Italiaanse renaissance/Introductie: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Andere introductie geschreven, wat minder bloedeloos (en minder 'wikipediaans' dus)
Regel 1:
{{Italiaanse renaissance}}
[[Bestand:Adam na restauratie.jpg|left|thumb|300 px|De schepping van Adam door Michelangelo, fresco in de Sixtijnse Kapel (1508–1512), Rome]]
De '''Italiaanse renaissance''' (14e-16e eeuw) is een periode in de Europese beschaving, die een overgang markeerde van middeleeuwen naar moderne tijd, gekenmerkt door een 'wedergeboorte' van kunsten en wetenschappen. Zo beschouwden de mensen die in die periode leefden het ook. Zij lieten de eeuwen van duisternis (de middeleeuwen) achter zich en met hen brak een 'nieuwe tijd aan' die teruggreep naar antieke voorbeelden. Waar vroeger christelijke schrijvers de geschiedenis indeelden in 'een tijd van heidendom en duisternis', gevolgd door een tijdperk van het licht dat aanbrak met de bekering van 4e eeuwse Romeinse keizer [[w:Constantijn de Grote|Constantijn de Grote]] tot het christendom, keerden de [[w:Humanisme|humanisten]] van de Italiaanse renaissance dit net om:
Met '''Italiaanse renaissance''' duidt men de grote veranderingen in kunst, cultuur, wetenschap, filosofie en politiek aan die in Italië plaatsvonden van de tweede helft van de 14e eeuw tot het midden van de 16e eeuw. De renaissance begon in de [[w:Toscane|Toscaanse]] steden [[w:Florence (stad)|Florence]] en [[w:Siena (stad)|Siena]]. Vervolgens had zij een grote impact in [[w:Venetië (stad)|Venetië]] en andere steden, waar [[w:humanisme|humanistische]] geleerden aan de slag gingen met de klassieke teksten. Haar invloed manifesteerde zich in een latere fase ook in [[w:Rome (stad)|Rome]], waar grote [architecten als [[w:Michelangelo Buonarotti|Michelangelo]] door de pausen werden aangezocht voor grootse bouwwerken in de 'nieuwe' all'antico stijl. De Italiaanse renaissance beleefde haar hoogtepunt omstreeks 1500, waarna de [[w:Italiaanse oorlogen|Italiaanse oorlogen]] de regio ontwrichtten. De ideeën en idealen van de renaissance verspreidden zich echter in de rest van Europa, en vormden zo ook de basis voor de ''Noordelijke renaissance'' en de ''Engelse renaissance''.
#eerst was er een tijdperk van licht (de klassieke oudheid)
#dan volgde een nieuwe tijd die een tijd van duisternis was (de christelijke middeleeuwen)"
#gevolgd door het tijdperk waarin ze zelf leefden, waarin het licht terugkeerde".
Daar komt de benaming 'renaissance' of wedergeboorte ook vandaan.
 
Het was de 14e eeuwse dichter en geleerde [[w:Francesco Petrarca|Petrarca]] -ere wie er toekomt!- die door zijn enthousiasme voor de klassieke geschriften het vuur van belangstelling voor de oudheid had aangestoken:
== Een periode van vernieuwingen ==
:''"Mijn oprechte hoop is... dat de komende generaties erin zullen slagen om hun weg terug vinden naar de heldere pracht van het oude verleden..."'' Petrarca- Africa, IX, 553).
Het Franse woord <span style='color: Blue'>'''''renaissance'''''</span> betekent '''''wedergeboorte'''''. Het equivalent hiervan is het Italiaanse ''rinascita'', een begrip dat [[w:Giorgio Vasari|Giorgio Vasari]] in een voorwoord op zijn ''Vite'' gebruikt, waarmee hij een herleving van de cultuur van de klassieke oudheid bedoelt. Volgens hem is deze wedergeboorte (van de schilderkunst) te situeren in het Toscane van omstreeks 1300, met name in het werk van [[w:Cimabue|Cimabue]] en vooral [[w:Giotto di Bondone|Giotto]]. Het idee van 'wedergeboorte' (renaissance) is al terug te vinden in geschriften daterend uit de periode volgend op 1340. Bedoeld werd dat de poëzie met [[w:Dante Alighieri|Dante]] en de schilderkunst met [[w:Giotto di Bondone|Giotto]] opnieuw geboren waren. In de daaropvolgende eeuwen zou het idee van wedergeboorte onder meer ook toegepast worden op architectuur, beeldhouwkunst en filosofie.
En hij kreeg veel navolgers: humanisten zetten zich enthousiast aan het werk om de klassieke Griekse geschriften te vertalen naar het Latijn. Ze brachten het antieke verleden tot leven als een lente na de winter.
 
In de veertiende eeuw constateerde de Florentijnse kroniekschrijver Villani een heropleving van de schilderkunst (door [[w:Cimabue|Cimabue]] en [[w:Giotto di Bondone|Giotto]]), en van de poëzie (door [[w:Dante Alighieri|Dante]], Petrarca en [[w:Giovanni Boccaccio|Boccaccio]]). De beweging die in gang was gezet door de humanisten werd gedragen door kunstenaars die zich meer als intellectueel gingen gedragen dan als nabootser van de natuur. Dit alles werd mogelijk gemaakt door een cultureel ontvankellijk klimaat en met name door enhousiaste opdrachtgevers die het belang inzagen van deze vernieuwing en deze volop ondersteunden. [[w:Toscane|Toscane]], te beginnen met [[w:Florence (stad)|Florence]], werd het kloppend hart van de renaissance. Daar werden ook de eerste villa's naar antieke voorbeelden (ruïnes) opgericht en rijkelijk naar de nieuwe normen en smaak ingericht. De Italiaanse renaissance bracht pennen, beitels en penselen in beroering en al spoedig was Italië het centrum van een vernieuwde Europese cultuur die ook intellectuelen en kunstenaars van andere landen sterk zou beïnvloeden.
De meeste uit de 19e eeuw daterende aannames over de renaissance zijn in onze tijd door historici en kunsthistorici verworpen of bijgestuurd. Zo is bijvoorbeeld de zienswijze dat met de renaissance een periode was aangebroken van vernieuwing in de kunsten die een breuk betekende met de middeleeuwen al zeer problematisch. Het voor de hand liggende bezwaar is immers dat ook in de <span style='color: Blue'>middeleeuwen</span> hoogwaardige kunst werd gemaakt en dat op geen enkele manier te verifiëren valt of een renaissancewerk 'beter' is dan een middeleeuws. De renaissance in Italië was natuurlijk wel een periode van <span style='color: Blue'>vernieuwingen</span>, vaak afkomstig uit andere regio's zoals de Nederlanden en Duitsland: de eerste Italiaanse <span style='color: Blue'>olieverfschilderijen</span>, de eerste <span style='color: Blue'>kopergravures</span> en de eerste <span style='color: Blue'>gedrukte boeken</span> werden gemaakt, en de ontdekking van de regels van het lineair perspectief kreeg een grote impact op vooral de schilderkunst. In de beeldhouwkunst verschenen losstaande standbeelden, in het bijzonder het ruiterstandbeeld en de portretbuste. Vanaf de 15e eeuw is er binnen de <span style='color: Blue'>architectuur</span> een opvallende ontwikkeling: die van de <span style='color: Blue'>bewuste stadsplanning</span>. Binnen de <span style='color: Blue'>literatuur</span> is er de opkomst van <span style='color: Blue'>de komedie, de tragedie en de pastorale</span> en een herwaardering van de <span style='color: Blue'>volkstaal</span> tegenover het Latijn. In het algemeen kregen de kunsttheorie, de muziektheorie en de politieke theorie nu een eigen autonome ontwikkeling. <span style='color: Blue'>Humanisme</span> (de studia humanitatis) was het achterliggende opvoedingsideaal, met een studieprogramma dat in hoofdzaak bestond uit grammatica, retorica, poëzie, geschiedenis en ethiek.
 
Ondanks deze culturele bloei zien veel historici de renaissance tegelijk echter als een periode waarin een <span style='color: Blue'>economische recessie</span> voor Italië begon, als gevolg van de openstelling van de Atlantische handelsroutes en de herhaalde buitenlandse invasies. Er werd evenmin veel vooruitgang geboekt op het gebied van de experimentele wetenschap, een discipline die pas ten tijde van de protestantse cultuur in de 17e eeuw goed op gang kwam.
 
 
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.