Nederlands/Grammatica/Persoonlijke voornaamwoorden/Hen, hun of zij: verschil tussen versies

Tegenwoordig vervaagt met name in de gesproken taal het onderscheid tussen de voorwerpsvormen ''hen'' en ''hun'' steeds meer. Volgens de [[w:Algemene Nederlandse Spraakkunst|Algemene Nederlandse Spraakkunst]] kan in geval van verwisseling van deze twee naamwoorden meestal niet worden gesproken van een fout, omdat het gebruik ervan aan het evolueren is en het onderscheid ''hen'' vs. ''hun'' van zichzelf eigenlijk al geheel kunstmatig is; (het is in de 17e eeuw bedacht door [[w:Christiaen van Heule|Christiaen van Heule]]). Vaakin kunnenzijn ''hun''werk en ''hen''De gewoonNederduytsche vervangenGrammatica worden doorofte Spraec-konst''ze'', al is dit qua stijl iets informeler(1625)<ref>[http://www.ernieramaker.nl/schrijfsels.php?tekst=henhun ''ik help hen'' wordt dan ''ik help ze''; ''ik geef Hen/hun eendoor boek'' wordt ''ik geef ze een boek''E. EchterRamaker]</ref>) als de klemtoon op ''hen'' of ''hun'' ligt kan dit niet: ''ik help hen en niet jullie'' kan niet geformuleerd worden als *''ik help ze en niet jullie''. Dit gebruik is overigens niet aan te bevelen in formele teksten zoals sollicitatiebrieven, omdat het tot de informele taal behoort.

Het onderscheid tussen de naamvalsvormen '''hen''' en '''hun''' van het [[w:persoonlijk voornaamwoord|persoonlijk voornaamwoord]] in de derde persoon meervoud (het '''Systeem-Van Heule'''<ref>[http://www.ernieramaker.nl/schrijfsels.php?tekst=henhun Hen/hun door E. Ramaker]</ref>) is bedacht door Christiaen van Heule in zijn werk ''De Nederduytsche Grammatica ofte Spraec-konst'' (1625). Het kunstmatige doch thans betrekkelijk algemeen aanvaarde onderscheid levert veel sprekers (en schrijvers) van het Nederlands problemen op. Kortweg is ''hen'' de [[w:accusatief|accusatief]]vorm en ''hun'' de [[w:datief|datief]]vorm of [[w:genitief|genitief]]vorm ([[w:bezittelijk voornaamwoord|bezittelijk voornaamwoord]]). Dit onderscheid tussen een datief- en accusatiefvorm komt in het Nederlands alleen voor bij de derde persoon meervoud, terwijl het in andere talen zoals het [[Duits]] veel algemener is. Ter vergelijking: ''mij''/''me'', ''jou''/''je'', ''hem'', ''haar'', ''ons'', ''jullie'' kunnen alle zowel als accusatief als datief worden gebruikt.

Het woordje ''hun'' is zoals eerder gezegddus volgens de officiële grammatica's een bezittelijk voornaamwoord voor de derde persoon meervoud en een persoonlijk voornaamwoord voor de derde persoon meervoud bij het meewerkend voorwerp. Na een voorzetsel en als lijdend voorwerp dient men ''hen'' te gebruiken, de onderwerpsvorm is ''zij''.

InDe deonderwerpsvorm spreektaalderde ispersoon ''hun'' al lang de voorwerpsvorm in alle gevallen - het onderscheid tussen ''hen'' en ''hun'' leeft er niet. De onderwerpsvormmeervoud is van oorsprong ''zij'', maar die vorm valt samen met het persoonlijk voornaamwoord van de derde persoon enkelvoud vrouwelijk. Om verwarring te voorkomen treft men ook wel vormen als ''zullie'' aan, samengesteld uit ''zij + lui'', en ''hullie'', uit ''hun + lui''.

PasWat wel algemeen als fout geldt, is het in delen van Nederland voorkomende gebruik van ''hun'' als onderwerp: ''<u>*hun hebben</u>.'' In de jaren twintig van de twintigste eeuw wordtis dedit vormgebruik van ''hun'' voor het eerst opgetekend. DezeHet moet in precies dezelfde context gezien worden als ''zullie'' en ''hullie'': bedoeld om verwarring met het enkelvoudige ''zij'' te voorkomen. Na de oorlog moet het zich in brede kringen verspreid hebben, al hoort men er pas in de jaren tachtig met enige regelmaat van. Opmerkelijk is dat ook oudere sprekers het overnemen. ''Hun'' is inmiddels gemeengoed in de Zuid-Hollandse [[w:stadsdialect|stadsdialect]]en en wordt ook bij sprekers die zich meer aan het Standaardnederlands aanpassen (de substandaardtaal spreken, zie boven) regelmatig gehoord. Dit bracht de bekende taalkundigeJantaalkundige Jan Stroop, die in 1998 in zijn boekje ''Poldernederlands'' dit verschijnsel uitvoerig beschreef, ertoe te vermoeden dat deze vorm rond het jaar 2020 algemeen geaccepteerd zou zijn. Door de sterk sociologische werking die er van het woord uitgaat - hoger opgeleiden gebruiken het minder of leren het (weer) af - is deze voorspelling echter twijfelachtig.