Geschiedenis van de filosofie/Antieke filosofie: verschil tussen versies

 

[[Bestand:Turkey ancient region map ionia.JPG|thumb|left|200px|Ionië, oorsprong van de vroege Griekse filosofie, in het westen van Klein-Azië.]]

 

 

Er is veel discussie over de reden waarom nu precies de Atheense cultuur filosofie zou aangemoedigd hebben. Een populaire theorie zegt dat de reden ervan ligt in het feit dat Athene een directe democratie had. Het is bekend uit [[Plato]]'s geschriften dat veel sofisten in scholen gerespecteerde leden van de samenleving de kunst van het debat aanleerden, en dat ze goed werden betaald door hun studenten. Redenaars beïnvloedden de loop van de Atheense geschiedenis, en waren soms verantwoordelijk voor falende ondernemingen, zoals in het geval van de Slag bij Lade. Een andere theorie zoekt de verklaring voor de geboorte van het filosofische debat in Athene in de aanwezigheid van slavenarbeid, waardoor de de vrije mannelijke burgers meer (vrije) tijd hadden om zich met andere dingen bezig te houden. Bevrijd van het werken in de velden of andere economische activiteiten, waren zij in staat deel te nemen aan de Atheense vergaderingen en zich gedurende lange perioden te wijden aan de discussies over populaire filosofische vragen. Studenten van de sofisten trachtten van hen de vaardigheden te leren die hen in staat zouden stellen om in debat de Atheense Volksvergadering te kunnen beïnvloeden en daardoor meer respect en rijkdom te verwerven. In reactie hierop werden de onderwerpen en de argumentatiemethoden sterk ontwikkeld door de sofisten.

 

 

De sleutelfiguur in de transformatie en eenmaking van de Griekse filosofie is Socrates, die zelf ook onder verschillende sofisten studeerde. Naar verluidt zou hij na een bezoekje aan het [[w:Orakel van Delphi|Orakel van Delphi]] een groot deel van zijn leven in de straten en openbare gebouwen van Athene doorgebracht hebben om te ondervinden of het echt zo was niemand in de stad wijzer was dan hij. Door middel van levendige dialogen onderzocht hij op een kritische manier een aantal begrippen die gewoonlijk als probleemloos werden beschouwd. Socrates wees erop dat het bij concepten als schoonheid en waarheid, de deugden van vroomheid, wijsheid, matigheid, moed en rechtvaardigheid toch vaak aan een heldere definitie ontbrak. Doordat hij zich bewust was van zijn eigen onwetendheid, kon hij ook zijn eigen fouten ontdekken, alsook de fouten van degenen die beweerden kennis te bezitten. Deze kennis ontmaskerde hij in een dialoog als [[w:falsifieerbaarheid|falsifieerbaar]] of gebaseerd op onduidelijke grondregels en overtuigingen. Hij schreef zelf niets, maar inspireerde vele volgelingen, waaronder veel zonen van vooraanstaande Atheense burgers (zoals [[Plato]]. Uiteindelijk zou dit leiden tot zijn proces en executie in 399 v.Chr. Hij werd ervan beschuldigd dat zijn filosofie sofisterij was die de vroomheid van de jeugd ondermijnde en de morele kern van Athene aantastte. Hij kreeg een kans om zijn lot te ontvluchten maar verkoos om in Athene te blijven en trouw aan zijn principes de gifbeker met dollekervel te ledigen.

 

* het idee van de onsterfelijke ziel die superieur is aan het lichaam en aan de goden verwant

* het idee van het kwaad als het ontbreken van kennis

In de latere dialogen treedt Socrates minder prominent op, maar Plato maakte voordien waarschijnlijk al gebruik van de figuur van Socrates om ook zijn eigen filosofische gedachten te laten verwoorden. Interessant is dat Plato in zijn beroemdste werk, ''[[Plato/Staat|De Staat (Politeia)]],'' de democratie bekritiseert, de tirannie veroordeelt en een drieledige maatschappelijke structuur voorstelt met ''werkers, wachters en filosofen''. Hij verdedigt hier ook als ideaal het opgeven van individueel bezit en volledige dienstbaarheid aan deze ideale staat. Geen onschuldige zou daar ooit ter dood gebracht worden dankzij het streven van de filosoof-koningen naar absoluut geldende waarheid, hun zorg voor het algemeen welzijn en het ontbreken van zelfzuchtige motieven bij deze klasse van regeerders.

 

 

 

 

{{sub}}