Onderwijs in relatie tot P2P/Toetsing aan praktijk en theorie/Bourdieu: reproductie: verschil tussen versies

Het koppelteken tussen onderwijs-samenleving is volgens Bourdieu in onze huidige samenleving dus een problematische reproductie-relatie. Het examen speelt hier een belangrijke rol. Op het eerste zich zijn we geneigd de neutraliteit van het examen – als waarderings- en beoordelingssysteem – te vertrouwen, en dus te geloven in het beeld van objectiviteit dat het onderwijs van zichzelf ophangt. Het examen zal echter leerlingen met bepaald sociaal en cultureel kapitaal bevooroordelen, maar dat zal er ook toe leiden dat een aantal studenten zich op voorhand al gewonnen geven, de zogenaamd geanticipeerde zelfuitsluiting. Die laatste groep wordt niet uitgesloten, maar sluiten zichzelf uit, en het zijn natuurlijk vaak die groepen die ook uit de statistieken vallen, of toch niet opgemerkt worden. Bourdieu (1970) formuleert het in zijn eigen typische stijl als volgt: “Aldus leidt een analyse van de functies van het examen die wil breken met de spontane sociologie, dat wil zeggen met het gezichtsbedrog, dat het onderwijssysteem graag aan zijn functioneren en zijn functie zou toeschrijven, ertoe om in de plaats van het zuiver docimologisch onderzoek van het examen, dat nog steeds de verborgen functies van het examen dient, een stelselmatige bestudering te stellen van de uitsluitingsmechanismen als meest geschikte plaats voor het begrijpen van de relatie tussen het functioneren van het onderwijssysteem en de voortzetting van de structuur van de klasseverhoudingen. Niets is beter geschikt dan het examen om allen te overtuigen van de rechtmatigheid van de schoolvonnissen en de sociale hiërarchieën die zij legitimeren, aangezien het hen die zichzelf uitsluiten ertoe brengt zich gelijk te stellen aan degenen die zakken, terwijl het toch hen die uit een klein aantal verkiesbaren zijn uitverkoren, toestaat om in hun uitverkiezing de getuigenis te zien van een verdienste of een 'gave' die hen boven alle anderen een voorkeurspositie zou verschaffen.” (Bourdieu en Passeron, in: Du Bois-Reymond en A. Wesselingh, 1970/1981, p.128) De relatie educatie-samenleving is er dus één tussen sociaal selectieve examens en een reproductie van klassenverhoudingen.