Leer jezelf ecologisch tuinieren/Berk: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
aanpassing |
aanpassing |
||
Regel 1:
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
{{Leer jezelf ecologisch tuinieren|Afbeelding=Birken im Herbst.jpg}}
[[Afbeelding:Illustration Betula pendula0.jpg|thumb|left]]
'''Berken''' zijn bomen die tot het geslacht ''Betula'' horen uit de [[../Berkenfamilie|Berkenfamilie]]. De bomen van dit geslacht komen verspreid voor over het noordelijk halfrond: ze zijn uiterst winterhard. Ze zijn de enige boomsoorten die van nature voorkomen op Groenland en IJsland. Berken zijn pioniersplanten.
Kenmerkend voor berken is het in horizontale banden afbladderen van de bast op de stam. De nieuwe bast is soms wit, maar kan afhankelijk van de soort ook rood of zoals bij de meeste soorten bruin zijn.
Regel 11:
Berken hebben voor en bij het uitkomen van het blad een zeer sterke sapstroming en kunnen daarom alleen in de herfst en winter gesnoeid worden.
=== Groeiplaats ===
Bij voorkeur groeit de berk in moerassige streken, maar hij stelt weinig eisen aan zijn omgeving en komt dus in alle milieus en grondsoorten voor. In het hoge noorden of tegen de boomgrens kan de berk zich niet meer overeind houden en kruipt dan als een struik over de grond. Daar is de [[../Dwergberk|Dwergberk]] (''Betula nana'') één van de laatste bomen die nog opgewassen is tegen de barre omstandigheden. Ook in de [[w:toendra|toendra]] krimpt ze tot het formaat van een kleine struik.
=== Symbiose ===
Berken leven in [[w:symbiose|symbiose]] met bodemschimmels en moeten daarom met een grote kluit verplant worden. Alleen tot drie jaar oude bomen kunnen nog zonder kluit verplant worden
=== Ziekten en plagen ===
[[Afbeelding:Baumkrebs-Birke.jpg|thumb|left|Een Berk met boomkanker]]
Berken kunnen aangetast worden door bladroest (''Melampsoridium betulinum'') dat gele vlekjes op de bladeren en vroegtijdige bladval veroorzaakt.
Regel 29:
Ook kan de boom aangetast worden door [[../Problemen/Kanker|Kanker]].
=== Gebruik van de Berk ===
De buitenste laag van de schors van een berk is voortdurend bezig zich te vernieuwen en valt soms in dunne repen naar beneden. Deze repen hebben een groot weerstandsvermogen tegen bederf omdat de schors [[w:betuline|betuline]] bevat. Deze eigenschap maakt het mogelijk om van de schors kano's, schoenen en dakspanen te maken. Ook zijn deze repen dunne schors buitengewoon geschikt om, ook als het nat is, als vuurstarter te gebruiken. In Amerika en de Scandinavische landen werd de schors als dakbedekking gebruikt omdat deze licht, waterafstotend en zeer duurzaam is. De [[w:Saami|Saami]] gebruikten traditioneel de schors voor jassen en beenbekleding en de Zweden maken tasjes en mandjes van gevlochten repen berkenschors.
Het sap wordt ook wel toegepast in berkenwater. Dit kan volgens sommigen gebruikt worden als algemeen versterkingsmiddel en als middel ter bevordering van de haargroei, maar de werking is nooit wetenschappelijk bewezen.
Regel 38:
Berkenhout is wit tot licht gekleurd en wordt gebruikt voor [[w:fineer|fineer]], meubels en modelvliegtuigbouw.
=== Volksgebruiken ===
In Noorwegen, Zweden en Schotland worden op de midzomeravond van 23 juni de huizen versierd met berkentakken. Op sommige plaatsen in Engeland worden op de eerste pinksterdag de huizen en kerken versierd met berkentakken.
De [[w:meiboom|meiboom]] was oorspronkelijk een berk.
Regel 57 ⟶ 55:
Berk is afgeleid van het Oudindische woord ''bharg'' wat ''glanzend'' betekent en waarschijnlijk betrekking heeft op de witte schors. '''Betula''' heeft te maken met het Keltische woord ''betu'' wat ''slaan'' betekent en betrekking heeft op het slaan met berketakken op het lichaam na een sauna om de bloedsomloop te stimuleren.
=== Soorten & Cultivars ===
[[Bestand:Birke 3287.jpg
* ''Betula albosinensis'' - [[../Chinese berk|Chinese berk]]
* ''Betula aetnensis''
* ''Betula ermanii'' - [[../Goudberk|Goudberk]]
** ''Betula ermanii'' 'Holland'
* ''Betula lenta'' - [[
* ''Betula maximowicziana'' - [[
* ''Betula medwediewii'' - [[
* ''Betula nana'' - [[../Dwergberk|Dwergberk]]
* ''Betula nigra'' - [[
* ''Betula occidentalis''
* ''Betula papyrifera'' - [[../Papierberk|Papierberk]]
Regel 78 ⟶ 76:
* ''Betula populifolia'' - [[../Populierbladige berk|Populierbladige berk]]
* ''Betula pubescens'' - [[../Zachte berk|Zachte berk]]
* ''Betula utilis'' 'Doorenbos' of [[../Witte Himalayaberk|Witte Himalayaberk]]
=== Bronnen ===
* Jan van de Kamp, ''De natuur op z'n mooist'', p 86, ISBN 90-210-0618-9
* "Zinc tolerance of mycorrhizal Betula", door Brown, MT; Wilkins, DA, 1985
Regel 93 ⟶ 91:
Zie ook [[w:Berkenhout|Berkenhout]]
=== Externe links ===
* [http://www.houtinfo.nl/main.php?mn=0&o=body&id=1002&script_action=single&item_id=239 informatie over het hout (berken)] op Houtinfo (van het Centrum Hout)
| |||