Leer jezelf ecologisch tuinieren/Lis: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
SieBot (overleg | bijdragen)
imported>Veendorp
diversen
Regel 3:
| naam = Lis
| afbeelding = Iris germanicus.JPG
| afbeeldingtekst = [[Hybride (biologie)|Hybride]] van ''Iris germanicus hybride''
| rijk = ''[[Planten|Plantae]]'' (Planten)
| stam = ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten)
Regel 13:
| w-naam = ''Iris''
| taxon= [[Geslacht (biologie)|Geslacht]]
| auteur = [[L.]]
| datum = 1753
}}
'''Lis''' (''Iris'') is een een [[geslacht van(biologie)|geslacht]] planten,uit bekend vanwege hunde [[Bloemlissenfamilie]] (plant''Iridaceae'')|bloemen]]. Zowel het geslacht als de [[soort]]en worden in de volksmond iris genoemd. DeHet plantgeslacht kent naast vele soorten ook vele [[cultivar]]s. IrissenLissen worden al lang door de mens gebruikt. In de Egyptische piramiden zijn afbeeldingen van irissenlissen te vinden, die stammen uit 1500 v.Chr.
 
==Botanische beschrijving==
'''Lis''' (''Iris'') is een geslacht van planten, bekend vanwege hun [[Bloem (plant)|bloemen]]. Zowel het geslacht als de [[soort]]en worden in de volksmond iris genoemd. De plant kent naast vele soorten ook vele [[cultivar]]s. Irissen worden al lang door de mens gebruikt. In de Egyptische piramiden zijn afbeeldingen van irissen te vinden, die stammen uit 1500 v.Chr.
 
==Beschrijving==
De bloemen kunnen in kleur variëren van goudgeel, tot wit, blauw, lavendel en paars. Roze en abrikooskleurige irissen zijn gekweekt binnen sommige soorten.
 
De verschillende soorten irissenlissen komen algemeen voor in de noordelijke gematigde klimaatzone. Alle irissen hebben lange stelen en bloemen met zes kroonbladeren, waarvan drie naar beneden wijzen en drie rechtop staan. Bij sommige kleinere soorten wijzen de kroonbladeren allemaal naar buiten. De meeste wilde irissenlissen groeien uit een [[wortelstok]], maar sommige soorten groeien vanuit een bol. Deze laatste soorten worden als cultuurgewas geteeld. Hierbij worden twee groepen onderscheiden:
* de Reticulatagroep (''[[Iris reticulata]]'' en ''[[Iris danfordiae]]''). Deze groep omvat vroegbloeiende, laag blijvende soorten afkomstig uit Oost-Turkije, het westen van Perzië, de Kaukasus en Libanon.
* de Xiphiumgroep. Soorten uit deze groep komen voor in Spanje, Portugal en Noord-Afrika. Deze groep is het belangrijkste voor de [[sierteelt]]. Tot deze groep behoren o.a.onder meer de Hollandse irissen, die ontstaan zijn uit kruisingen tussen wilde irissoorten. Daarnaast worden Engelse en Spaanse irissen onderscheiden, maar die zijn van weinig belang voor de sierteelt.
 
==Soorten en ondersoorten==
Dit geslacht kent de volgende soorten en ondersoorten:
*''[[Iris acoroides]]''
*''[[Iris pumila|Iris acutiloba]]''
*''[[Iris aequiloba]]''
*''[[Iris albertii]]''
*''[[Iris albicans]]''
*''[[Iris orientalis|Iris albida]]''
*''[[Iris anguifuga]]''
*''[[Iris aphylla]]''
*''[[Iris setosa|Iris artica]]''
*''[[Iris atropurpurea]]''
*''[[Iris atrofusca]]''
*''[[Iris attica]]''
*''[[Iris aucherii]]''
*''[[Iris crocea|Iris aurea]]''
*''[[Iris reichenbachii|Iris balkana]]''
*''[[Iris barbatula]]''
*''[[Iris biglumis]]''
Regel 51 ⟶ 50:
*''[[Iris bucharica]]''
*''[[Iris bulleyana]]''
*''[[Iris ruthenica|Iris caespitosa]]''
*''[[Iris camillae]]''
*''[[Iris carthaliniaechamaeiris]]'' is ondersoort van Iris spuria
*''[[Iris lutescens|Iris chamaeirischinensis]]''
*''[[Belamcanda chinensis|Iris chinensis]]''
*''[[Iris chrysographes]]''
*''[[Iris chrysophylla]]''
Regel 64 ⟶ 62:
*''[[Iris croatica]]''
*''[[Iris crocea]]''
*''[[Iris fulva|Iris cuprea]]''
*''[[Iris cycloglossa]]''
*''[[Iris daenensis]]'' is ondersoort van Iris spuria
*''[[Iris dalmatica]]'' is ondersoort van Iris pallida
*''[[Iris danfordiae]]''
*''[[Iris decora]]''
Regel 78 ⟶ 74:
*''[[Iris flavissima]]''
*''[[Iris foetidissima]]'' (Stinkende lis)
*''[[Iris brevicaulis|Iris foliosa]]''
*''[[Iris forrestii]]''
*''[[Iris fulva]]''
Regel 84 ⟶ 80:
*''[[Iris germanica]]'' (Blauwe lis)
*''[[Iris giganticaerulea]]''
*''[[Iris tenax|Iris gormanii]]''
*''[[Iris gracilipes]]''
*''[[Iris graeberiana]]''
Regel 99 ⟶ 95:
*''[[Iris humilis]]''
*''[[Iris iberica]]''
*''[[Iris pallida|Iris illyrica]]''
*''[[Iris imbricata]]''
*''[[Iris innominata]]''
Regel 106 ⟶ 102:
*''[[Iris jordana]]''
*''[[Iris junonia]]''
*''[[Iris ensata|Iris kaempferi]]''
*''[[Iris kashmiriana]]''
*''[[Iris spuria|Iris klattii]]''
*''[[Iris kolpakowskiana]]''
*''[[Iris koreana]]''
Regel 116 ⟶ 112:
*''[[Iris lacustris]]''
*''[[Iris laevigata]]''
*''[[Iris purdyi|Iris landsdaleana]]''
*''[[Iris lazica]]''
*''[[Iris lineata]]''
Regel 130 ⟶ 126:
*''[[Iris missouriensis]]''
*''[[Iris munzii]]''
*''[[Iris spuria|Iris musulmanica]]''
*''[[Iris nazarena]]''
*''[[Iris nelsonii]]''
*''[[Iris sanguinea|Iris nertschinskia]]''
*''[[Iris nigricans]]''
*''[[Iris ochroleuca]]''
Regel 148 ⟶ 144:
*''[[Iris pumila]]''
*''[[Iris purdyi]]''
*''[[Iris variegata|Iris reginae]]''
*''[[Iris reichenbachii]]''
*''[[Iris reticulata]]''
Regel 155 ⟶ 151:
*''[[Iris ruthenica]]''
*''[[Iris sabina]]''
*''[[Iris lortetii|Iris samariae]]''
*''[[Iris sanguinea]]''
*''[[Iris scariosa]]''
*''[[Iris schachtii]]''
*''[[Iris setosa]]''
*''[[Iris sanguinea|Iris sibirica]]''
*''[[Iris sintenisii]]''
*''[[Iris speculatrix]]''
Regel 174 ⟶ 170:
*''[[Iris tigridia]]''
*''[[Iris timofejewii]]''
*''[[Iris missouriensis|Iris tolmieana]]''
*''[[Iris tridentata]]''
*''[[Iris unguicularis]]''
Regel 181 ⟶ 177:
*''[[Iris versicolor]]''
*''[[Iris vicaria]]''
*''[[Iris × vinicolor|Iris vinicolorviolacea]]''
*''[[Iris spuria|Iris violacea]]''
*''[[Iris virginica]]''
*''[[Iris wattii]]''
*''[[Iris wilsonii]]''
*''[[Iris × fulvala]]''
*''[[Iris × robusta]]''
*''[[Iris × vinicolor]]''
*''[[Iris xiphium]]''
 
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.