|
Nu zien we aan de uitgang -''um'' dat de slaaf het lijdend voorwerp is en aan de uitgang -''a'' dat de slavin het onderwerp van de zin is. Overigens zou de normale woordvolgorde van de zin ''ancilla servum amat'' zijn. Door de afwijkende woordvolgorde krijgt ''servum'' meer nadruk en we zouden de zin eigenlijk moeten vertalen met: "Het is de slaaf waar de slavin van houdt!" (en van niemand anders). Toch kan er geen verwarring bestaan over wie van wie houdt door de eenduidige uitgangen.
Traditioneel worden er 6 naamvallen onderscheiden (''nominativusnominatief'', ''genitivusgenitief'', ''dativusdatief'', ''accusativusaccusatief'', ''ablativusablatief'' en ''vocativusvocatief''). Oorspronkelijk kende het Latijn echter ook nog een ''locativuslocatief'' en een ''instrumentalis'', ieder met eigen uitgangen. De vormen van de locativuslocatief komt men nog wel eens tegen bij het gebruik van plaatsnamen.
In de literatuur worden de naamvallen vaak genummerd. De bovenstaande volgorde (van nominativusnominatief tot vocativusvocatief) is tevens de volgorde waarin ze traditioneel genummerd worden. De traditionele nummering wordt echter niet altijd gehandhaafd. Vooral in schoolboeken, waarin de accusativusaccusatief eerder uitgelegd wordt dan, zeg, de ablativusablatief, wil men nog wel eens van de nummervolgorde afwijken. Om verwarring te voorkomen gebruiken we in dit werk de namen van de naamvallen en vermijden we iedere vorm van nummering. Meestal korten we de naamvallen daarbij tot drie letters af: ''nom.'', ''gen.'', ''dat.'', ''acc.'', ''abl.'' en ''voc.''
! COLSPAN="9" BGCOLOR="#DBDBDB" |enkelvoud
|-----
| nominativusnominatief || ros'''a''' || domin'''us || bell'''um''' || rex || mater || nomen || man'''us''' || r'''es'''
|-----
| genitivusgenitief || ros'''ae''' || domin'''i''' || bell'''i''' || reg'''is''' || matr'''is''' || nomin'''is''' || man'''us''' || r'''ei'''
|-----
| dativusdatief || ros'''ae''' || domin'''o''' || bell'''o''' || reg'''i''' || matr'''i''' || nomin'''i''' || man'''ui''' || r'''ei'''
|-----
| accusativus accusatief|| ros'''am''' || domin'''um''' || bell'''um''' || reg'''em''' || matr'''em''' || nomen || man'''um''' || r'''em'''
|-----
| ablativusablatief || ros'''a''' || domin'''o''' || bell'''o''' || reg'''e''' || matr'''e''' || nomin'''e''' || man'''u''' || r'''e'''
|-----
| vocativusvocatief || ros'''a''' || domin'''e''' || bell'''um''' || rex || mater || nomen || man'''us''' || r'''es'''
|-----
! COLSPAN="9" BGCOLOR="#DBDBDB" |meervoud
|-----
| nominativusnominatief || ros'''ae''' || domin'''i''' || bell'''a''' || reg'''es''' || matr'''es''' || nomin'''a''' || man'''us''' || r'''es'''
|-----
| genitivusgenitief || ros'''arum''' || domin'''orum''' || bell'''orum''' || reg'''um''' || matr'''um''' || nomin'''um''' || man'''uum''' || r'''erum'''
|-----
| dativus datief|| ros'''is''' || domin'''is''' || bell'''is''' || reg'''ibus''' || matr'''ibus''' || nomin'''ibus''' || man'''ibus''' || r'''ebus'''
|-----
| accusativusaccusatief || ros'''as''' || domin'''os''' || bell'''a''' || reg'''es''' || matr'''es''' || nomin'''a''' || man'''us''' || r'''es'''
|-----
| ablativusablatief || ros'''is''' || domin'''is''' || bell'''is''' || reg'''ibus''' || matr'''ibus''' || nomin'''ibus ''' || man'''ibus''' || r'''ebus'''
|-----
! COLSPAN="10" BGCOLOR="#DBDBDB" |vertaling
|}
==== NominativusNominatief ====
nominativusnominatief - subject - onderwerp, naamwoordelijk deel van het gezegde
De nominativusnominatief (de eerste naamval) benoemt de zaak of persoon waarover je spreekt. Onderwerp en naamwoordelijk deel van het gezegde (predikaatsnomen) staan gewoonlijk in de nominativusnominatief. Een aanvulling op de nominativusnominatief wordt een nominativusnominatief-aanvulling genoemd.
Voorbeeld:
:'' '''Anno decimus'' = (in zijn tiende jaar)
==== GenitivusGenitief ====
GenitivusGenitief - bijvoeglijke bepaling - * van wie/wat het is * waaruit het bestaat
De genitivusgenitief (de tweede naamval) duidt de bezitter aan. Ook het Nederlands kent een genitivus: Je draagt vaders jas. (vaders = van vader).
Voorbeeld:
==== DativusDatief ====
Dit is de functie:
Meewerkend voorwerp (aan of voor), dativusdatief object, dativusdatief van bezit, na een voorzetsel
Voorbeeld:
==== Accusatief ====
AccusativusAccusatief - object - lijdend voorwerp
De accusativusaccusatief (Nederlands: de vierde naamval of accusatief) duidt het lijdend voorwerp aan. Ook plaatsen waar je naartoe gaat komen vaak in deze naamval te staan (meestal na een voorzetsel).
Voorbeeld:
==== Ablatief ====
De oorspronkelijke betekenis van de ablativus (Nederlands: ablatief) duidde afkomst of oorsprong aan. Echter, tijdens de ontwikkeling van het Latijn vielen de locativuslocatief en de instrumentalis samen met de ablativusablatief, waardoor de ablativusablatief nog meer functies gekregen heeft. Door de veelvoud aan functies wordt de ablativusablatief vaak vergezeld door voorzetsels om de betekenis te verduidelijken.
<br /><br />
Overzicht van de drie hoofdfuncties van de ablativusablatief:
:Middel, instrument (instrumentalis): '''met, door'''
:Plaats, tijdstip (locativuslocatief): '''in, op'''
:Scheiding, verwijdering (ablativusablatief): '''van(uit), vanaf'''
<br />
Voorbeelden:
:als ablativusablatief: '''''Noviomago''' ortus'' = afkomstig uit '''Nijmegen'''
:als instrumentalis: '''''cultre''' pugnare'' = '''met een mes''' vechten
:als locativuslocatief: ''in '''urbe Roma''''' = in '''de stad Rome'''
==== VocativusVocatief ====
De vocativusvocatief is de roepvorm die je gebruikt als je iemand aanspreekt. (Vgl. met de roepnaam van een persoon.)
Tussen vakbroeders in sommige professies wordt nog wel eens ''Amice'' als aanhef gebruikt. Dit is een toepassing van de vocativus van ''amicus'' (vriend).
:''Flavius dicit: "'''Ave''', quo vadis?"'' =Flavius zegt: "'''Grootvader''', waar gaat u heen?"
Bij mannelijke woorden van de eerste klasse met de ''-us'' uitgang vervangen door ''-e''. Bij alle andere woorden is de vocativusvocatief gelijk aan de nominativusnominatief.
===Persoon: Enkelvoud en meervoud ===
| 