|
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
{{Leer jezelf ecologisch tuinieren|Afbeelding=Graue Glockenheide (Erica cinerea).jpg}}
'''Dophei''' (''Erica'') is een plantengeslacht uit de heifamilie[[../Heifamilie|Heifamilie]].
Alle leden van het geslacht hebben kleine altijdgroene, naaldachtige [[../Plantkunde/Blad|bladeren]] van 2 - 15 millimeter lang in kransen van drie of vier.
Van de meer dan 750 soorten komen er ruim 600 in het fynbos in de Kaapstreek van Zuid-Afrika voor. De overige soorten zijn inheems in de rest van Afrika, het Middellandse Zeegebied en Europa.
=== Etymologie ===
De naam ''Erica'' is afgeleid van het Griekse ερείκη, wat heideveld betekent. Dophei is zo genoemd omdat de vruchten op notendoppen lijken.
=== De Europese soortenSoorten ===
[[Afbeelding:Erica arborea.jpg|thumb|Boomheide - ''Erica arborea'']]
[[Afbeelding:Erica tetralix 01.jpg|thumb|Gewone dophei - ''Erica tetralix'']] ▼[[Afbeelding:Erica terminalis000.jpg|thumb|Corsicaanse heide - ''Erica terminalis'']]
In Nederland en België komen de volgende soorten voor:
<gallery>
* ''Erica cinerea'' L., [[../Rode dophei|Rode dophei]]: Breed opgaand struikje tot 60 cm, met paarse, eirond-urnvormige bloemen in langwerpige, baak vertakte trossen. Algemene verspreiding: West-Europa tot Zuidwest-Noorwegen. In Nederland zeer zeldzaam langs de Maas en op de Wadden, in België vrij zeldzaam in de oosterse Kempen en in West-Vlaanderen (omgeving van Brugge).
Bestand:Erica_scoparia.jpg|[[../Bezemdophei|Bezemdophei]] (''Erica scoparia'')
* ''Erica scoparia'' L., [[../Bezemdophei|Bezemdophei]]: Onregelmatig, losse opgaande struik tot 2 m hoog, met zeek kleine groenachtige bloemen in smalle kort vertakten trossen. Algemene verspreiding: Atlantisch Europa, Italië, Macaronesië, Noord-Afrika. In Nederland verwilderd op de Wadden, niet in België.
▲[[AfbeeldingBestand:Erica tetralix 01.jpg| thumb[[../Gewone dophei|Gewone dophei ]] - (''Erica tetralix'' ]])
** Subsp. ''azorica'' (Hochst.) D.A. Webb (Syn.: ''Erica azorica'' Hochst.), met bruinachtige bloemen, Azoren
Bestand:Erica_cinera0.jpg|[[../Rode dophei|Rode dophei]] (''Erica cinerea'')
** Subsp. ''maderincola'' D.C. McClint.: Madeira
</gallery>
** Subsp. ''platycodon'' (Webb et Berth.) Hansen & Kunkel, de grootste ondersoort, tot 10 m hoogte: Canarische Eilanden.
* ''Erica tetralix'' L., [[../Gewone dophei|Gewone dophei]]: Opgaand, later vaak liggend struikje tot 40 cm, met lichtmauve tot mauveroze, urnvormige bloemen in eindstandige, naar één zijde gerichte schermpjes. Algemene verspreiding: West-Europa, van Centraal Spanje tot Finland. In Nederland vooral op het [[w:diluvium|diluvium]] en op de Wadden, in België vooral in de Kempen en in de Hoge Ardennen; door ontginning sterk afgenomen.
De overige Europese soorten zijn:
* ''Erica arborea'' L., Boomheide: tot 6 m hoog, met kleine, klokvormige meestal witte bloemen in eindstandige pluimen. Middellandse Zeegebied, Macaronesië en bergen van Arabië en van Oost-Afrika.
* ''Erica australis'' L., Spaanse boomheide – Syn.: ''Erica aragonensis'' Willk., ''Erica occidentalis'' Merino: boomheide tot 2 m hoog, met klokvormige helder purperrode bloemen in eindstandige, schermvormige trossen. Midden en westen van het Iberische schiereiland, en noorden van Marokko.
* ''Erica carnea'' L., Sneeuwheide – Syn.: ''Erica herbacea'' L., ''Erica mediterranea'' L.: liggend struikje tot 50 cm hoog met knikkende, eirond-urnvormige paarsroze bloemen in korte, naar één zijde gerichte trossen. Alpen en naburige streken, Apennijnen en noorden van de Balkan, op kalk- of dolomietgrond.
* ''Erica ciliaris'' L., Wimperheide: struikje tot 60 cm met cilindrische tot urnvormige mauveroze bloemen in langwerpige trossen. West-Frankrijk, Britse eilanden, Iberisch schiereiland en het noorden van Marokko.
* ''Erica erigena'' R. Ross, Reuzen voorjaarsheide – Syn.: ''Erica mediterranea'' auct., non L., ''Erica purpurascens'' auct., non L., ''Erica hibernica'' (Hook. & Arn.) Syme, non Utinet: struik van 1 - 2,5 m hoogte met knikkende, eirond-urnvormige paarsroze bloemen in lange trossen. Kuststreken van Ierland, van Zuidwest-Frankrijk (Gironde) en van het Iberische schiereiland.
* ''Erica lusitanica'' Rudolphi, Portugese heide: struik van 1 - 3 m hoogte met kleine, cilindrische, roze in de kop, later witte bloemen in piramidale pluimen. Zuidwest-Frankrijk (Landes) en westen van het Iberische schiereiland; verwilderd in Bretagne en Zuid-Engeland.
* ''Erica mackaiana'' Bab., MacKay’s heide – Syn.: ''Erica mackaii'' Hook.: West-Ierland en Galicië. Liggen tot opgaand struikje van 10 - 30 cm hoogte (tot 1 m in Galicië) met urnvormige mauveroze bloemen in dichte, eindstandige trossen.
* ''Erica manipuliflora '' Salisb., trosheide – Syn.: ''Erica verticillata'' Forssk., non P.J. Bergius: struik tot 1 m met klokvormige roze bloemen in meestal compacte, eindstandige trossen. Italië, Balkan en Klein-Azië.
* ''Erica multiflora'' L., veelbloemige heide: struik van 50 – 180 cm met urnvormige roze bloemen in korte trosjes. Westelijk Middellandse Zeegebied en Noord-Afrika.
* ''Erica sicula'' Guss. – Syn.: ''Pentapera sicula'' (Guss.) Klotzsch: liggend struikje tot 50 cm hoog met kleine, meestal vijfdelige, witte of roze bloemen in schermen. Sicilië, Malta, Noord-Afrika (Libië) en Klein-Azië.
* ''Erica terminalis'' Salisb., Corsicaanse heide – Syn.: ''Erica stricta'' Donn ex Willd., Erica multicaulis Salisb.: opgaande struik tot 2,5 m met kleine cilindrische tot urnvormige bleekroze bloemen in eindstandige schermen. Corsica, Sardinië, Zuid-Italië en -Spanje, en noorden van Marokko; verwilderd in Noord-Ierland.
* ''Erica umbellata'' L., Schermbloemige heide: sterk vertakte struik tot 90 cm met urnvormig-ronde roze tot rode bloemen in schermen aan het einde van de takken. Westen van het Iberische schiereiland en noorden van Marokko.
* ''Erica vagans'' L., Zwerfheide: opgaand tot spreidend struikje tot 80 cm met klokvormige zachtroze tot purperroze in cilindrische, veelbloemige tot 25 cm lange trossen. Atlantisch Europa, van Cornwall tot Noord-Portugal; verwilderd in Ierland.
* ''Bruckenthalia spiculifolia'' (Salisb.) Rchb. – Syn. ''Erica spiculifolia'' Salisb. heeft meeldraden die met de petalen vergroeid zijn. Dwergstruikje tot 25 cm met helder roze bloemen in dichte onbebladerde trosjes. Roemenië, Balkan en Noord-Turkije.
Waar de ouders samen groeien, kan men natuurlijke hybriden aantreffen, namelijk:
* ''Erica ×praegeri'' Ostenf. – Syn. ''Erica ×stuartii'' Linton, hybride tussen ''Erica tetralix'' en ''Erica mackaiana''.
* ''Erica ×watsonii'' Benth., hybride tussen ''Erica ciliaris'' en ''Erica tetralix''.
* ''Erica ×williamsii'' Druce, hybride tussen ''Erica tetralix'' en ''Erica vagans''.
=== Kweek ===
De winterhardheid van de soorten en hun hybriden is echter sterk verschillend.<br/>
De meest winterharde zijn ''Erica carnea'' enis ''Erica tetralix''.<br/>
''Erica cinerea'', ''Erica terminalis'' en ''Erica vagans'' en de hybriden ''Erica ×praegeri'', ''Erica ×watsonii'' en ''Erica ×williamsii'' zijn wat minder winterhard.<br/>
''Erica arborea'', ''Erica ciliaris'' en ''Erica mackaiana'' zijn gevoeliger voor vorst.<br/>
''Erica herbacea'', ''Erica ×darleyensis'' en ''Erica terminalis'' zijn kalktolerant.
Jammer genoeg zijn alle Afrikaanse soorten niet winterhard. Enkele soorten zoals ''Erica cerinthoides'' en ''Erica grandiflora'' met oranje bloemen, ''Erica speciosa'' met rode bloemen, ''Erica doliiformis'' en ''Erica mammosa'' met roze bloemen, of ''Erica bauera'' met porseleinwitte of teerroze bloemen, mogen buiten gekweekt worden in streken met milde winters en droge zomers (Zuidwest-Frankrijk en het Middellandse Zeegebied).
Verschillen selecties van de hybride ''Erica ×hyemalis'' worden als potplanten aangeboden.
* Harry van de Laar, ''Het heidetuinboek'', Zomer & Keuning Boeken B.V., Wageningen, 1977 – ISBN 90 210 0385 6
* Gordon Cheers, ''Botanica'', Könemann Verlaggesellschaft mbH, Köln, 1999 – ISBN 3 8290 1953 X
=== Externe links ===
* [http://rbg-web2.rbge.org.uk/FE/fe.html Flora Europaea]
* [http://www.calflora.net/southafrica/capeflora.html Flora of the Western Cape]
* [http://plantweb.co.za/Plant_Pictures/Erica/ Picture gallery of South-African Erica's]
* [http://www.heathersociety.org.uk/ The Heather Society]
{{Commonscat|Erica}}
| 