Handige Harry/Penseel: verschil tussen versies

Een '''penseel''' is een [[gereedschap]] dat wordt gebruikt door [[kunstschilder]]s voor het aanbrengen van [[olieverf]], [[aquarel]]verf, [[gouache]] of [[acryl]]. Het verschil tussen een penseel en een [[kwast (gereedschap)|kwast]] is dat voor een penseel zacht en soepel haar, bijvoorbeeld [[marter]]haarmarterhaar, wordt gebruikt. [[Kwast (gereedschap)|kwasten]]Kwasten worden meestal gemaakt van [[varken]]shaarvarkenshaar. [[kwast (gereedschap)|Kwasten]] zijn daardoor stugger, en bij gebruik van [[kwast (gereedschap)|kwasten]] blijft de [[verf]]streekverfstreek beter zichtbaar.

De stelen van penselen voor [[olieverf]]schilderijenolieverfschilderijen zijn lang, om te [[aquarel]]lerenaquarelleren gebruikt men penselen met een korte steel. Terwijl een [[olieverfschilder]] vaak aan vele penselen behoefte heeft, heeft een [[aquarellist]] meestal genoeg aan één dikdikke, puntigpuntige penseel.

De [[olieverfschilder]] heeft vaak meerdere penselen in zijn of haar [[hand]], elk voor een iets verschillende [[kleur]]. Handig is bijvoorbeeld aparte penselen te gebruiken voor licht/donker, of voor warme en koude [[kleur]]enkleuren. Het voordeel van veel penselen is dat deze niet telkens schoongemaakt hoeven te worden, hetgeen vrij omslachtig is bij gebruik van [[terpentine]]. Een [[aquarellist]] maakt zijn of haar penseel in een enkele beweging in ruim schoon water schoon.

Voor [[acryl]]verfacrylverf is het weer anders. Omdat opgedroogde [[acryl]]verfacrylverf niet meer verwijderd kan worden, zal een [[acrylschilder]] de penselen snel in [[water]] hangen.

Maak in elk geval aan het eind van een [[schilderen|schildersessie]] de gebruikte penselen goed schoon. Voor [[olieverf]] hetde penseel eerst goed afvegen en daarna uitspoelen in [[terpentine]] en uitknijpen. Daarna worden de penselen met [[handzeep]] of [[kernzeep]] en warm [[water]] schoongemaakt, totdat alle resten [[pigment]] zijn verdwenen. Draai rondjes in de holte van de [[hand]], die gevuld is met [[zeep]]. Bij gebruik van giftige pigmenten, zoals [[cadmiumkleur]]encadmiumkleuren, kan contact met de [[huid]] echter beter vermeden worden. Strijk na het schoonmaken de [[haar|haren]] in het oorspronkelijke model en laat hetde penseel op zijn [[kop]] drogen. De penselen worden ook het best op hun [[kop]], in een [[jam]]potjejampotje bijvoorbeeld, bewaard.

Bijzonder ongunstig is het om penselen op hun [[haar|haren]] in [[water]] of [[terpentine]] te laten staan. De [[haar|haren]] gaan daardoor uit elkaaruitelkaar wijken en hetde penseel is dan niet meer goed bruikbaar. Beter is het om de penseel uit te spoelen en daarna nat neer te leggen.

Penselen verschillen in het materiaal waarvan ze gemaakt zijn en in de vorm waarin de [[haar|haren]] geplaatst zijn. De gebruikte haarsoorten zijn:

*[[eekhoornhaar]]

*[[kunstvezel]]

*[[marterhaar]]

*[[runderhaar]]

Moderne penselen van [[kunstvezel]] zijn duurzamer dan de traditionele [[haar|haren]] penselen. Bovendien zijn ze aanzienlijk goedkoper. Hielden de eerste [[kunstvezel]] penselen weinig [[verf]] vast, tegenwoordig ([[2005]]2004) wordt [[kunststof]] door vele [[schilder]]sschilders hoog gewaardeerd. [[Marterhaar]] en [[eekhoornhaar]] zijn de duurste [[haar]]soortenhaarsoorten die voor penselen worden toegepast. Het voordeel van deze zachte soorten is dat de [[verf]] als die voorzichtig wordt opgebracht zich niet vermengd met onderliggende, nog natte [[verf]]lagenverflagen.

Een regel die doorgaans goed toepasbaar is is om voor [[olieverf]] natuurlijke penselen te gebruiken en voor [[acryl]] [[kunstvezel]] penselen.

Ronde penselen worden gebruikt om dunne [[verf]] in [[lijn]]enlijnen op te brengen. De langste en dunste ronde penselen worden ''sleper'' genoemd. Daarmee kunnen zeer vloeiende lijnen op een [[schilderij]] worden aangebracht. Platte penselen of [[kattentongpenseel|kattentongpenselen]]kattetong penselen worden gebruikt om vlakken op te vullen, of om losse toetsen aan te brengen. De zijkant van een platte penseel kan ook gebruikt worden om lijnen neer te zetten. Een [[waaierpenseel]] is geschikt om een zeer dunne laag op te brengen, maar dat kan ook met een breed,brede platplatte penseel gebeuren. Ook worden deze penselen gebruikt om te ''[[dassen]]'', de verschillende kleuren op het [[schilderij]] voorzichtig in elkaar te laten overlopen.

De afmeting van een penseel wordt aangegeven door een getal op de steel. Hoe groter dat getal, des te dikker hetde penseel. Vaak wordt de [[diameter]] van de penseel aangegeven in [[millimeter]], maar deze aanduiding kan verschillen per fabrikant. De dunste [[aquarelpenseel|aquarelpenselen]] worden aangeduid met 000.