Sociale geschiedenis in de literatuur 1500-1795/Barok: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Nieuwe pagina aangemaakt met '{{Sociale geschiedenis in de literatuur 1500-1795}} <big>'''3. Barok</big> ==Inleiding== De barok was een stroming in de westerse c...' |
Sorry Sanderd, opmaak gelijk gemaakt aan de rest |
||
Regel 1:
{{Sociale geschiedenis in de literatuur 1500-1795}}
<big>'''3. Barok</big>
==Inleiding==
De [[w:Barok (stijlperiode)|barok]] was een stroming in de westerse cultuur die bestond tussen circa 1600-1750<ref>De jaartallen zijn zeer globaal en verschillen van streek tot streek.</ref>. Het woord komt van het Portugese woord "barroco" (grillig gevormde parel). In de letterkunde werd de term "barokliteratuur" pas in de twintigste eeuw ingevoerd. ▼
In ongeveer dezelfde tijd dat vooral in Frankrijk het rationele
▲De [[w:Barok (stijlperiode)|barok]] was een stroming in de westerse cultuur die bestond tussen circa 1600-1750<ref>De jaartallen zijn zeer globaal en verschillen van streek tot streek.</ref>. Het woord komt van het Portugese woord "barroco" (grillig gevormde parel). In de letterkunde werd de term "barokliteratuur" pas in de twintigste eeuw ingevoerd.
De barok was net zo op het aardse gericht als de
De barok was [[w:Dynamiek (beweging)|dynamisch]], uitbundig en aards. De kunstenaars lieten zich liever leiden door hun verbeelding en emoties dan door verstandelijke overwegingen. Met irrationele middelen probeerden ze hun bewogenheid op andere mensen over te dragen
▲In ongeveer dezelfde tijd dat vooral in Frankrijk het rationele [[Sociale geschiedenis in de literatuur 1500-1795/Classicisme|classicisme]] opgang maakte, heerste de emotionele barok vooral in Italië en Vlaanderen<ref>In Frankrijk bestond weinig echte barok vóór en tijdens het classicisme en er zijn weinig grote namen uit de Franse barokliteratuur bekend.</ref>. Het classicisme wordt ook wel gezien als de rationele vorm van de barok.
De barok zou voornamelijk zijn voorgekomen in katholieke ([[w:contrareformatie|contragereformeerde]]) landen en het [[Sociale geschiedenis in de literatuur 1500-1795/Classicisme|classicisme]] voornamelijk in protestantse landen<ref>Maar Frankrijk was tussen 1500-1795 voornamelijk katholiek (en classicistisch) en Duitsland was voornamelijk protestants (en barok).</ref>.▼
▲De barok was net zo op het aardse gericht als de [[Sociale geschiedenis in de literatuur 1500-1795/Renaissance|Renaissance]] maar de mens was niet langer de maat van alles. De mens werd nu gezien als zwak en nietig. Zijn leven was niets dan schijn ('vanitas') en droom (Calderón, ''[[w:es:La vida es sueño|Het leven is een droom]]''). Al het bestaande was vergankelijk. Daarom verlegde de mens zijn aandacht (die hij in de Renaissance van God naar de mens had verlegd) weer terug naar God en het hiernamaals. De angst voor de dood zou door de religie genezen kunnen worden.
▲De barok was [[w:Dynamiek (beweging)|dynamisch]], uitbundig en aards. De kunstenaars lieten zich liever leiden door hun verbeelding en emoties dan door verstandelijke overwegingen. Met irrationele middelen probeerden ze hun bewogenheid op andere mensen over te dragen. Ze zochten naar felle contrasten en theatrale effecten. Ze gebruikten een overdaad aan details, kleuren, vormen en klanken. Ze pasten een veelvoud van technieken toe, zoals de [[w:metafoor|metafoor]] en de [[w:Allegorie (letterkunde)|allegorie]] en vaak ook nog in combinatie met elkaar om het effect te versterken.
▲De barok zou voornamelijk zijn voorgekomen in katholieke ([[w:contrareformatie|contragereformeerde]]) landen en het [[Sociale geschiedenis in de literatuur 1500-1795/Classicisme|classicisme]] voornamelijk in protestantse landen<ref>Maar Frankrijk was tussen 1500-1795 voornamelijk katholiek en classicistisch en Duitsland was voornamelijk protestants en barok.</ref>.
==Literatuur, theater en poëzie==
In de '''barokliteratuur''' was het thema vaak de dood en het onherroepelijke verstrijken van de tijd. De barokliteratuur speelde met illusies zoals [[w:Travestie (gender)|travestie]], vermomming, de droom, de slaap, de spiegel en mysterieuze personages. Een ander thema was het menselijk lichaam. Er was vaak sprake van seksueel realisme (de Viau, Góngora, de metaphysicals, Hofmannswaldau).
In het '''baroktheater''' werd de ijdelheid van het aardse bestaan getoond en werden allerlei overdadige intriges uitgesponnen. Het baroktheater prefereerde de emotie, zelfs de buitensporige emotie boven het verstand. Het beschreef het veranderlijke, de complexiteit en de [[w:Paradox (stijlfiguur)|paradox]]. De waarheid werd tegenover de leugen geplaatst, de werkelijkheid tegenover de droom en de illusie, het groteske tegenover het sublieme en het leven tegenover de dood.
In de '''barok'''[[w:poëzie|'''poëzie''']] werden het [[w:sonnet|sonnet]] en de [[w:Ode (dichtkunst)|ode]] vaak gebruikt. Deze poëzie was niet gebonden aan [[w:Dogma (algemeen)|dogma's]] of principes. [[w:fr:Paul Scarron|Paul Scarron]], schreef [[w:burleske|burleske]] verzen met oneerbiedige [[w:parodie|parodieën]] op de helden en goden van de [[w:mythologie|mythologie]] die in de heersende literatuur een grote rol speelden.
==Vertegenwoordigers==
*Spanje: [[w:es:Luis de Góngora y Argote|Góngora]], [[w:es:Francisco de Quevedo|Quevedo]], [[w:Baltasar Gracián|Gracián]] en [[w:Pedro Calderón de la Barca|Calderón]].
*Italië: [[w:Giambattista Marini|Marini]]
*Frankrijk: [[w:fr:Théodore Agrippa d'Aubigné|d'Aubigné]], [[w:fr:Théophile de Viau|de Viau]], [[w:Madeleine de Scudéry|Mlle de Scudéry]], [[w:fr:Honoré d'Urfé|d'Urfé]], [[w:François de Malherbe|Malherbe]], [[w:Jean Racine|Racine]] en [[w:Pierre Corneille|Corneille]] (l’Illusion Comique)<ref>Corneille alleen in zijn beginjaren.</ref>.
*Duitsland: [[w:Andreas Gryphius|Gryphius]], [[w:Angelus Silesius|Silesius]] en [[w:Hans Jakob Christoffel von Grimmelshausen|Grimmelshausen]]
*Engeland: [[w:John Donne|Donne]], de '[[w:metaphysical poets|metaphysical poets]]' [[w:William Shakespeare|Shakespeare]] (Hamlet)<ref>Niet iedereen vindt dat Shakespeare tot de barok behoort.</ref>, [[w:George Herbert|George Herbert]], [[w:John Bunyan|Bunyan]] en [[w:John Milton|Milton]].
*De Nederlanden: [[w:Daniël Heinsius|Heinsius]], [[w:Constantijn Huygens|Huygens]], [[w:Joost van den Vondel|Vondel]] (bijvoorbeeld: Constantijntje en Palamedes), [[w:Jacobus Revius|Revius]], [[w:Jan Vos (dichter)|Jan Vos]], [[w:Adriaan Poirters|Poirters]] en [[w:Michiel de Swaen|De Swaen]].
==Bronnen==
*Winkler Prins (1990), lemma 'barok', paragraaf 2. Letterkunde, gedeeltelijk.
*[[w:fr:Littérature baroque#Le baroque littéraire|Franse Wikipedia: Barokliteratuur]].
*[[w:fr:Baroque#Littérature et philosophie|Franse Wikipedia: Barok, literatuur en filosofie en theater]].
*[http://users.telenet.be/robertdelva/cd%20parijs/classicisme.htm Telenet.be: classicisme].
*[http://www.kunstbus.nl/kunst/barok.html Kunstbus.nl, barok]. ▼
▲*[http://www.kunstbus.nl/kunst/barok.html Kunstbus.nl, barok].
*[http://books.google.nl/books?id=ACqzjSRPF78C&pg=PA69&lpg=PA69&dq=%22du+baroque+francais%22&source=bl&ots=eMKGDFK0Le&sig=2ierOfpgPbionZzOZsW2nIOWEZ8&hl=nl&ei=vpq9S6SgOOijOPfTtIQI&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CBEQ6AEwAg#v=onepage&q=%22du%20baroque%20francais%22&f=false Google boeken, barok].
==Noten==
{{references|95%}}
{{sub}}
| |||