Hekserij/Hekserij in Europa: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wijzigingen door 86.91.186.53 hersteld tot de versie na de laatste wijziging door Beachcomber
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
{{Hekserij}}
De meest voorkomende connotaties die men in Europa verbindt aan het begrip hekserij zijn de [[Heksenvervolging in Europa (1300-1720)|Heksenvervolgingheksenvervolging]] van de 14e tot de 18e eeuw en de moderne 20e -eeuwse variëteit van hekserij die onder impuls van [[Heksenwoordenboek#/G|Gerald Gardner]] tot stand kwam, Wicca genoemd. Wicca komt in het hoofdstuk [[Hekserij/Neopaganisme|Neopaganisme]] aan bod.
 
==Archetypisch beeld==
De negatieve connotaties verbonden met de termen 'heks' en 'hekserij' zijn hoofdzakelijk terug te voeren op de strijd die de katholieke kerk in het westen heeft gevoerd tegen ketters en 'heidenen', waarmee in het algemeen mensen werden bedoeld die een religieuze overtuiging aanhingen die voorafging aan een van de monotheïstische Abrahamitische religies: jodendom, christendom en islam. Onder welke naam dan ook waren heksen voordien immers gewoon wijze vrouwen, net zoals binnen Germaanse, Keltische of andere pre-christelijke culturen de 'heidense' [[Heksenwoordenboek#sjamaan/S|shamanen]] , priesters en priesteressen fungeerden als genezer, psycholoog, vroedvrouw, medium en magiër. Tijdens de heksenvervolgingen kon zelfs elke (meestal) oudere, wat vreemd uitziende vrouw (of man) slachtoffer worden van verdachtmaking.
 
De beeldvorming rondom de heks is dus sterk beïnvloed door het christendom. Vaak worden volgende eigenschappen en kenmerken aan een heks toegeschreven:
Regel 15:
===Late Middeleeuwen en Vroegmoderne tijd===
====Heksenvervolging ====
Tot omstreeks 1000 ontkende de kerk het bestaan van heksen en tovenaars en het was zelfs verboden om erin te geloven. Aan het einde van het eerste millennium veranderde de kerk echter haar visie, wat inhield dat heksen nu gestraft konden worden voor het bedrijven van magie en hekserij. Gevangenisstraffen 'op water en brood' van 1 tot 7 jaar werden nu uitgesproken. Tijdens de oorlog die de kerk voerde tegen de [[Heksenwoordenboek##/K|katharen]] in Frankrijk en Italië richtte paus Paus Gregorius XI in 1226 kerkelijke rechtbanken op die bekend geraakten als de ''[[Heksenwoordenboek##/I|inquisitie]]''. Hun taak was om [[Heksenwoordenboek#/K|ketter]]s op te sporen, ze trachten te bekeren en desnoods te straffen of te doden. In 1252 verleende paus Innocentius III de inquisiteurs nu ook het recht om de verdachten te folteren, waardoor duizenden tot bekentenissen overgingen. Pas vanaf 1326 begon de inquisitie zich op het vervolgen van heksen te richten. Van heksen werd verondersteld dat ze een pact met de duivel (Satan) afsloten, met hem copuleerden, en dat ze zich schuldig maakten aan afschuwelijke wreedheden zoals het eten van kinderen. 1346 was een rampjaar voor Europa: de pest maakt miljoenen doden en de schuld voor deze catastrofe werd vooral gelegd bij heksen, melaatsen, joden en moslims. Vanaf 1450 vinden grootschalige heksenvervolgingen plaats in Europa. In 1486 werd het boek [[Heksenwoordenboek#/M|Malleus Maleficarum]] (de Heksenhamer), geschreven door de Dominicaanse prior Heinrich Kramer, beter bekend onder de naam ''Institoris'', uitgebracht. Ook de naam van de beroemde Dominicaanse pastoor Jakobus Sprenger prijkte op de kaft. Mogelijk heeft die weinig met het schrijven en de bepaling van de inhoud te maken gehad en werd zijn toentertijd bekende naam vooral gebruikt om interesse te wekken. Dit boek werd gehanteerd bij de jacht op, en het ondervragen en berechten van vermeende heksen en ketters. Vanaf 1550 begint de periode waarin de meeste heksenvervolgingen, met foltering en executie (zoals verbranding), voorkwamen. In de hiernavolgende honderd jaar, tot ca. 1650, zouden tussen de vijftig- en honderdduizend als heks beschouwde personen ter dood veroordeeld worden. Hiervan waren tachtig percent vrouwen. De laatste heksenexecutie vond plaats in Polen, in 1792. In de jaren voordien waren Frankrijk, Duitsland en Zwitserland - de landen waar het grootse aantal heksen werden gedood - daar al mee gestopt. Ook in Engeland zou vanaf de late 17e eeuw het vervolgen van heksen sterk afnemen omdat er nog weinigen in geloofden. Nog voor de [[Heksenwoordenboek##/W|Witchcraft Acts]] van 1736 werd het vanwege het veranderde intellectuele klimaat tijdens de Verlichting moeilijk om nog iemand door de rechtbank als heks te laten veroordelen. De Nederlandse predikant en theoloog [[Heksenwoordenboek#/D|Balthasar Bekker]] verzette zich in zijn ophefmakende boek 'De betoverde weereld' reeds in 1691 hevig tegen het veronderstelde bestaan van heksen, tovenaars en spoken. Ook het bestaan van [[Heksenwoordenboek#/S|Satan]]sverering trok hij in twijfel en door zijn scepticisme ondermijnde hij de vooronderstellingen waarop heksenvervolging steunde.
 
;Oorsprong en oorzaken van de heksenvervolging
Regel 22:
#'''Locatiegebondenheid''' (The Geographic Origins Theories):heksenvervolgingen zouden vooral plaatsgevonden hebben in bergachtige streken, zoals de Alpen en de Pyreneeën of ontstaan zijn in regio's die voordien economisch zelfvoorzienend waren en nu in economische problemen kwamen.
#De '''hebzuchttheorie''' (The Greed Theory): de heersende elite zou aangezet hebben tot heksenvervolgingen om bezittingen te kunnen inpalmen.
#De theorieën van de '''religieuze rebellie''' (The Religious Rebellion Theories): enerzijds de [[Heksenwoordenboek#/S|satanische]] en anderzijds de [[Heksenwoordenboek#/H|heiden]]se rebellie tegen het gevestigd geloof die voor waar worden aangenomen. Echter: voor de 19e eeuw zijn geen satanvereringen bekend en ook de overleving van het heidendom door de eeuwen heen (de theorie van [[Heksenwoordenboek#/M|Margaret Murray]]) is niet onomstreden.
#De theorie van '''geloofsconflicten''' (The Confessional Conflict Theory), waardoor protestanten en katholieken elkaar in de periode van de Reformatie wederzijds van hekserij beschuldigden. Het is echter weinig geloofwaardig dat aanhangers van het christendom tot deze praktijk zouden zijn overgegaan.
#De '''rampentheorie''' (The Disaster Theory) waarbij bovennatuurlijke krachten als oorzaak zouden zijn aangewezen bij grote rampen zoals epidemieën, storm en hongersnood. Waarom nu precies heksen zouden zijn aangewezen in een bepaalde periode, is niet duidelijk.
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.