|
|afbeelding= Platanthera bifolia bgiu.jpg
|afbeeldingstekst= Welriekende nachtorchis
|rijk= ''[[Planten|Plantae]]'' (Planten)
|stam= ''[[Bedektzadigen|MagnoliophytaEmbryophyta]]'' (BedektzadigenLandplanten)
|klasse= ''[[LiliopsidaSpermatopsida]]'' (EenzaadlobbigenZaadplanten)
|ordeclade1= [[AsparagalesBedektzadigen]]
|clade2= [[Eenzaadlobbigen]]
|familie=[[ Orchidaceae]] (Orchideeën)
|orde= ''[[Asparagales]]''
|taxon=[[Geslacht (biologie)|Geslacht]]
|w-naam=''Platanthera''
}}
De '''nachtorchissenNachtorchis''' (''Platanthera'') vormenvormt een groot [[geslacht (biologie)|geslacht]] met tachtig tot honderd [[soort (biologie)|soorten]] [[terrestrische plant|terrestrische]] [[orchidee|orchideeën]]. Ze komen vooral in de [[gematigd klimaat|gematigde streken]] van het [[noordelijk halfrond]] voor. Twee soorten zijn ook in België en Nederland te vinden.
==Naamgeving en [[etymologie]]==
'''Syn.'''[[Synoniem (plantkunde)|Synoniem]]: ''Blephariglottis'' <small>[[Raf.]]</small>, ''Diplanthera'' <small>Raf.</small>, ''Lymnorchis'' <small>[[Rydb.]]</small>, ''Lysias'' <small>[[Salisb.]] ex Rydb.</small>, ''Lysiella'' <small>Rydb.</small>, ''Mecosa'' <small>[[Blume]]</small>, ''Neolindleya'' <small>[[Kraenzl.]]</small>, ''Perularia'' <small>[[Lindl.]]</small>, ''Piperia'' <small>Rydb.</small>, ''Pseudodiphryllum'' <small>[[Nevski]]</small>, ''Sieberia'' <small>[[Spreng.]]</small> <br/>
'''Nl'''*Nederlands: Nachtorchis <br/>
'''Fr'''*Frans: Platanthére <br/>
'''En'''*Engels: Fringed orchids, Rein orchids, Bog orchids <br/>
'''De'''*Duits: Waldhyazinthen
De [[botanische naam]] ''Platanthera'' is afkomstig van het [[GrieksOudgrieks]]e ‘platys’ (breed) en ‘anthera’ ([[meeldraad]]) en slaat op de wijd uiteenstaande [[pollinium|pollinia]].
== Kenmerken ==
De soorten van het geslacht ''Platanthera'' zijn [[terrestrische plant|terrestrische]], overblijvende planten ([[geofyt]]en), die overwinteren met twee ei- tot raapvormige [[wortel (plant)|wortelknollen]].
Het zijn middelgrote, slanke planten, tot 40 cm hoge planten, met meestal twee grote [[bladvorm#bladoppervlak|ovale]] [[blad|bladeren]] aan de basis en hogerop de [[stengel]] een aantal smalle, [[schutblad (plant)|schutbladachtige]] blaadjes.
De bloeiwijze is een losbloemige [[aar (bloeiwijze)|aar]] met 5vijf tot 25vijfentwintig kleine, sterk ruikende [[bloem (plant)|bloemen]]. De zijdelingse [[sepaal|sepalen]] zijn afstaand, de bovenste sepaal en de [[petaal|petalen]] vormen een [[helm (plant)|helm]]. De [[lip (bloem)|lip]] is ongedeeld , lang en tongvormig, met een lang met [[nectar (plant)|nectar]] gevuld [[spoor (bloem)|spoor]]. Het [[stigma (bloem)|stigma]] is ongedeeld en vlak. De [[pollinium|pollinia]] staan aan de basis ver uit elkaar.
De meeste nachtorchissen bloeien aan het einde van de [[lente]] of in de vroege [[zomer]].
==Habitat==
Nachtorchissen zijn over het algemeen planten van kalkrijke, vochtige of droge bodems op zonnige of lichtbeschaduwde plaatsen, zoals [[kalkgrasland (biotoop)|kalkgrasland]]en, lichte [[bos]]sen en [[struweel|struwelen]]. Sommige soorten komen echter ook in [[zuur (scheikunde)|zure]] milieus voor, zoals in [[heide (vegetatie)|heide]] en [[moeras]]sen.
==Voorkomen ==
== Verspreiding en voorkomen ==
Gematigde en subarctische streken van het [[noordelijk halfrond]]: [[Europa (continentwerelddeel)|Europa]] van [[Scandinavië]] tot [[Noord-Afrika]], [[Madeira (eiland)|Madeira]], [[IJsland]], [[Azië]] vanaf [[Klein-Azië]] over [[Rusland]] tot aan de [[Himalaya]], [[Noord-Amerika]] met inbegrip van [[Alaska]].
== Verwantschap en soorten ==
Het geslacht is nauw verwant aan de geslachten ''[[Pseudorchis]]'', ''[[Gymnadenia]]'' en ''[[Dactylorhiza]]''.
Naargelang van de auteur[[taxonoom]] telt het geslacht 80 tot 100 soorten. In Europa komen er acht voor, in [[België]] en [[Nederland]] twee:
* [[Bergnachtorchis]] (''Platanthera chlorantha'') <small>([[Jakob Laurenz Custer|Cust.]]) [[Ludwig Reichenbach|Rchb.]] (1828)</small> ([[Eurazië]])
* [[Welriekende nachtorchis]] (''Platanthera bifolia'') <small>([[Carl von Linné|L.]]) [[Louis Claude Marie Richard|L.C.Rich.]] (1817)</small> ([[Europa (continent)|Europa]] tot [[Noord-Afrika]])
== Afbeeldingen ==
<gallery>
Image:Platanthera algeriensis.jpg|'''''[[Platanthera algeriensis|Platanthera<br />algeriensis]]'''''
Image:Platanthera bifolia flower 120604.jpg|'''[[Welriekende nachtorchis]]''' (''Platanthera bifolia'')
Image:Platanthera chlorantha flower 030603.jpg|'''[[Bergnachtorchis]]''' (''Platanthera chlorantha'')
Image:Platanthera dilatata 15409.JPG|'''''[[Platanthera dilatata|Platanthera<br />dilatata]]'''''
Image:Platanthera.grandiflora.jpg|'''''[[Platanthera grandiflora|Platanthera<br />grandiflora]]'''''
Image:Platanthera leucophaea.jpg|'''''[[Platanthera leucophaea|Platanthera<br />leucophaea]]'''''
Image:IMG 1423.JPG|'''''[[Platanthera psycodes|Platanthera<br />psycodes]]'''''
Image:Platanthera yosemitensis.jpg|'''''[[Platanthera yosemitensis|Platanthera<br />yosemitensis]]'''''
</gallery>
{{Commons|Platanthera}}
{{Wikispecies|Platanthera}}
{{bronnen|bronvermelding=
* {{Aut|Pierre Delforge}}, 1994.:''Guide des orchidées d'Europe, d'Afrique du Nord et du Proche-Orient'', Delachaux et Niestlé, {{ISBN|2-603-01323-8}}
* {{Aut|Ouvrage collectif sous l'Egide de la Société Français d'Orchidophilie}}, 1998.: ''Les Orchidées de France, Belgique et Luxembourg'', Collection Parthenope, {{ISBN|2-9510379-1-0}}
* {{Aut|[[Ruud van der Meijden|R. van der Meijden]]}}, 2005.: ''[[Heukels' Flora van Nederland]]'', Wolters-Noordhoff, Groningen/Houten, {{ISBN|90-01-58344-X}}
}}
* {{NCBI|59352| Platanthera }}
[[de:Waldhyazinthen]]
| 