Engelse literatuur/Postmodernisme: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Nieuwe pagina aangemaakt met '{{Engelse literatuur}} left|thumb|Henry Miller De term ''postmoderne literatuur'' beschrijft bepaalde tendensen in de literatuur van na de ...' |
import eigen tekst uit http://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Postmoderne_literatuur&oldid=74732 |
||
Regel 1:
{{Engelse literatuur}}
[[Bestand:Monument Nabokov Montreux 23.12.2006.jpg|left|thumb|Monument ter nagedachtenis aan [[w:Vladimir Nabokov|Vladimir Nabokov]] in Montreux.]]
'''Postmodernisme''' is een intellectuele beweging die zich in de tweede helft van de twintigste eeuw vanuit de Verenigde Staten en Frankrijk in de hele westerse wereld verspreidde als een tegenbeweging tegen de literatuuropvattingen van de modernisten. In de VS was de term al in gebruik in de jaren zestig, naast andere zoals "the new fiction" en "sur-fiction". Met '''postmoderne literatuur''' worden nu met terugwerkende kracht alle nieuwe vormen van literair schrijven - voornamelijk proza - aangeduid die zijn ontstaan na de Tweede Wereldoorlog.
Zowel de modernistische als de postmodernistische literatuur betekenen een breuk met het realisme van de negentiende eeuw, waarin een verhaal werd verteld vanuit een objectief of alwetend perspectief. In de ontwikkeling van de personages verkennen ze beide het subjectivisme. Daarbij vertrekken ze vanuit de externe realiteit om de innerlijke staat van het bewustzijn te onderzoeken. Ze steunen in veel gevallen op voorbeelden van [[w:stream of consciousness|stream of consciousness]] zoals toegepast in de modernistische teksten van [[w:Virginia Woolf|Virginia Woolf]] en [[w:James Joyce|James Joyce]], of inspireren zich op experimentele gedichten zoals [[w:The Waste Land|The Waste Land]] van [[w:T. S. Eliot|T. S. Eliot]]. Daarnaast passen beide fragmentatie toe in de opbouw van het verhaal en bij de tekening der personages. Er is echter sprake van een verschillende opvatting over de manier waarop literatuur zich tot de werkelijkheid verhoudt. Zo zien de modernisten fragmentatie en extreme subjectiviteit als een existentiële crisis, of een intern Freudiaans conflict, een probleem dus dat dient opgelost te worden, en precies daarin heeft de kunstenaar volgens hen een rol te vervullen. Postmodernen beschouwen chaos als iets onvermijdelijk. De kunstenaar is machteloos, en de enige troost die we hebben is om te spelen in deze chaos. Ook in in vele modernistische werken zoals bijvoorbeeld [[w:Finnegans Wake|Finnegans Wake]] van Joyce of Virginia Woolfs ''Orlando'' is ironie aanwezig. Hierdoor lijken ze misschien op postmoderne werken, maar postmoderne literatuur stelt ironie centraal omdat het nastreven van orde en zin onwaarschijnlijk wordt geacht.
Postmoderne schrijvers en dichters reageren op allerlei manieren tegen de hoge pretenties van het modernisme. Het onderscheid tussen "hogere" en "lagere" cultuur is volgens hen kunstmatig. Zij zetten de aanval hiertegen in met de [[w:pastiche|pastiche]], de combinatie van culturele elementen, waaronder onderwerpen en genres die eerder niet geschikt werden geacht voor literatuur. Met een aantal structurele en stilistische kunstgrepen accentueren ze hun opvatting dat een schrijver geen 'compleet wereldbeeld' kan geven in zijn teksten. In de postmoderne roman heerst schijnbaar willekeur, doordat er geen verband is tussen de delen onderling en er geen poging wordt ondernomen om alles in een zinvol verband te brengen. Noch in de plot noch in de personages zit enige continuïteit, waardoor de handelingen van de personages in de roman vaak inconsequent overkomen. Het karakter van een personage uit een postmoderne roman lijkt niet vast te staan. Verhalen kunnen zich afspelen in onmogelijke werelden, of tegelijk in een pluraliteit van werelden. Met al deze vervreemdende procedés die de scheiding tussen fictie en realiteit ondermijnen, vestigt de schrijver de aandacht op de fictie, op de tekst zelf.
;Kenmerken van de postmoderne roman een notendop:
*geen toepassing meer van de eenheidsconventie (geen verband tussen de delen, geen continuïteit in intrige en personages)
*geen lineair opgebouwde vertelling
*geen causaliteit
*geen grens tussen fictie en realiteit
*meerdere vertelinstanties
*intertekstualiteit door bijvoorbeeld fragmenten op te nemen uit andere teksten, romans e.d.
*de postmoderne tekst vestigt de aandacht op zichzelf (op de fictionaliteit)
*samenvattend: alles reflecteert een groot wantrouwen tegenover wat wij 'de werkelijkheid' noemen. Het postmodernisme zet de manier *waarop wij denken en waarnemen tussen haakjes.
;Postmoderne auteurs
In een lijst van postmoderne auteurs komen vaak de volgende (overwegend Amerikaanse!) namen voor: [[w:William S. Burroughs|William Burroughs]] (1914-1997), [[w:Alexander Trocchi|Alexander Trocchi]] (1925-1984), [[w:Kurt Vonnegut|Kurt Vonnegut]] (1922-2007), [[w:John Barth|John Barth]] (b. 1930), Donald Barthelme (1931-1989), [[w:E. L. Doctorow|E. L. Doctorow]] (b. 1931), [[w:Robert Coover|Robert Coover]] (1932), [[w:Jerzy Kosinski|Jerzy Kosinski]] (1933-1991) [[w:Don DeLillo|Don DeLillo]] (geb. 1936), [[w:Thomas Pynchon|Thomas Pynchon]] (b. 1937), [[w:Ishmael Reed|Ishmael Reed]] (1938), [[w:Kathy Acker|Kathy Acker]] (1947-1997) [[w:Paul Auster|Paul Auster]] (1947) en [[w:Orhan Pamuk|Orhan Pamuk]] (1952).
(zie ook [[Amerikaanse literatuur]])
| |||
