Wikibooks

Leer jezelf ecologisch tuinieren/Ratelaar: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Vorige wijzigingVolgende wijziging →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
AdnergjeBot (overleg | bijdragen)
0 bewerkingen
k AdnergjeBot: "zoals bijvoorbeeld" vervangen door "zoals"
Hans B. (overleg | bijdragen)
0 bewerkingen
links, schrap van informatie die al op de artikels over de specifieke soorten aanwezig is
Regel 1:
{{zieartikel|Voor het dier zie [[Ratelaar (insect)]]}}
----
{{Taxobox | type = plant
| naam = Ratelaar
Regel 13 ⟶ 12:
| orde = ''[[Lamiales]]''
| familie = ''[[Orobanchaceae]]'' (Bremraapfamilie)
| taxon= [[Geslacht (biologie)|Geslacht]]▼
| w-naam = ''Rhinanthus''
| auteur = [[L.]]
▲| taxon= [[Geslacht (biologie)|Geslacht]]
| auteurdatum = 1753
| datum =
}}
 
'''Ratelaar''' ('''''Rhinanthus''''') is een geslacht uit de [[Bremraapfamiliebremraapfamilie]] (''Orobanchaceae''). ZeDe planten hebben vierkantevierkantige stengels[[stengel]]s waaraan de bladeren[[blad]]eren steeds twee aan twee (tegenover elkaarstaandtegenoverstaand) staan. De bladeren zijn lancetvormig tot eirond en de rand ervan is gezaagd. De bloemen[[bloem (plant)|bloem]]en zijn plat en geel. Ze bestaat uit twee lippen[[lip (bloem)|lip]]pen, waarvan de bovenste lip aan weerskanten een blauwe tand heeft. De [[kelk (bloem)|kelk]] is rond en ook vrij plat. Het [[zaad (plant)|zaad]] is rond en bruin en heeft rondom een vliezige rand. Wanneer de plant is uitgebloeid maken de zaden binnen de verdroogde kelkbladen bij beweging een rammelend geluid. Dat heeft dehet plantplantengeslacht de naam ratelaar bezorgd.
 
Ratelaar is [[eenjarige plant|eenjarig]] en de zaden zijn maar [[kiemkrachtig]] tot het volgend voorjaar. Dat heeft als gevolg dat wanneer de planten, door bijvoorbeeld een verkeerd maaibeheer niet tot zaadzetten komen, de planten in één jaar uit een terrein kunnen zijn verdwenen.
 
Ratelaar is een [[halfparasiet]]. In de winter groeit hetde worteltje[[wortel (plant)|wortel]] al uit en gaat op zoek naar de wortels van andere planten zoals [[grassenfamilie|gras]] of [[klaver]]. De plant boort deze aan en haalt hier een gedeelte van zijn voedingsstoffen[[nutriënt]]en. Zo heeft het in minder rijke omstandigheden een concurrentievoordeel op die andere planten, die het door toedoen van Ratelaarratelaar weer moeilijker hebben. Dat de plant gras parasiteert heeft hem populair gemaakt bij [[natuurbeheer|natuur]]- en heemtuinbeheerders[[heemtuin]]beheerders. Het dringt het gras nog wat verder terug, waardoor er meer plaats is voor andere [[bloemplanten]]. Zo worden bepaalde [[orchidee]]ënsoorten opvallend vaak vergezeld door deze plant. Bovendien worden ratelaars vanwege hun bloei zelf ook gewaardeerd en kunnen ze, wanneer ze massaal voorkomen, een grasland geel kleuren. Ze worden ook door insecten als bijvoorbeeld [[Bombus|hommels]] bezocht.
 
De gemeente [[Amstelveen]] heeft om deze reden de plant veel toegepast in hun natuurlijke plantsoenen[[plantsoen]]en. Daar bleek dat voor grote ratelaar de grond aan de ene kant niet te voedselrijk moet zijn. Dan worden ze namelijk verstikt door de massale groei van het gras. Maar ook te voedselarm bleek voor deze plant niet optimaal. Nadat een [[grasland]] door een jaarlijks maaibeheer sterk was verschraald, begon het aandeel van ratelaar erin terug te lopen. Nadat het grasland was voorzien van vaste koeienmest nam het aandeel weer toe. Het bleek dat ratelaar het gemakkelijkst groeide op zure, natte en niet te voedselrijke veengrond. De zandgronden moesten niet te droog zijn in de groeiperiode wil de plant er een vast bestanddeel van de begroeiing gaan uitmaken.▼
 
▲De gemeente [[Amstelveen]] heeft om deze reden de plant veel toegepast in hun natuurlijke plantsoenen. Daar bleek dat voor grote ratelaar de grond aan de ene kant niet te voedselrijk moet zijn. Dan worden ze namelijk verstikt door de massale groei van het gras. Maar ook te voedselarm bleek voor deze plant niet optimaal. Nadat een [[grasland]] door een jaarlijks maaibeheer sterk was verschraald, begon het aandeel van ratelaar erin terug te lopen. Nadat het grasland was voorzien van vaste koeienmest nam het aandeel weer toe. Het bleek dat ratelaar het gemakkelijkst groeide op zure, natte en niet te voedselrijke veengrond. De zandgronden moesten niet te droog zijn in de groeiperiode wil de plant er een vast bestanddeel van de begroeiing gaan uitmaken.
De plant handhaaft zich het beste als er gemaaid wordt nadat de zaden zijn gerijpt. Door na het maaien het maaisel nog enkele dagen te laten liggen, kunnen de zaden goed rijpen en zich nog beter verspreiden. Als het maaisel op een andere plek wordt uitgereden, kan ratelaar ook elders worden ingebracht.
In [[Nederland]] en [[België]] zijn de volgende soorten bekend:
 
===Kleine ratelaar===
[[Kleine ratelaar]] ''(Rhinanthus minor)'' De kleinste van de in de benelux aanwezig soorten. Bij onderscheid is de 1 mm grote tand van de bovenlip belangrijk. Deze is wit, maar kan echter net als bij grote Ratelaar heel vaak ook paars-blauw zijn. In dat geval mag deze niet langer dan breed zijn. De plant komt voor in gemiddeld drogere graslanden dan grote Ratelaar, waarmee het vaak samen voorkomt.
 
===Grote ratelaar===
[[Afbeelding:Grote ratelaar bloem.jpg|thumb|200px|Grote Ratelaar]]
[[Grote ratelaar]] ''(Rhinanthus angustifolius)'' De blauwpaarse tand is hoogstens 2 maal zo lang als breed. De plant komt gemiddeld voor in vochtigere graslanden dan de kleine ratelaar. Bovendien komen ze ook vaak samen voor en kunnen ze goed onderling kruisen wat intermedaire exemplaren oplevert.
 
In België en Nederland komen de [[kleine ratelaar]] (''Rhinanthus minor''), de [[grote ratelaar]] (''Rhinanthus angustifolius'') en de [[harige ratelaar]] (''Rhinanthus alectroluphus'') voor.
===Harige ratelaar===
[[Harige ratelaar]] ''(Rhinanthus alectroluphus)'' De paars-blauwe lip is 3 maal zo lang als breed. De kelk is dicht behaard, de stengel heeft geen zwarte lijntjes. harige ratelaar is een uitgesproken kalkminnaar. De plant is in Nederland zeldzaam. Hier zijn alleen een paar groeiplaatsen in Zuid-Limburg bekend. In België is de plant alleen vrij algemeen in Lotharing, verder behoorlijk zeldzaam.
 
Buiten de [[Benelux]] komen in Europa o.a.onder meer nog voor:
*[[Rhinanthus antiquus]]
*[[Rhinanthus facchinii]]
Regel 51 ⟶ 42:
*''[[Nederlandse Oecologische Flora]]'', deel 3 door E.J. Weeda, R. Westra, CH Westra en T. Westra. Uitgegeven door het IVN, Vewin en Vara in 1988
*''Ervaringen met woekerplanten deel 3'' (de grote ratelaar) door Hein Koningen In: Oase, tijdschrift voor natuurrijke tuinen, parken en plantsoenen. zomer 2003
*Pelser, P: ''De ontmanteling van de helmkruidenfamilie (Scrophulariaceae)''. In: ''[[Gorteria, (tijdschrift)|Gorteria]]: ''Tijdschrift voor onderzoek aan de Wilde Flora'', jaarjaargang 29 - 5, 20 oktober 2003
}}
 
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.