|
== Definitie ==
Een moederbord (soms alternatief als u moeeerhet moederbord , moederbord , vlakke plaat of logic board , [ 1 ] of in de volksmond, een mobo ) is een benito(PCB) gevonden in computers en andere uitbreidbare systemen. Het bevat vele essentiële elektronische componenten van het systeem, zoals de centrale verwerkingseenheid (CPU) en geheugen , en Aansluitingen voor andere randapparatuur . In tegenstelling tot een backplane , een moederbord bevat belangrijke sub-systemen, zoals de processor en andere componenten.
[[Bestand:Acer E360 Socket 939 motherboard by Foxconn.svg|thumb|De foto toont de typische componenten en interfaces van een moederbord (in dit geval voor een Acer desktop pc). Dit model was door Foxconn gemaakt in 2008 en volgt de [[w:ATX|ATX]] lay-out (bekend als de ''vormfactor''; zie verder voor uitleg). Het is gemaakt om te werken met AMD's [[w:Athlon 64|Athlon 64]] [[w:cpu|processor]] ]]
Een '''[[w:Moederbord|moederbord]]''' in een [[w:personal computer|personal computer]] (ook wel: ''systeembord'', ''mainboard'', ''mobo'' of in het geval van [[w:Apple Inc.|Apple Inc.]]: Logic Board) is een centrale [[w:printplaat|printplaat]] met [[w:elektronica|elektronica]] waarop andere (insteek-)printplaten kunnen worden gemonteerd. Vandaar de naam.
Moederbord verwijst specifiek naar een PCB met uitbreidingsmogelijkheden en zoals de naam al doet vermoeden, dit forum is de "moeder" van alle componenten die eraan verbonden zijn, welke vaak ook geluidskaarten , videokaarten , netwerkkaarten , harde schijven , of andere vormen van permanente opslag , TV-tuner-kaarten , kaarten voorzien van extra USB of FireWire- slots en een verscheidenheid aan andere aangepaste componenten (de term moederbord wordt toegepast op apparaten met een single board en geen extra uitbreidingen of het vermogen, zoals het controleren van borden in televisies, wasmachines en andere ingebedde systemen ).
[[Bestand:Motherboard_bus.jpg|thumb|Een close-up van de achterkant van een moederbord, waar de bussen duidelijk zichtbaar zijn.]]
Inhoud [ hide ]
Voor de communicatie tussen de verschillende onderdelen maakt het moederbord gebruik van '''bussen''': een compleet netwerk van paden, waarlangs gegevens vervoerd worden. Op de achterkant van het moederbord zijn deze paden duidelijk zichtbaar.
1 Geschiedenis
2 Ontwerp
2.1 CPU sockets
2.2 Geïntegreerde randapparatuur
2.3 Perifere kaartsleuven
2.4 Temperatuur en betrouwbaarheid
2.5 Luchtverontreiniging en betrouwbaarheid
2.6 Model
3 Bootstrapping met behulp van de BIOS
4 Zie ook
5 Referenties
6 Externe verbindingen
Geschiedenis [ bewerken ]
Voorafgaand aan de uitvinding van de microprocessor , een digitale computer bestond uit meerdere printplaten in een kaart-kooi case met componenten verbonden door een backplane , een geheel van onderling sockets. In zeer oude ontwerpen waren de draden discrete verbindingen tussen card connector pinnen, maar printplaten werd al snel de standaard praktijk. De Central Processing Unit , geheugen en randapparatuur werden gehuisvest op afzonderlijke printplaten, die zijn aangesloten op de achterplaat.
== Onderdelen ==
Tijdens de late jaren 1980 en 1990, werd het voordeliger om een toenemend aantal perifere functies verplaatsen naar het moederbord. In de late jaren 1980, personal computer moederborden begon enkele IC's zijn (ook wel Super I / O- chips) staat de ondersteuning van een aantal low-speed randapparatuur: toetsenbord , muis , diskettestation , seriële poorten en een parallelle poort . Door de late jaren 1990, veel persoonlijke computer moederbord ondersteund een volledig gamma van audio-, video-, storage en networking functies, zonder de noodzaak van enige uitbreidingskaarten helemaal; hoger-end systemen voor 3D- gaming en computer graphics meestal behield alleen de grafische kaart als een afzonderlijk onderdeel.
In de loop der jaren is steeds meer functionaliteit in het moederbord ondergebracht. Rond 1989 bevatte het moederbord voornamelijk de [[w:processor (computer)|processor]], het [[w:Werkgeheugen (computer)|werkgeheugen]] en [[w:interrupt|interrupt]]voorzieningen. Alle overige functies werden met [[w:Insteekkaart|insteekkaarten]] verzorgd. Anno 2012 treft men op een moederbord vaak een complete pc aan:
* Een socket voor de [[w:Processor (computer)|processor]], ofwel de centrale verwerkingseenheid (''CVE'', Engels: ''CPU'', Central Processing Unit).
De meest populaire computers, zoals de Apple II en IBM PC had schema's en andere documentatie die een snelle toegestaan gepubliceerd reverse engineering en derden vervangende moederborden. Meestal gebruikt voor de nieuwbouw computers verenigbaar met de voorbeelden, vele moederborden aangeboden bijkomende prestaties of andere kenmerken en werden gebruikt voor originele de fabrikant verbeteren.
* Het [[w:BIOS|BIOS]] (Basic Input/Output System), een acroniem voor '''B'''asic '''I'''nput '''O'''utput '''S'''ystem. Het is een bibliotheek met een set basisinstructies voor de communicatie tussen het [[w:besturingssysteem|besturingssysteem]] en de [[w:hardware|hardware]]. Tijdens het opstarten van een [[w:personal computer|pc]], wanneer het besturingssysteem nog niet geladen is, is dit ook de enige software die beschikbaar is.
* De [[w:chipset|chipset]], in de vorm van de [[w:northbridge|northbridge]] en [[w:southbridge|southbridge]] (zie verder).
* Slots voor het [[w:Werkgeheugen (computer)|werkgeheugen]] ([[w:Random Access Memory|RAM]], Random Access Memory) in de vorm van [[w:DDR SDRAMy|DDR SDRAM]] of [[w:Synchronous Dynamic Random Access Memory|SDRAM]].
* [[w:connector (elektrotechniek)|Connectoren]] voor uitbreidingskaarten zoals [[w:Accelerated Graphics Port|AGP]], [[w:Peripheral Component Interconnect|PCI]] of [[w:PCI-E|PCI-E]].
* Connectoren voor kabels, die voor de verbinding zorgen met harde schijf, de computerkast, het optisch station,...
* Tegenwoordig standaard geïntegreerd: [[w:geluidskaart|geluidskaart]], [[w:netwerkaart|netwerkkaart]] en soms ook de [[w:videokaart|videokaart]]. Door meer te integreren op het moederbord - i.p.v. te werken met aparte [[w:Insteekkaart|insteekkaarten]] - kunnen systemen goedkoper en compacter gebouwd worden.
De naam ''moederbord'' is dan ook heel goed gekozen, daar bijna alle componenten hierop aansluiten. Een moederbord dat beter ontworpen of van een betere kwaliteit is of waar de componenten beter op elkaar afgestemd zijn kan ervoor zorgen dat het systeem sneller werkt, ondanks bijv. een tragere processor. De keuze van het moederbord heeft dus een beslissende rol voor o.a.:
Ontwerp [ bewerken ]
* de snelheid in haar geheel
* snelheid, type en fabrikant van de processor
* type en snelheid van het bruikbare RAM-geheugen
* de mogelijkheid om upgrades te doen aan de computer in de toekomst
== Vormfactor ==
De Octek Jaguar V moederbord van 1993. [ 2 ] Dit bord heeft weinig onboard randapparatuur, zoals blijkt uit de 6 slots voorzien voor ISA -kaarten en het ontbreken van andere ingebouwde externe interface connectors
[[Bestand:VIA Mini-ITX Form Factor Comparison.jpg|right|thumb|400px|Vergelijking van enkele vaak voorkomende vormfactoren.]]
Bij computers wordt de term '''[[w:Vormfactor (computer)|vormfactor]]''' gebruikt om de fysieke specificaties van het moederbord aan te geven, bv. de grootte, locatie van de gaten voor het bevestigen ervan, aantal poorten op het achterste paneel, het type [[w:Voeding_(elektronica)|voeding]] enz. Specifiek zorgen standaard vormfactoren in de [[w:IBM PC-compatibel|IBM PC-compatibel]]e industrie ervoor dat onderdelen onderling uitwisselbaar zijn tussen concurrerende verkopers en generaties van technologie. Bij bedrijven zorgen vormfactoren ervoor dat server modules passen in de bestaande [[w:19 inch rek|19 inch rek]] systemen. De bekendste vormfactor is wellicht [[w:ATX|ATX]], maar er zijn ook kleinere vormfactoren ontwikkeld en geïmplementeerd. Verdere verkleining vindt vooral haar limiet bij de huidige voedingstechnologie.
Het moederbord van een Samsung Galaxy SII ; bijna alle functies van het apparaat zijn geïntegreerd in een plankje
Een moederbord biedt de elektrische verbindingen waarbij de andere componenten van het stelsel voor (praten met elkaar). In tegenstelling tot een backplane, bevat het ook de centrale verwerkingseenheid en gastheren andere subsystemen en apparaten.
[[Bestand:Motherboards form factors.svg|center|700px|Dit beeld vergelijkt de grootte van enkele vaak voorkomende vormfactoren met [[w:ISO 216|ISO 216]] papierformaten (bv [[w:A4 (papierformaat)|A4]]) (grootte is in mm).]]
Een typische desktop computer heeft een microprocessor , geheugen , en andere essentiële componenten aangesloten op het moederbord. Andere componenten zoals externe opslag , controllers voor video weergave en geluid , en perifere apparaten kunnen worden aangesloten op het moederbord als plug-in kaarten of via kabels, in moderne computers is het steeds vaker om een aantal van deze randapparaten te integreren in het moederbord zelf.
Iedere vormfactor heeft zijn reden om te bestaan. Zo bleek de Pentium II - met zijn AT vormfactor - te kampen met warmteproblemen. Daarom besloot Intel in 1995 een nieuwe vormfactor uit te brengen, nl. ATX. Verbeteringen ten opzichte van de AT-vormfactor zijn:
Een belangrijk onderdeel van een moederbord ondersteunt de microprocessor chipset , die het dragende interfaces tussen de CPU en de verschillende bussen en externe componenten biedt. Deze chipset bepaalt, tot op zekere hoogte, de functies en mogelijkheden van het moederbord.
* Afvoering van warmte
Moderne moederborden bevatten:
* Kabels voor de harde schijven zitten dichter bij de schijven zelf
* De processor zit dichter bij de voeding, waarop een handigere kabel is aangesloten
* Upgraden wordt gemakkelijker
* Lagere voedingsspanningen mogelijk (3.3V in plaats van 5V)
* Geïntegreerde invoer- en uitvoerconnectoren zoals (verschilt van merk en model) PS/2, Ethernet, USB,...
[[Bestand:Motherboards.png|thumb|Miniaturisatie: een vergelijking tussen een desktop computer met ATX vormfactor en een moederbord van een 13" 2008 unibody Macbook laptop]]
Sockets (of sleuven) waarin een of meer microprocessors kunnen worden geïnstalleerd. In het geval van de CPU's in BGA -pakketten, zoals de VIA C3 , wordt de CPU direct op het moederbord gesoldeerd. [ nodig citaat ]
Bij '''laptopmoederborden''' is de grootste bekommernis om alles zo compact mogelijk te kunnen behuizen en niet om te zorgen dat onderdelen gemakkelijk uitwisselbaar zijn tussen verschillende concurrenten. Op het vlak van vormfactor ontbreekt hier dan ook een standaard. De zoektocht naar deze compactheid zorgt er dan ook voor dat laptopmoederborden nogal grillig van vorm zijn.
Slots waarin hoofdgeheugen van het systeem wordt geïnstalleerd (meestal in de vorm van DIMM modules die DRAM chips)
Een chipset die de schakel tussen de CPU's vormt front-side bus , werkgeheugen, en perifere bussen
Niet-vluchtig geheugen chips (meestal Flash ROM in de moderne moederborden) met het systeem firmware of BIOS
Een klokgenerator die het systeem produceert kloksignaal , bestanddelen synchroniseren
Sleuven voor uitbreidingskaarten (de interface met het systeem via de bussen ondersteund door de chipset)
Power connectors, die elektrische stroom ontvangt van de computer voeding en distribueren naar de CPU, chipset, geheugen en uitbreidingskaarten. Vanaf 2007 , een aantal grafische kaarten (zoals de GeForce 8 en Radeon R600 ) vereisen meer vermogen dan de moederbord kan leveren, en dus speciale connectoren zijn ingevoerd om ze rechtstreeks op de voeding. [ 3 ] De meeste schijven ook verbinding maken met de voeding via gewijd connectoren. [ nodig citaat ]
Bovendien, bijna alle moederborden bevatten logica en connectoren tot veelgebruikte invoerapparaten, zoals ondersteuning van PS / 2 aansluitingen voor een muis en toetsenbord. Vroege personal computers , zoals de Apple II en IBM PC opgenomen alleen deze minimale ondersteuning voor randapparatuur op het moederbord. Af en toe video-interface hardware is ook geïntegreerd in het moederbord; bijvoorbeeld op de Apple II en zelden op IBM-compatibele computers, zoals de IBM PC Jr . Extra randapparatuur zoals disk controllers en seriële poorten werden verstrekt als uitbreidingskaarten.
== Chipset ==
Gezien de hoge thermische ontwerp kracht van high-speed computer CPU's en onderdelen, moderne moederborden bijna altijd inclusief heatsinks en bevestigingspunten voor de fans om overtollige warmte af te voeren.
[[w:Chipset|Chipset]] is een in de computerbranche vaak gebruikte term om de geïntegreerde schakelingen aan te duiden die in samenwerking met de processor worden gebruikt op een bepaald moederbord. Meestal worden die speciaal voor gebruik met een bepaalde processor ontworpen. De fabrikant van een chipset is vaak onafhankelijk van de fabrikant van het moederbord. Huidige chipsetfabrikanten van x86 moederborden zijn oa. AMD, Broadcom, Intel, NVIDIA, SiS en VIA Technologies. Apple computers, Unix werkstations en sommige serverfabrikanten gebruiken traditioneel vaak 'custom-designed' chipsets voor hun producten.
{{Commonscat|Chipsets}}
CPU sockets [ bewerken ]
Een CPU socket (central processing unit) of slot is een elektrische component die hecht aan een Printed Circuit Board (PCB) en is ontworpen om een CPU te huisvesten (ook wel een microprocessor). Het is een speciaal type geïntegreerde schakeling fitting voor zeer hoge pin telt. Een CPU socket biedt een groot aantal functies, waaronder een fysieke structuur om de CPU te ondersteunen, ondersteuning voor een koellichaam, het vergemakkelijken van de vervanging (evenals het verminderen van kosten), en het belangrijkst, het vormen van een elektrische interface, zowel met de CPU en de printplaat. CPU sockets op het moederbord kan meestal worden gevonden in de meeste desktop en server computers (laptops gebruiken meestal surface mount CPU's), met name die op basis van de Intel x86 -architectuur. Een CPU socket type en moederbord chipset moet de CPU-serie en de snelheid ondersteunen.
Als onderdeel van de chipset (letterlijk: ''verzameling van chips'') zijn North- en Southbridge de bekendste:
Geïntegreerde randapparatuur [ bewerken ]
* de '''Northbridge''' (NB) regelt het snelle verkeer tussen de processor en het geheugen en de grafische kaart (via de AGP of PCI-E).
* de '''Southbridge''' (SB) zorgt voor communicatie met de relatief tragere componenten van de pc: de harde schijf, diskettestation, toetsenbord, USB en de andere PCI-slots (sleuven) naast de grafische sleuven (AGP of PCI-E).
* Naast Northbridge en Southbridge kunnen echter ook andere chips behoren tot de chipset, zoals een chip voor de [[w:Wireless LAN|WLAN]] functionaliteit.
<gallery caption="Voorbeelden van chipsets)" widths="400px" heights="300">
Blokschema van een modern moederbord, die vele on-board perifere functies ondersteunt evenals verschillende uitbreidingsslots
IBM T42 Motherboard IMG 2591a.jpg|Een deel van een IBM T42 laptop moederbord.
Met de steeds afnemende kosten en omvang van geïntegreerde schakelingen , is het nu mogelijk om steun voor vele hebben randapparatuur op het moederbord. Door verschillende functies te combineren op een printplaat kan de fysieke grootte en de totale kosten van het systeem worden verminderd; sterk geïntegreerde moederborden zijn dus vooral populair in kleine form factor en budget computers.
Futro_s400_board.jpeg|Moederbord van een Fujitsu Siemens FUTRO S400 thin client. Belangrijkste chips (van links naar rechts): SiS 963Lua (SB); SiS 741 (NB, verborgen door een kleine heat sink); AMD Geode NX 1500 (CPU, verborgen door een grote heat sink).
Schijf controllers voor een diskettestation , tot 2 PATA schijven, en tot 6 SATA -schijven (inclusief RAID 0/1 ondersteuning)
</gallery>
geïntegreerde grafische controller ondersteunt 2D en 3D graphics, met VGA en TV -uitgang
geïntegreerde geluidskaart ondersteunen 8-kanaals (7.1) audio-en S / PDIF -uitgang
Fast Ethernet -netwerk controller voor 10/100 Mbit netwerken
USB 2.0 -controller ondersteunt maximaal 12 USB-poorten
IrDA controller voor infrarood datacommunicatie (bijvoorbeeld met een IrDA-compatibele mobiele telefoon of printer)
Temperatuur, spanning en ventilatortoerental sensoren waarmee software om de gezondheid van computer component controleren.
Perifere kaartsleuven [ bewerken ]
Een typische moederbord van 2012 een ander aantal verbindingen afhankelijk van de standaard hebben.
De chipset bepaalt onder andere de maximumsnelheid waarmee het interne geheugen en de Front Side Bus kunnen werken. De chipset draagt zorg voor de communicatie tussen de processor en de rest van de computer (randapparatuur, geheugen).
Een standaard ATX moederbord zal hebben meestal twee of drie PCI-E 16x aansluiting voor een grafische kaart, een of twee legacy PCI-slots voor verschillende uitbreidingskaarten, en een of twee PCI-E 1x (die is vervangen PCI ). Een standaard EATX moederbord zal moeten 2-4 PCI-Express 16x aansluiting voor grafische kaarten, en een wisselend aantal PCI en PCI-E 1x sloten. Het kan soms ook een PCI-E 4x slot (zal variëren tussen merken en modellen).
De ontwikkelingen van de chipset staan niet stil, waarbij de klassieke North- en Southbridge soms wordt vervangen met technologieën zoals Hyper-Transport, QuickPath of PCH.
Sommige moederborden hebben twee of meer PCI-E 16x sloten, tot meer dan 2 monitoren zonder speciale hardware toe te staan, of gebruik een speciale grafische technologie genaamd SLI (voor Nvidia ) en Crossfire (voor ATI ). Hiermee kunnen 2 tot 4 grafische kaarten aan elkaar worden gekoppeld, om betere prestaties in intensieve grafische computertaken, zoals gaming, videobewerking, etc. toe
== Handleiding ==
Temperatuur en betrouwbaarheid [ bewerken ]
Op het moederbord wordt vaak met (witte) letters en cijfers aangegeven welke componenten of technologieën worden gebruikt. Eén van die zaken is ook het type moederbord. Dit kan dan gebruikt worden om in een zoekmachine de handleiding hiervan terug te vinden, bv.:
GigaByte GA-890GPA-UD3H manual filetype:pdf
In zo'n handleiding is heel wat informatie terug te vinden, rond bv. de compatibele processors en hoe deze moeten geplaatst worden. Vaak vind je er ook een foto of tekening terug van de fysische lay-out van het moederbord: hoe de componenten exact op het moederbord geplaatst zijn. Daarnaast is er ook vaak een logische lay-out te vinden, waar wordt aangegeven hoe de verschillende componenten, onderling met elkaar in verbinding staan. Hieronder staat een algemene lay-out van de samenwerking van de verschillende componenten.
Een moederbord van een Vaio E-serie laptop (rechts)
[[File:Motherboard_diagram.svg|frame|center|Logische lay-out van een moederbord]]
Een microATX moederbord met een aantal defecte condensatoren
Hoofd artikel: PC koeling
Moederborden zijn over het algemeen lucht gekoeld met heatsinks vaak bevestigd op grotere chips, zoals de Northbridge , in moderne moederborden. Onvoldoende koeling kan leiden tot schade aan de interne onderdelen van de computer, of te doen crashen . Passieve koeling , of een enkele ventilator gemonteerd op de voeding , voldoende was voor velen desktop computer CPU's tot de late jaren 1990; Sindsdien hebben de meeste benodigde CPU-fans gemonteerd op de heatsinks , als gevolg van stijgende kloksnelheden en stroomverbruik. De meeste moederborden hebben aansluitingen voor een extra case fans ook. Nieuwere moederborden hebben temperatuursensoren aan het moederbord en de CPU temperatuur, en controleerbaar fan connectors die de sporen geïntegreerd BIOS of besturingssysteem kunt gebruiken om snelheid van de ventilator te regelen. Sommige computers (die hebben meestal high-performance microprocessoren, grote hoeveelheden RAM , en de high-performance video kaarten ) maken gebruik van een waterkoeling systeem in plaats van vele fans.
== Instellingen ==
Sommige kleine form factor computers en home theater-pc's ontworpen voor stille en energiezuinige werking bogen fan-less design. Dit vereist gewoonlijk het gebruik van een laag vermogen processor, en is het ontwerp van het moederbord en andere componenten mogelijk te maken koellichaam plaatsing.
[[Bestand:Jumper_on_motherboard.jpg|thumb|200px|Een jumper op een moederbord]]
Instellingen aan het moederbord kunnen via software worden ingesteld (bv. via BIOS), maar ook via hardware. Dat laatste gebeurt vaak aan de hand van [[w:Jumper (computer)|jumpers]], primitieve schakelaars die gebruikt worden om hardware in te stellen. Ze werden al gebruikt bij de allereerste computers en zijn ook nu nog aanwezig op moderne hardware. Zo'n jumper bestaat uit 2 delen:
* De jumper is een metalen klemmetje in een kunststofbehuizing. Het wordt over twee jumperpinnen geplaatst om een verbinding te maken, of er vanaf genomen om de verbinding te verbreken. De maat van deze onderdelen is vrijwel gestandaardiseerd. Jumpers worden soms ook "shunts" of "ruitertjes" genoemd.
Een onderzoek uit 2003 wees uit dat sommige valse computer crasht en de algemene betrouwbaarheid kwesties, variërend van het scherm om vervormingen I / O lees / schrijf fouten, kan worden toegeschreven niet aan software of randapparatuur hardware , maar met de vergrijzing condensatoren op de PC-moederborden. [ 4 ] Uiteindelijk is dit bleek het gevolg van een defecte elektrolyt formulering, [ 5 ] Een probleem genoemd condensator pest .
* De jumperpinnen zijn de pinnen waar de jumpers over geschoven moeten worden, zodat een bepaalde verbinding gemaakt kan worden. Ze staan meestal in groepjes van twee, maar het is ook mogelijk dat er drie pinnen op een rij staan, zodat men een verbinding van 1 en 2 óf van 2 en 3 kan maken.
Een mogelijkheid die op veel moederborden aanwezig is, is het resetten van het BIOS-wachtwoord d.m.v. het weghalen of verplaatsen van een jumper. Vaak kan je hetzelfde bekomen door de BIOS-batterij er even uit te halen.
Moederborden gebruiken elektrolytische condensatoren om het filteren DC stroom verdeeld over het bord. Deze condensatoren leeftijd bij een temperatuur afhankelijke snelheid, als hun waterbasis elektrolyten langzaam verdampen. Dit kan leiden tot verlies van de capaciteit en de daaropvolgende moederbord storingen als gevolg van spanning instabiliteit. Terwijl de meeste condensatoren zijn geschikt voor 2000 uur van de operatie bij 105 ° C (221 ° F), [ 6 ] van hun verwachte levensduur ruwweg verdubbelt voor elke 10 ° C (50 ° F) onder dit. Bij 45 ° C (113 ° F) een levensduur van 15 jaar worden verwacht. Dit lijkt redelijk voor een computer moederbord. Veel fabrikanten leveren ondermaats condensatoren, [ 7 ] die levensduur aanzienlijk verminderen. Onvoldoende case koeling en verhoogde temperaturen gemakkelijk dit probleem verergeren. Het is mogelijk, maar tijdrovend, te vinden en vervang defecte condensatoren op de personal computer moederborden.
== Referenties ==
Luchtverontreiniging en betrouwbaarheid [ bewerken ]
<references />
Hoge tarieven van moederbord mislukkingen in China en India lijken te zijn vanwege " zwavelhoudende luchtvervuiling door steenkool die wordt verbrand om elektriciteit op te wekken. "Het tast de co circuits", aldus de zaak Intel onderzoekers. [ 8 ]
Vormfactor [ bewerken ]
Hoofd artikel: Vergelijking van de computer vormfactoren
Moederborden worden geproduceerd in verschillende maten en vormen zogenaamde computer vormfactor , waarvan sommige zijn specifiek voor individuele computerfabrikanten . De moederborden in IBM-compatibele systemen zijn ontworpen om verschillende passen case afmetingen. Vanaf 2007 , de meeste desktop computer moederborden gebruiken de ATX standaard form factor - zelfs degenen die in Macintosh en Zon computers, die niet zijn opgebouwd uit grondstoffen componenten. Een geval moederbord en voeding form factor moeten allemaal overeenkomen, hoewel sommige kleinere form factor moederborden van dezelfde familie past grotere zaken. Zo zal een ATX case meestal geschikt voor een microATX moederbord.
Laptop computers gebruiken over het algemeen sterk geïntegreerde, geminiaturiseerde en aangepaste moederborden. Dit is een van de redenen dat laptop computers moeilijk te upgraden en duur om te repareren. Vaak is het uitvallen van een laptop component vereist de vervanging van het gehele moederbord, die meestal duurder dan een desktop moederbord vanwege het grote aantal geïntegreerde componenten.
Bootstrapping met behulp van de BIOS [ bewerken ]
Moederborden bevatten een aantal niet-vluchtig geheugen om het systeem te initialiseren en laad enkele startup-software, meestal een besturingssysteem , uit een aantal externe randapparaat. Microcomputers, zoals de Apple II en IBM PC gebruikt ROM chips gemonteerd in aansluitingen op het moederbord. Bij het opstarten, zou de centrale processor zijn geladen programma teller met het adres van de boot-ROM en start het uitvoeren van instructies van de ROM. Deze instructies geïnitialiseerd en testte het systeem hardware, verschijnt informatie over het systeem op het scherm, uitgevoerd RAM controles, en vervolgens geladen een eerste programma van een extern of een randapparaat (schijf). Als geen beschikbaar was, dan zou de computer taken een foutmelding te voeren vanuit andere geheugen slaat of weer te geven, afhankelijk van het model en het ontwerp van de computer en de ROM-versie. Bijvoorbeeld, zowel de Apple II en de originele IBM PC had Microsoft Cassette BASIC in het ROM en zou beginnen, dat als er geen programma van schijf kan worden geladen.
De meeste moderne moederborden ontwerpen maken gebruik van een BIOS , opgeslagen in een EEPROM -chip gesoldeerd of socketed op het moederbord, om bootstrappen een besturingssysteem . Non-besturingssysteem opstarten programma's worden nog steeds ondersteund op moderne IBM PC afstamming machines, maar tegenwoordig wordt er van uitgegaan dat het opstartprogramma een complex besturingssysteem zal zijn zoals MS Windows NT of Linux. Bij het onder spanning wordt geleverd aan het moederbord, de BIOS firmware tests en configureert het geheugen, circuits, en randapparatuur. Deze Power-On Self Test (POST) kunnen onder meer het testen van een aantal van de volgende dingen:
Video adapter
Kaarten ingebracht in gleuven, zoals conventionele PCI
Floppy drive
Temperaturen , voltages en ventilatorsnelheden voor hardware monitoring
CMOS gebruikt voor het opslaan BIOS setup configuratie
Toetsenbord en muis
Netwerk controller
Optische schijven: CD-ROM of DVD-ROM
SCSI harde schijf
IDE , EIDE of SATA harde schijf
Veiligheidsvoorzieningen, zoals een vingerafdruklezer of de toestand van een vergrendeling schakelaar inbraken te detecteren
USB -apparaten, zoals een geheugen-opslagapparaat
Op recente moederborden, kan de BIOS ook patch de centrale processor microcode als de BIOS detecteert dat het geïnstalleer
| 