleborine'' subsp. ''distans'')

:::* ''E.Epipactis helleborine'' subsp. ''tremolsii''

::* ''[[Epipactis turcica]]'' (Oostelijkeoostelijke Egeïsche eilanden en Turkije)

::* ''[[Epipactis pontica]]'' (Midden-Europa -, Turkije)

::* ''[[Epipactis rhodanensis]]'' (Frankrijk -, Oostenrijk)

::* ''[[Epipactis mecsekensis]]''(HangarijeHongarije)

::* ''[[Epipactis persica]]'' (Zuidoost-Europa -, Pakistan)

::* ''[[Epipactis atrorubens]]'' (Noordwest-Europa -, Kaukasus)

::* ''[[Epipactis condensata]]'' (Cyprus -, Libanon -, Transkaukasus)

::* ''[[Epipactis kleinii]]'' (Zuid-Frankrijk -, Noordoost-Spanje)

::* ''[[Epipactis microphylla]]'' (Zuid-Europa -, Iran)

* ''[[Epipactis africana]]'' (Ethiopië -, Malawi)

* ''[[Epipactis gigantea]]'' (West-Canada -tot Noord-Mexico))

* ''[[Epipactis mairei]]'' (Nepal -tot Centraal-China)

* ''[[Epipactis magnibracteata]]'' (NC China)

* ''[[Epipactis thunbergii]]'' (Zuid-Rusland -tot in Korea &en Japan)

* ''[[Epipactis ulugurica]]'' (TanzaniëTanzania)