Nederlands/Grammatica/Persoonlijke voornaamwoorden/U: verschil tussen versies

'''U''' is een [[Nederlands|Nederlandse]]formele aanspreekvorm waarbij de gevoelsmatige afstand tussen de spreker en de aangesprokene wordt benadrukt, een [[persoonlijk voornaamwoord]] in de tweede persoon.

Oorspronkelijk (in het [[Middelnederlands]]) was ''[[du]]'' het enkelvoud en ''ghi'' (''gij'') het meervoud en de beleefde vorm.

Toen ''du'' steedsin minderonbruik werd gebruiktraakte en de informele vormen ''gij'' en ''jij'' steeds vaker werden gebruikt, ontstond er een behoefte aan een nieuwe, [[Beleefdheid|beleefde]] aanspreekvorm.

Zo ontstond er in de briefstijl van de [[17e eeuw]] de vorm ''Uwe Edelheit'', vaak afgekort tot ''Uwe Edt'', ''Uw(e) Ed.'', ''U Ed.'' en ''U E.''.

De vorm ''U E.'' werd in de [[18e eeuw|18e]] en [[19e eeuw]] vaak gebruikt (in deftige kringen).

Dit geschiedde ook onder invloed van ''u'', de [[Object (taalkunde)|objectsvorm]]objectvorm van ''gij''. <ref name="schönfeld">A. van Loey, ''[[Moritz Schönfeld|Schönfeld]]'s Historische Grammatica van het Nederlands'', achtste druk, Zutphen 1970; pp. 139-140, hoofdstuk 114c</ref>

In tegenstelling tot andere persoonlijk voornaamwoorden zijn het [[Meervoud (taal)|meervoud]] en de [[object (taalkunde)|objectsvorm]]objectvorm eveneens ''u''. Enkel het [[bezittelijk voornaamwoord]] is ''uw''.

In het Nederlands drukt men over het algemeen respect, eerbied of afstand uit door de beleefdheidsvorm te gebruiken. Over het algemeen wordt het als [[Beleefdheid|informeel en/of onbeleefd]] aangevoeld als men een vreemde [[Tutoyeren|tutoyeert]]. Het gebruik van de beleefdheidsvorm is in de meeste gevallen wederzijds, maar dat hoeft niet. In dat geval wordt een verschil, al dan niet groot van aard, uitgedrukt. Een voorbeeld daarvan is een ouder iemand die een aanmerkelijk jongere persoon tutoyeert, terwijl dat andersom niet zo is.

In Vlaanderen wordt 'u' in de spreektaal vaak tegen familie en vrienden gebruikt, maar alleen als lijdend (Ik zie ''u'' graag.) of meewerkend (Ik ga ''u'' een boek geven.) voorwerp, niet als onderwerp. ''U'' is hier dan vaak niet de [[beleefdheidsvorm]], maar de objectsvorm van [[''gij]]''.

Voorheen werd ''u'', net als ''Sie'' in het [[Duits]], altijd met een [[Kapitaal (hoofdletter)|hoofdletter]] geschreven. Thans is dit ongebruikelijk. Het Witte Woordenboek geeft aan dat de hoofdletter mogelijk (maar niet verplicht) is voor een vorst of een godheid.<ref name="wittewoordenboek">Prisma & [[Genootschap Onze Taal]], ''het Witte Woordenboek Nederlands'', [[Het Spectrum|Uitgeverij Het Spectrum]], 2007; p. 1358</ref> Voor [["God (christendom)|God]]" wordt binnen het [[christendom]] ook het voornaamwoord [[''Gij]]'' gebruikt (met hoofdletter).