Sociale geschiedenis van Europa 1500-1795/Wellevendheid: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k →Erasmus, De civilitate morum puerilium: taalfoutje(s) opgelost met AWB |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 166:
Zowel de oorspronkelijke regels van Erasmus als die van Gastiglione waren ingrijpend veranderd om ze voor een breed publiek toegankelijk te maken en vanaf circa 1665 begon dat publiek de wellevendheidsboekjes te verslinden. Er kwamen boekjes voor lagere scholen en burgercolleges, voor de stedelingen, voor de hoge aristocratie aan het hof en voor de lagere aristocratie in de provincie. Rond 1700 was de wellevendheidscultus op het toppunt van haar succes. Daarna groeide ze weliswaar nog verder bij de lagere standen maar was ze door de elite al afgewezen.
Er was al in de zeventiende eeuw kritiek op de wellevendheidsregels geweest. Het werd voorgesteld als een gedragsdressuur. Waar kwam nou eigenlijk het geloof vandaan dat iets het juiste gedrag zou zijn? En dat dat juiste gedrag voor iedereen zou gelden? [[
Maar de ernstigste kritiek kwam wel van mensen die de wellevendheid zagen als een vorm van [[w:hypocrisie|hypocrisie]], een vorm van misleiding. [[w:fr:Jean-François Paul de Gondi|Kardinaal de Retz]] had al rond 1650 tijdens de [[w:Fronde|prinsenopstand]] over [[w:Lodewijk II van Bourbon-Condé|Lodewijk II van Bourbon-Condé]] gezegd: "we spraken met elkaar en wisselden beleefdheden uit en elke ochtend stonden wij acht tot tien keer op het punt om elkaar te wurgen". [[w:Blaise Pascal|Blaise Pascal]] sprak van een bedrieglijk systeem van kwalijke waandenkbeelden.
| |||