Oudgrieks/Blok 1/3-Grammatica: het bijvoeglijk naamwoord: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
kGeen bewerkingssamenvatting |
Ingevoegd vanaf Oudgrieks/Bijvoeglijke naamwoorden |
||
Regel 19:
*Ὁ δεσποτης '''πολλους''' ἱππ''ους'' ἐχει. (De heerser heeft vele paarden.)
== Klinkerstammen ==
Hieronder staat de tabel met de volledige verbuiging van ''δεινος'' (verschrikkelijk), een regelmatig bijvoeglijk naamwoord:▼
=== Niet-contracte klinkerstammen ===
Tot deze groep behoren de bijvoeglijke naamwoorden met een stam die eindigt op een '''{{grc|-ο}}''' (''omikron'') in het mannelijk en onzijdig en op een '''{{grc|-η}}''' (''ēta'') in het vrouwelijk. Als basismodel gebruiken we "{{grc|[[:wikt:ἀγαθός|ἀγαθός]]}}" (''goed'').
<center>
{{Oudgrieks/Bijv. verbuiging|ἀγαθός|ἀγαθή|ἀγαθόν|ἀγαθώ|ἀγαθά|ἀγαθώ|ἀγαθοί|ἀγαθαί|ἀγαθά|ἀγαθέ|ἀγαθή|ἀγαθόν|ἀγαθοί|ἀγαθαί|ἀγαθά|ἀγαθόν|ἀγαθήν|ἀγαθόν|ἀγαθούς|ἀγαθάς|ἀγαθά|ἀγαθοῦ|ἀγαθῆς|ἀγαθοῦ|ἀγαθοῖν|ἀγαθαῖν|ἀγαθοῖν|ἀγαθῶν|ἀγαθῶν|ἀγαθῶν|ἀγαθῷ|ἀγαθῇ|ἀγαθῷ|ἀγαθοῖς|ἀγαθαῖς|ἀγαθοῖς}}
</center></br>
▲
<center>
;Enkelvoud
:{| style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding:5px;"
|-
Regel 35 ⟶ 43:
|}
;Meervoud
:{| style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding:5px;"
|-
Regel 48 ⟶ 55:
|-
| accusativus|| δειν'''ους''' || δειν'''ας''' || δειν'''α'''
|}</center>
==== De ιερ-adjectieven ====
Zoals bij de zelfstandige naamwoorden wordt de eind-ēta een '''{{grc|-ᾱ}}''' (''lange alpha'') wanneer er een {{grc|ι}}, {{grc|ε}} of {{grc|ρ}} vóór staat (de zogenaamde ''ιερ-woorden''). In het meervoud is deze verbuiging identiek aan die van {{grc|[[:wikt:ἀγαθός|ἀγαθός]]}}. Als basismodel gebruiken we "{{grc|[[:wikt:νέος|νέος]]}}" (''nieuw'')<ref>Het bijvoeglijk naamwoord {{grc|[[:wikt:νέος|νέος]]}} kent geen contractie omdat het oorspronkelijk een {{grc|ϝ}} (''digamma'') bevatte, die de contractie tegenhield: {{grc|νέϝος}} (uitspraak: ''newos'').</ref>
<center>
{{Oudgrieks/Bijv. verbuiging|νέος|νέα|νέον|νέω|νέα|νέω|νέοι|νέαι|νέα|νέον|νέαν|νέα|νέους|νέας|νέα|νέου|νέας|νέου|νέοιν|νέαιν|νέοιν|νέων|νέων|νέων|νέῳ|νέᾳ|νέῳ|νέοις|νέαις|νέοις}}
</center>
==== De adjectieven met twee uitgangen ====
Sommige bijvoeglijke naamwoorden hebben in het mannelijk en het vrouwelijk dezelfde uitgangen, namelijk die van het mannelijk. Dit komt vooral (maar niet uitsluitend) voor bij samengestelde bijvoeglijke naamwoorden. Als basismodel gebruiken we "{{grc|[[:wikt:ἄδικος|ἄδικος]]}}" (''onrechtvaardig'').
<center>
{{Oudgrieks/Bijv. verbuiging (m=v)|ἄδικος|ἄδικον|ἀδίκω|ἀδίκω|ἄδικοι|ἄδικα|ἄδικον|ἄδικον|ἀδίκους|ἄδικα|ἀδίκου|ἀδίκου|ἀδίκοιν|ἀδίκοιν|ἀδίκων|ἀδίκων|ἀδίκῳ|ἀδίκῳ|ἀδίκοις|ἀδίκοις}}
</center>
=== Contracte klinkerstammen ===
Tot deze groep behoren de bijvoeglijke naamwoorden met een stam die eindigt op '''{{grc|-εο}}''' (''epsilon-omikron'') in het mannelijk en onzijdig en op '''{{grc|-εα}}''' (''epsilon-alpha'') in het vrouwelijk. Deze klinkercombinaties worden meestal samengetrokken volgens de [[Oudgrieks/Contractieregels|contractieregels]], behalve wanneer de niet-contracte verbuiging volgens {{grc|[[:wikt:ἀγαθός|ἀγαθός]]}} een {{grc|α}} (''alpha'') in de schijnuitgang heeft. Dan is het resultaat van de contractie {{grc|ᾶ}}. Als basismodel gebruiken we "{{grc|[[:wikt:χρυσοῦς|χρυσοῦς]]}}" (''gouden''). De meeste stofnamen vallen onder deze groep.
<center>
{{Oudgrieks/Bijv. verbuiging|χρυσοῦς|χρυσῆ|χρυσοῦν|χρυσώ|χρυσά|χρυσώ|χρυσοῖ|χρυσαῖ|χρυσᾶ|χρυσοῦν|χρυσῆν|χρυσοῦν|χρυσοῦς|χρυσᾶς|χρυσᾶ|χρυσοῦ|χρυσῆς|χρυσοῦ|χρυσοῖν|χρυσαῖν|χρυσοῖν|χρυσῶν|χρυσῶν|χρυσῶν|χρυσῷ|χρυσῇ|χρυσῷ|χρυσοῖς|χρυσαῖς|χρυσοῖς}}
</center>
Ook bij deze groep geldt de regel van de ιερ-woorden: een bijvoeglijk naamwoord zoals "{{grc|[[:wikt:ἀργυροῦς|ἀργυροῦς]]}} (''zilver'') heeft als nominatief vrouwelijk enkelvoud {{grc|ἀργυρᾶ}}.
== Medeklinkerstammen ==
=== Niet-contracte medeklinkerstammen ===
Als basismodel gebruiken we "{{grc|[[:wikt:ἄφρων|ἄφρων]]}}" (''dwaas'').
<center>
{{Oudgrieks/Bijv. verbuiging (m=v)|ἄφρων|ἄφρον|ἄφρονε|ἄφρονε|ἄφρονες|ἄφρονα|ἄφρονα|ἄφρον|ἀφρονας|ἄφρονα|ἄφρονος|ἄφρονος|ἀφρόνοιν|ἀφρονοιν|ἀφρόνων|ἀφρόνων|ἄφρονι|ἄφρονι|ἄφροσι(ν)|ἄφροσι(ν)}}
</center>
=== Contracte medeklinkerstammen ===
Als basismodel gebruiken we "{{grc|[[:wikt:ἀληθής|ἀληθής]]}}" (''waar, echt'').
<center>
{{Oudgrieks/Bijv. verbuiging (m=v)|ἀληθής|ἀληθές|ἀληθεῖ|ἀληθεῖ|ἀληθεῖς|ἀληθῆ|ἀληθῆ|ἀληθές|ἀληθεῖς|ἀληθῆ|ἀληθοῦς|ἀληθοῦς|ἀληθοῖν|ἀληθοῖν|ἀληθῶν|ἀληθῶν|ἀληθεῖ|ἀληθεῖ|ἀληθέσι(ν)|ἀληθέσι(ν)}}
</center>
== Wisselstammen ==
Een klein aantal bijvoeglijke naamwoorden heeft een gemengde verbuiging. In het mannelijk volgen ze gewoon de medeklinkerstammen, maar in het vrouwelijk krijgen ze er een kenmerkend invoegsel bij (steeds een jod of sigma) en volgen ze de klinkerstammen.
=== Niet-contracte wisselstammen ===
Als basismodel gebruiken we "{{grc|[[:wikt:μέλας|μέλας]]}}" (''zwart'').
<center>
{{Oudgrieks/Bijv. verbuiging|μέλας|μέλαινα|μέλα|μέλανε|μελαίνα|μέλανε|μέλανες|μέλαιναι|μέλανα|μέλανα|μέλαιναν|μέλαν|μέλανας|μελαίνας|μέλανα|μέλανος|μελαίνης|μέλανος|μελάνοιν|μελαίναιν|μελάνοιν|μελάνων|μελαινῶν|μελάνων|μέλανι|μελαίνῃ|μέλανι|μέλασι(ν)|μελαίναις|μέλασι(ν)}}
</center>
=== Contracte wisselstammen ===
Als basismodel gebruiken we "{{grc|[[:wikt:ἡδύς|ἡδύς]]}}" (''aangenaam'').
<center>
{{Oudgrieks/Bijv. verbuiging|ἡδύς|ἡδεῖα|ἡδύ|ἡδεῖ|ἡδεία|ἡδεῖ|ἡδεῖς|ἡδεῖαι|ἡδέα|ἡδύν|ἡδεῖαν|ἡδύ|ἡδεῖς|ἡδείας|ἡδέα|ἡδέος|ἡδείας|ἡδέος|ἡδέοιν|ἡδείαιν|ἡδέοιν|ἡδέων|ἡδειῶν|ἡδέων|ἡδεῖ|ἡδείᾳ|ἡδεῖ|ἡδέσι(ν)|ἡδείαις|ἡδέσι(ν)}}
</center>
==Onregelmatig==
Er zijn ook onregelmatige bijvoeglijke naamwoorden in het Grieks, waaronder πολυς (veel) en μεγας (groot). De verbuiging hiervan is deels afwijkend:</br>
Regel 113 ⟶ 182:
*De stam bij ''μεγας'' is eigenlijk '''μεγαλ-''', ook hier weer met uitzondering van de mannelijke en onzijdige nominativi en accusativi.
== Opmerkingen ==
<references/>
{{Sub}}
| |||