|
. ATX. Verbeteringen ten opzichte van de AT-vormfactor zijn:
== Onderdelen ==
In de loop der jaren is steeds meer functionaliteit in het moederbord ondergebracht. Rond 1989 bevatte het moederbord voornamelijk de [[w:processor (computer)|processor]], het [[w:Werkgeheugen (computer)|werkgeheugen]] en [[w:interrupt|interrupt]]voorzieningen. Alle overige functies werden met [[w:Insteekkaart|insteekkaarten]] verzorgd. Anno 2012 treft men op een moederbord vaak een complete pc aan:
* Een socket voor de [[w:Processor (computer)|processor]], ofwel de centrale verwerkingseenheid (''CVE'', Engels: ''CPU'', Central Processing Unit).
* Het [[w:BIOS|BIOS]] (Basic Input/Output System), een acroniem voor '''B'''asic '''I'''nput '''O'''utput '''S'''ystem. Het is een bibliotheek met een set basisinstructies voor de communicatie tussen het [[w:besturingssysteem|besturingssysteem]] en de [[w:hardware|hardware]]. Tijdens het opstarten van een [[w:personal computer|pc]], wanneer het besturingssysteem nog niet geladen is, is dit ook de enige software die beschikbaar is.
* De [[w:chipset|chipset]], in de vorm van de [[w:northbridge|northbridge]] en [[w:southbridge|southbridge]] (zie verder).
* Slots voor het [[w:Werkgeheugen (computer)|werkgeheugen]] ([[w:Random Access Memory|RAM]], Random Access Memory) in de vorm van [[w:DDR SDRAMy|DDR SDRAM]] of [[w:Synchronous Dynamic Random Access Memory|SDRAM]].
* [[w:connector (elektrotechniek)|Connectoren]] voor uitbreidingskaarten zoals [[w:Accelerated Graphics Port|AGP]], [[w:Peripheral Component Interconnect|PCI]] of [[w:PCI-E|PCI-E]].
* Connectoren voor kabels, die voor de verbinding zorgen met harde schijf, de computerkast, het optisch station,...
* Tegenwoordig standaard geïntegreerd: [[w:geluidskaart|geluidskaart]], [[w:netwerkaart|netwerkkaart]] en soms ook de [[w:videokaart|videokaart]]. Door meer te integreren op het moederbord - i.p.v. te werken met aparte [[w:Insteekkaart|insteekkaarten]] - kunnen systemen goedkoper en compacter gebouwd worden.
De naam ''moederbord'' is dan ook heel goed gekozen, daar bijna alle componenten hierop aansluiten. Een moederbord dat beter ontworpen of van een betere kwaliteit is of waar de componenten beter op elkaar afgestemd zijn kan ervoor zorgen dat het systeem sneller werkt, ondanks bijv. een tragere processor. De keuze van het moederbord heeft dus een beslissende rol voor o.a.:
* de snelheid in haar geheel
* snelheid, type en fabrikant van de processor
* type en snelheid van het bruikbare RAM-geheugen
* de mogelijkheid om upgrades te doen aan de computer in de toekomst
== Vormfactor ==
[[Bestand:VIA Mini-ITX Form Factor Comparison.jpg|right|thumb|400px|Vergelijking van enkele vaak voorkomende vormfactoren.]]
Bij computers wordt de term '''[[w:Vormfactor (computer)|vormfactor]]''' gebruikt om de fysieke specificaties van het moederbord aan te geven, bv. de grootte, locatie van de gaten voor het bevestigen ervan, aantal poorten op het achterste paneel, het type [[w:Voeding_(elektronica)|voeding]] enz. Specifiek zorgen standaard vormfactoren in de [[w:IBM PC-compatibel|IBM PC-compatibel]]e industrie ervoor dat onderdelen onderling uitwisselbaar zijn tussen concurrerende verkopers en generaties van technologie. Bij bedrijven zorgen vormfactoren ervoor dat server modules passen in de bestaande [[w:19 inch rek|19 inch rek]] systemen. De bekendste vormfactor is wellicht [[w:ATX|ATX]], maar er zijn ook kleinere vormfactoren ontwikkeld en geïmplementeerd. Verdere verkleining vindt vooral haar limiet bij de huidige voedingstechnologie.
[[Bestand:Motherboards form factors.svg|center|700px|Dit beeld vergelijkt de grootte van enkele vaak voorkomende vormfactoren met [[w:ISO 216|ISO 216]] papierformaten (bv [[w:A4 (papierformaat)|A4]]) (grootte is in mm).]]
Iedere vormfactor heeft zijn reden om te bestaan. Zo bleek de Pentium II - met zijn AT vormfactor - te kampen met warmteproblemen. Daarom besloot Intel in 1995 een nieuwe vormfactor uit te brengen, nl. ATX. Verbeteringen ten opzichte van de AT-vormfactor zijn:
* Afvoering van warmte
Bij '''laptopmoederborden''' is de grootste bekommernis om alles zo compact mogelijk te kunnen behuizen en niet om te zorgen dat onderdelen gemakkelijk uitwisselbaar zijn tussen verschillende concurrenten. Op het vlak van vormfactor ontbreekt hier dan ook een standaard. De zoektocht naar deze compactheid zorgt er dan ook voor dat laptopmoederborden nogal grillig van vorm zijn. ▼* Kabels voor de harde schijven zitten dichter bij de schijven zelf
* De processor zit dichter bij de voeding, waarop een handigere kabel is aangesloten
* Upgraden wordt gemakkelijker
* Lagere voedingsspanningen mogelijk (3.3V in plaats van 5V)
* Geïntegreerde invoer- en uitvoerconnectoren zoals (verschilt van merk en model) PS/2, Ethernet, USB,...
[[Bestand:Motherboards.png|thumb|Miniaturisatie: een vergelijking tussen een desktop computer met ATX vormfactor en een moederbord van een 13" 2008 unibody Macbook laptop]]
▲Bij '''laptopmoederborden''' is de grootste bekommernis om alles zo compact mogelijk te kunnen behuizen en niet om te zorgen dat onderdelen gemakkelijk uitwisselbaar zijn tussen verschillende concurrenten. Op het vlak van vormfactor ontbreekt hier dan ook een standaard. De zoektocht naar deze compactheid zorgt er dan ook voor dat laptopmoederborden nogal grillig van vorm zijn.
== Chipset ==
| 