Sociale geschiedenis van Europa 1500-1795/Wellevendheid: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Regel 106:
Deze dwang kwam in eerste instantie nog van buitenaf en werd de mens opgelegd. Maar na verloop van tijd werden al die regels verinnerlijkt: het werd een zelfdwang. En die dwang werd steeds groter. In de zeventiende eeuw mocht je nog op de grond spuwen, ook als er aanzienlijke mensen bij waren, als je er daarna maar je voet opzette. Vroeger mocht je gerust gapen, als je het maar niet onder het praten deed. Begin achttiende eeuw mocht dat allemaal niet meer. Sommige lichamelijke functies werden zelfs gewoon doodgezwegen. Tijdenlang waren er verschillende regels geweest over hoe je in het openbaar je neus moest snuiten zonder dat iemand daar last van had. De la Salle zweeg hier in 1705 echter over. Je neus snuiten in het openbaar was iets onbehoorlijks geworden.
De mondaine (wereldse) elite beheerste zichzelf doorlopend. Dit gedrag verbreidde zich onder grote delen van de bevolking en daar speelde de godsdienst een grote rol in. Erasmus had al gezegd dat iedereen een [[w:Beschermengel|engelbewaarder]] had die je voortdurend begeleidde. Maar die engelbewaarder was nog een vriendelijk wezen. Later stampten zowel de hervormden als de katholieke contragereformeerden het er bij hun gelovigen in dat je nergens aan Gods blik kon ontsnappen. Bij de la Salle werd deze controle zo erg dat je geen rechtstreekse band meer met jezelf kon hebben: bij het slapengaan mocht je niet meer naar je eigen lichaam kijken. Rondom het lichaam kwam een sfeer van geheimzinnigheid, schaamte, clandistiniteit en stilzwijgen. En dat aan het begin van de [[w:Verlichting (stroming)|Verlichting]].
===Huilen===
| |||