Oudgrieks/Blok 1/1-Grammatica: het zelfstandig naamwoord: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Samengevoegd vanaf Oudgrieks/Blok 1/1-Grammatica: het zelfstandig naamwoord |
|||
Regel 5:
==Geslacht==
Het Oudgrieks kent, net als veel andere Indo-Europese talen, drie verschillende geslachten voor het zelfstandig naamwoord: mannelijk, vrouwelijk of onzijdig.
Er zijn een aantal manieren om het geslacht te achterhalen:
#Door te kijken naar het lidwoord (de beste manier)
#Door naar de uitgang te kijken (in een aantal gevallen)
#Door naar een bijvoeglijk naamwoord dat ermee congrueert te kijken.
Het lidwoord en het bijvoeglijk naamwoord kunnen altijd zonder twijfel aangeven wat het geslacht van een zelfstandig naamwoord is. De uitgang van een zelfstandig naamwoord kan echter verraderlijk zijn. Een "regelmatig" mannelijk zelfstandig naamwoord eindigt op ''-ος'', een vrouwelijk zelfstandig naamwoord op ''-η'', maar als de laatste letter van de stam (van een vrouwelijk woord) op een ''-ρ, -ε, -ι'' (ρει-regel) eindigt komt er een ''-α'' en een onzijdig zelfstandig naamwoord eindigt op ''-ον'' .
Het is ook mogelijk dat een zelfstandig naamwoord met een mannelijke uitgang een vrouwelijk lidwoord en dus ook een vrouwelijk geslacht heeft. In dit geval krijgt het zelfstandig naamwoord een vrouwelijk lidwoord máár een mannelijke uitgang, bijv. lidwoord ''ἡ'' maar de uitgang ''-ος'', lidwoord ''-της'' maar de uitgang ''-ου'', enz. Maar als een mannelijk zelfstandig naamwoord een vrouwelijke uitgang (bijv. ''-ης'', ''-η'' of ''-α'') heeft, is de genitivus enkelvoud een uitzondering, deze krijgt altijd de mannelijke uitgang ({{grc|ὁ}} νεανί'''-ας''' → του νεανί'''-ου''').
'''Zelfstandig naamwoord mannelijk'''
:{| style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding:5px;"
|-
|| '''naamval''' || '''enkelvoud''' || '''meervoud'''
|-
| nominativus || δουλ'''ος''' || δουλ'''οι'''
|-
| genitivus || δουλ'''ου''' || δουλ'''ων'''
|-
| dativus || δουλ'''ῳ''' || δουλ'''οις'''
|-
| accusativus|| δουλ'''ον''' || δουλ'''ους'''
|}
'''Zelfstandig naamwoord mannelijk met vrouwelijke uitgang'''
:{| style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding:5px;"
|-
|| '''naamval''' || '''enkelvoud''' || '''meervoud'''
|-
| nominativus || δεσποτ'''ης''' || δεσποτ'''αι'''
|-
| genitivus || δεσποτ'''ου''' || δεσποτ'''ων'''
|-
| dativus || δεσποτ'''ῃ''' || δεσποτ'''αις'''
|-
| accusativus|| δεσποτ'''ην''' || δεσποτ'''ας'''
|}
'''Zelfstandig naamwoord vrouwelijk'''
:{| style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding:5px;"
|-
|| '''naamval''' || '''enkelvoud''' || '''meervoud'''
|-
| nominativus || μαχ'''η''' || μαχ'''αι'''
|-
| genitivus || μαχ'''ης''' || μαχ'''ων'''
|-
| dativus || μαχ'''ῃ''' || μαχ'''αις'''
|-
| accusativus|| μαχ'''ην''' || μαχ'''ας'''
|}
'''Zelfstandig naamwoord vrouwelijk met de ''ρει''-regel'''
:{| style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding:5px;"
|-
|| '''naamval''' || '''enkelvoud''' || '''meervoud'''
|-
| nominativus || βασιλει'''α''' || βασιλει'''αι'''
|-
| genitivus || βασιλει'''ας''' || βασιλει'''ων'''
|-
| dativus || βασιλει'''ᾳ''' || βασιλει'''αις'''
|-
| accusativus|| βασιλει'''αν''' || βασιλει'''ας'''
|}
'''Zelfstandig naamwoord onzijdig'''
:{| style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding:5px;"
|-
|| '''naamval''' || '''enkelvoud''' || '''meervoud'''
|-
| nominativus || θηρι'''ον''' || θηρι'''α'''
|-
| genitivus || θηρι'''ου''' || θηρι'''ων'''
|-
| dativus || θηρι'''ῳ''' || θηρι'''οις'''
|-
| accusativus|| θηρι'''ον''' || θηρι'''α'''
|}
Er zijn een aantal vaste regels:
*Namen van de mannen en mannelijke goden zijn altijd mannelijk, terwijl die van vrouwen en godinnen altijd vrouwelijk zijn.
* Een groep bestaande uit alleen mannen, of zowel mannen als vrouwen, is grammaticaal mannelijk, en een groep bestaande uit alleen vrouwen is grammaticaal vrouwelijk.
*Levenloze objecten zijn niet per definitie onzijdig.
* Men kan vaak, maar niet altijd, het geslacht (en andere kenmerken) van een zelfstandig naamwoord afleiden van de uitgang.
==Naamvallen==
| |||