Nederlands/Grammatica/Persoonlijke voornaamwoorden/Hen, hun of zij: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Discussie: Meer iets voor Wikipedia, en daar staat het trouwens ook al. Dan kan het hier wel weg |
k →Discussie: Volgorde thematisch logischer; de regel zelf dient het eerste ter sprake te komen |
||
Regel 47:
== Discussie ==
Voor veel mensen is het niettemin onduidelijk of in bepaalde contexten ''hen'' of ''hun'' gebruikt dient te worden. Vaak kan zo'n zin anders worden geschreven, waardoor dit dilemma omzeild wordt. Zo kan "ik rook volgens hen te veel" prima worden herschreven tot: "Zij vinden dat ik te veel rook".
Tegenwoordig vervaagt met name in de gesproken taal het onderscheid tussen de voorwerpsvormen ''hen'' en ''hun'' steeds meer. Volgens de [[w:Algemene Nederlandse Spraakkunst|Algemene Nederlandse Spraakkunst]] kan in geval van verwisseling van deze twee naamwoorden meestal niet worden gesproken van een fout, omdat het gebruik ervan aan het evolueren is en het onderscheid ''hen'' vs. ''hun'' van zichzelf eigenlijk al geheel kunstmatig is; het is in de 17e eeuw bedacht door [[w:Christiaen van Heule|Christiaen van Heule]] in zijn werk ''De Nederduytsche Grammatica ofte Spraec-konst'' (1625)<ref>[http://www.ernieramaker.nl/schrijfsels.php?tekst=henhun Hen/hun door E. Ramaker]</ref>) . ▼
Vaak kunnen ''hun'' en ''hen'' gewoon vervangen worden door ''ze'', al is dit qua stijl iets informeler: ''ik help hen'' wordt dan ''ik help ze''; ''ik geef hun een boek'' wordt ''ik geef ze een boek''. Echter als de klemtoon op ''hen'' of ''hun'' ligt kan dit niet: ''ik help hen en niet jullie'' kan niet geformuleerd worden als *''ik help ze en niet jullie''. Dit gebruik is overigens niet aan te bevelen in formele teksten zoals sollicitatiebrieven, omdat het tot de informele taal behoort.▼
Kortweg is ''hen'' de [[w:accusatief|accusatief]]vorm en ''hun'' de [[w:datief|datief]]vorm of [[w:genitief|genitief]]vorm ([[w:bezittelijk voornaamwoord|bezittelijk voornaamwoord]]). Dit onderscheid tussen een datief- en accusatiefvorm komt in het Nederlands alleen voor bij de derde persoon meervoud, terwijl het in andere talen zoals het [[Duits]] veel algemener is. Ter vergelijking: ''mij''/''me'', ''jou''/''je'', ''hem'', ''haar'', ''ons'', ''jullie'' kunnen alle zowel als accusatief als datief worden gebruikt.
Regel 56 ⟶ 52:
Het woordje ''hun'' is dus volgens de officiële grammatica's een bezittelijk voornaamwoord voor de derde persoon meervoud en een persoonlijk voornaamwoord voor de derde persoon meervoud bij het meewerkend voorwerp. Na een voorzetsel en als lijdend voorwerp dient men ''hen'' te gebruiken, de onderwerpsvorm is ''zij''.
De onderwerpsvorm derde persoon meervoud is van oorsprong ''zij'', maar die vorm valt samen met het persoonlijk voornaamwoord van de derde persoon enkelvoud vrouwelijk. Om verwarring te voorkomen treft men ook wel vormen als ''zullie'' aan, samengesteld uit ''zij + lui'', en ''hullie'', uit ''hun + lui''. Ook ''hullie'' komt dialectisch voor (cfr. het Afrikaanse "hulle"). Het is afgeleid van "hunlieden", en valt daarmee in dezelfde categorie als "jullie" (uit "gijlieden, jijlieden"). In de standaardtaal is ''hullie'' incorrect.
▲Tegenwoordig vervaagt met name in de gesproken taal
▲Vaak kunnen ''hun'' en ''hen'' gewoon vervangen worden door ''ze'', al is dit qua stijl iets informeler: ''ik help hen'' wordt dan ''ik help ze''; ''ik geef hun een boek'' wordt ''ik geef ze een boek''. Echter als de klemtoon op ''hen'' of ''hun'' ligt kan dit niet: ''ik help hen en niet jullie'' kan niet geformuleerd worden als *''ik help ze en niet jullie''. Dit gebruik is overigens niet aan te bevelen in formele teksten zoals sollicitatiebrieven, omdat het tot de informele taal behoort.
Wat wel algemeen als fout geldt, is het in delen van Nederland voorkomende gebruik van ''hun'' als onderwerp: ''<u>*hun hebben</u>.'' In de jaren twintig van de twintigste eeuw is dit gebruik van ''hun'' voor het eerst opgetekend. Het moet in precies dezelfde context gezien worden als ''zullie'' en ''hullie'': bedoeld om verwarring met het enkelvoudige ''zij'' te voorkomen. Na de oorlog moet het zich in brede kringen verspreid hebben, al hoort men er pas in de jaren tachtig met enige regelmaat van. Opmerkelijk is dat ook oudere sprekers het overnemen. ''Hun'' is inmiddels gemeengoed in de Zuid-Hollandse [[w:stadsdialect|stadsdialect]]en en wordt ook bij sprekers die zich meer aan het Standaardnederlands aanpassen (de substandaardtaal spreken, zie boven) regelmatig gehoord.
==''Henzelf'' en ''hunzelf''==
| |||