Onderwijs in relatie tot P2P/Staat: verschil tussen versies

‘Een''"Een [[w:Staat|staat]] is – op basis van het internationaal recht - de binnen een afgebakend grondgebied werkzame, in hoge mate soevereine organisatie die gezag uitoefent over de op dat grondgebied wonende bevolking, die deze bevolking naar buiten toe vertegenwoordigt en die over de benodigde machtsmiddelen beschikt, zoals het geweldsmonopolie.’"''

‘De''"De term [[w:Natiestaat|natiestaat]] wordt gebruikt om aan te geven dat binnen een staat slechts één natie (zeer dominant) aanwezig is en dient om een soeverein territorium te bieden aan een bepaalde natie (een culturele identiteit). Binnen deze staat leven geen of zeer weinig mensen van een andere natie, en buiten haar grenzen wonen geen of zeer weinig mensen van de eigen natie. Het bereiken van een natiestaat wordt meestal gezien als het doel van nationalisme. Het idee van natiestaten ontstond in de 19e eeuw.’"''

Peer to Peer als ideologie moet de belangen van de commons verdedigen en zo wegen op het bestuur. Omvorming van de ‘welvaartsstaat"welvaartsstaat naar een partnerstaat’partnerstaat" is daarbij de te volgen weg, niet het afschaffen van de staat – inzonderheid de natiestaat - want die heeft zijn nut bewezen als emancipatorische kracht. P2P is een verdere stap in het democratiseringsproces, aangezien de welvaartsstaat al te zeer een onbetaalbare bureaucratische institutie is geworden, terwijl de burgers veel mondiger zijn en betutteling niet meer aanvaarden. P2P stelt een ander model voor: ‘het''het zelf creëren van commons en het zelf oprichten van instituties om die commons te beheren tonen aan dat de civiele maatschappij productief is geworden’geworden'' (Bauwens & Lievens, 2014, p. 112). De staat moet zodanig worden gereorganiseerd dat sociale productie wordt aangemoedigd en een zo groot mogelijke civiele autonomie kan worden gerealiseerd; de partnerstaat wordt als nieuw staatsmodel vooropgesteld. Dit betekent geen anarchisme of libertarisme; overheidsdiensten of privé-initiatief worden niet weggedrukt, want de commons dienen uiteindelijk het belang van de deelnemende partners, niet het algemeen belang, en vormen net als de privé sector een markt die wetten en onafhankelijke regelgeving nodig heeft. De overheid moet echter niet organiseren zoals nu het geval is - dat doen de burgers wel - enkel faciliteren – ruimte maken voor een omgeving die stimulerend werkt en die uitrusten met aangepaste nutsvoorzieningen ‘die''die burgers toelaat om samen waarde voort te brengen waarvan de hele gemeenschap profiteert’profiteert'' (Bauwens & Lievens, 2014, p. 120). P2P heeft een proactieve overheid nodig, geen terugtrekkende overheid zoals tegenwoordig aan de orde is. De overheid moet zich niet bezighouden met wat in overvloed aanwezig is - dat wordt ontwikkeld door zelforganiserende P2P systemen - maar moet juist de productie van schaarse goederen mogelijk maken en de financiering hiervan aantrekken.

Deelname van de burger aan deze staat kan niet beperkt blijven tot [[w:Representatieve_democratie|representatieve democratie]], eenmaal om de zoveel jaar een partij of een vertegenwoordiger verkiezen die dan alle tussentijdse problemen moeten oplossen, maar vertrekt vanuit een [[w:en:Polyarchy|polyarchie]], waar voor ieder probleem dat een burger aanbelangt een oplossing op maat wordt gezocht. De ingrijpende systeemaanpassing die hiervoor nodig is wordt goed verwoord door Rotmans (2012, in Bauwens & Lievens, 2014, p. 121-122): ‘Ook''"Ook de samenleving kantelt; van een centraal, van bovenaf georganiseerde, verzuilde samenleving naar een decentrale, van onderop gestuurde netwerksamenleving. Dit vraagt om een nieuwe manier van sturing. Niet langer vanuit controle, beheersing en zekerheid, maar uitgaan van onzekerheid, complexiteit en constante aanpassing. De weg naar deze nieuwe samenleving is bezaaid met onrust, onzekerheid, angst en onmacht. Het inzicht zal ontstaan dat het én-én is: én een krachtige beweging van onderop én een krachtig beleid van bovenaf.’"'' De evolutie naar de partnerstaat is onvoorspelbaar en kan dus ook volgens een doemscenario verlopen (Bauwens & Lievens, 2014, p. 85). Er bestaat immers geen klaar en duidelijk draaiboek voor overgang van het huidige staatsbestel naar de P2P partnerstaat.

Een staat kan pas evolueren naar een participatiemaatschappij wanneer de grondrechten van de staatsonderdanen op democratische wijze zijn georganiseerd. De opkomst van de democratie was een proces van vallen en opstaan, aanvankelijk succesvol op schaal van de stadstaat (cf de gouden eeuw van [[w/Perikles|w/Perikles]] in Athene, met toegankelijkheid van overheidsfuncties en zo deelname aan het bestuur voor burgers uit alle bevolkingsklassen), determinant als staatsmodel bij de stichting van de Verenigde Staten van Amerika (de Tocqueville, 1835-1840), waarbij de nadruk wordt gelegd op het belang van de ontwikkeling van de [[w:Burgermaatschappij|civiele maatschappij]]. Verstedelijking, toegenomen opleidingsniveau en participatie in het bestuur droegen vanaf de 19de eeuw bij tot sociale cohesie en groei van een nationale identiteit, met het ontwikkelen van de natiestaat tot gevolg.

De staat heeft bovenop basistaken zoals rechtspraak en veiligheid, steeds meer diensten overgenomen van religieuze of privé-instellingen die het welzijn en de gelijkheid van al zijn burgers op het oog hebben: onderwijs, openbare werken, gezondheid, pensioenen. Het overheidsbeslag op het globale inkomen werd steeds groter en bereikt in België 55%, bovenop een schuldgraad die niet kan worden afgebouwd. Deze evolutie van de welvaartsstaat is niet duurzaam en wekt zelfs zonder ideologische bijbedoelingen steeds meer weerstand op wat leidt tot desinvestering die de efficiëntie van de overheid althans in België onder druk zet: overheidsinvesteringen zijn in België teruggevallen tot 1,7% van het [[w:Bruto_nationaal_product|BNP]] terwijl ze in de buurlanden nog 3% bedragen en zelfs in landen met uitgesproken neoliberaal beleid hoger liggen. De Belgische staat wordt ‘uitgeteerd’ (Rik Van Cauwelaert, Paleis der Natie, De Tijd, 8.11.2014).

Sinds een 20 tal jaren kan de welvaartsstaat zijn aspiraties niet meer waarmaken en neemt de ongelijkheid weer toe (Piketty, 2014). Op ideologische gronden streeft het [[w:Neoliberalisme|neoliberalisme]] (meer specifiek Reaganomics) naar afbraak van staatsmonopolies of meer algemeen van de dienstenstaat, en deze laatste heeft geen verweer tegen de globalisering van de financiële markten. Het overheidssysteem komt in staat van crisis, waardoor alternatieve organisatiemodellen meer ruimte krijgen, en ook P2P een steeds aantrekkelijker alternatief wordt.

Dit betekent niet dat de natiestaat snel zal worden opgegeven. Slechte vooruitzichten op vlak van dienstverlening en fiscaliteit ten spijt is de identificatie en samenhorigheid van de burger als culturele en politieke gemeenschap binnen een natiestaat nog sterk en komt tot uiting onder de vorm van [[w:Nationalisme|nationalisme]]. Verzet tegen ontmanteling van de natiestaat wordt ruim ondersteund. [[w:Thierry_Baudet|Thierry Baudet]], Nederlands publicist, historicus en jurist, betoogt dat de democratische rechtsstaat alleen kan functioneren binnen de context van de natiestaat. Supranationalisme, zoals dat onder meer in de Europese Unie tot uitdrukking komt, is volgens hem fundamenteel onverenigbaar met de democratische rechtsstaat. Dit zou zo zijn, omdat de democratische rechtsstaat grenzen nodig heeft, een zekere sociale cohesie onder de bevolking en souvereiniteit[[w:Soevereiniteit|soevereiniteit]] in de vorm van een parlement dat verantwoording verschuldigd is aan de bevolking. Baudet ziet een supranationale staat zoals de Europese Unie als ‘onoverbrugbaar‘ wegens de verschillen ’in taal, geschiedenis en cultuur‘. ’Europese integratie‘, aldus Baudet, ‘zal altijd een elitair, technocratisch project zijn dat op weinig enthousiasme onder de bevolking kan rekenen’ (Baudet, 2012). Baudet en andere actievoerders voor de nationale staat hebben ertoe bijgedragen dat referenda in Nederland en Frankrijk over de Europese grondwet tot afwijzing ervan leidden.

[[w:Natievorming|Natievorming]] (nation-building) werkt; nationalisme is een kracht die de natiestaat overeind houdt op basis van culturele lotsverbondenheid en die moeilijk verenigbaar is met het P2P principe van vrije keuze in het organiseren van commons. Anderzijds kan de natiestaat fungeren als een alternatieve commons door betrokkenheid van de burgers (bijv. vrijwillige dienstneming in geval van oorlog als extreem voorbeeld).

Het referentiekader waarin de [[w:Postmodernisme|postmoderne]] samenleving evenwel gestalte krijgt is dat van de grootstad, niet van de staat: ‘De''"De grootstad, waar het individu en zijn leven niet opgenomen is in een gemeenschap en een geschiedenis, maar opgaat in een massa en in het moment, leeft zonder wereldbeeld. Maar de grootstadervaring wordt slechts een gangbare mode de vie op het moment dat de ruimte postmodern geworden is, en de grootstad zich bijna heeft opgelost in de netwerkruimtes: de concentratie is circulatie en opstopping geworden, de dichtheid leegte, de massa veelheid, het mengen het rechtstreeks verbonden zijn, het tactiele is beeld geworden’geworden"'' (Verschaffel, 1995, p. 119).

‘De''De postmoderniteit vloeit voort uit een erkenning van de fragmentatie van de mens onder de kapitalistische moderniteit. De collectiviteit is grotendeels stuk. De nationale staat functioneert niet langer om ons een identiteit te geven. We zijn aangewezen op onszelf en moeten een identiteit opbouwen op basis van onze eigen keuzes. Peer-to-peer reikt alle middelen van sociale technologie aan om op basis van affiniteit nieuwe, vrije waardengemeenschappen op te bouwen’bouwen'' (Bauwens & Lievens, 2014, p. 163). De voorwaarden voor de doorbraak van het P2P model zijn aldus geschapen, maar het pad is met doornen bezaaid. Een crisis van de bestaande staatsstructuren kan daarbij als katalysator optreden.