Quenya/Persoonlijke voornaamwoorden: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k juiste categorie |
k red. |
||
Regel 1:
==uitgangen van de persoonlijke voornaamwoorden==
De meeste
Er rest echter één bijzondere toepassing van deze uitgangen: ze kunnen aan een voorzetsel gehecht worden. Als voorbeeld nemen we hier het voorzetsel
▲De meeste persoonlijk voornaamwoorden vinden we als uitgang bij een vervoegd werkwoord. Meer hierover vind je op [[Quenya/Werkwoorden]] en [[Quenya/Gebiedende wijs]].
▲Er rest echter één bijzondere toepassing van deze uitgangen: ze kunnen aan een voorzetsel gehecht worden. Als voorbeeld nemen we hier het voorzetsel '''ara''' "tegen":
::-'''nyë''': '''aranyë''' "tegen mij"
::-'''lyë''': '''aralyë''' "tegen jou"
Regel 13 ⟶ 11:
::-'''ryë''': '''araryë''' "tegen hem/haar/het"
Als het voorzetsel op een medeklinker eindigt dan gebruiken we de tussenletter
▲Als het voorzetsel op een medeklinker eindigt dan gebruiken we de tussenletter '''e''' (en net zoals bij werkwoorden '''i''' voor de eerste persoon enkelvoud)(het voorzetsel '''or''' betekent "over, boven"):
::'''orinyë''' "over mij"
::'''orelyë''' "over jou"
::'''orentë''' "over hen", ...
▲==Onafhankelijke persoonlijk voornaamwoorden==
Deze worden gebruikt als er geen uitgangsvoornaamwoord mogelijk is, of als het persoonlijk voornaamwoord in een andere naamval dan de nominatief benodigd is, bvb.
::
Hier vinden we "aan mij" in de datief, dus gebruiken we het persoonlijk voornaamwoord
{| border="1" cellpadding = "5"
Regel 62 ⟶ 55:
| sos || ses || tas || ties
|}
Merk op:
Regel 68 ⟶ 60:
::'''Oromë sonna lendë''' "Orome ging naar hem"
::'''Oromë senna lendë''' "Orome ging naar haar"
* de naamvallen van '''ta''' kunnen niet letterlijk vertaald worden, d.w.z.
::'''Oromë tanna lendë''' "Orome ging erheen"
::'''Oromë tassë hamë''' "Orome zit erop/erin"
Regel 74 ⟶ 66:
::'''imbë me''' "tussen ons"
::'''imbë met''' "tussen ons beiden"
De nominatief van de onafhankelijke voornaamwoorden wordt in volgende situaties gebruikt:
* als het werkwoord een lijdend voorwerp heeft dat een persoonlijk voornaamwoord is,
::'''i lië te latuva''' "het volk zal hen zegenen"
:Noteer het verschil met:
Regel 91 ⟶ 81:
::'''nye aran''' "ik ben koning"
::'''le halla''' "jij bent lang"
De woordvolgorde is opnieuw erg vrij, maar in principe staat de nominatief altijd onmiddellijk voor het werkwoord (behalve natuurlijk indien je deze na een voorzetsel gebruikt). De andere naamvallen staan direct voor of direct na het werkwoord:
::'''órenya quéta nin''' / '''órenya nin quéta''' "mijn hart zegt me"
==Beklemtoonde persoonlijk voornaamwoorden==
Soms willen we het persoonlijk voornaamwoord beklemtonen.
Laat ons eens naar een voorbeeld kijken, niet beklemtoond gebruiken we de
▲Soms willen we het persoonlijk voornaamwoord beklemtonen en in dat geval gebruiken we geen uitgangen maar afzonderlijke woorden.
▲Laat ons eens naar een voorbeeld kijken, niet beklemtoond gebruiken we de voornaamwoorduitgangen:
::'''hiruvalyes''' "jij zal het vinden"
Als we willen beklemtonen dat "jij" het vond, dan wordt dit:
::'''elyë ta hiruva''' "zelfs jij zal het vinden"
Merk op: '''ta''' is een gewoon onafhankelijk persoonlijk voornaamwoord omdat het geen voorwerpsuitgang kan zijn als er niet langer een onderwerpsuitgang aanwezig is.
Een voorbeeld in de eerste persoon:
::'''inyë tye méla''' "zelfs ik hou van jou"
We kunnen deze vormen ook als lijdend voorwerp gebruiken:
::'''mélalyë inyë''' "jij houdt zelfs van mij"
Een overzicht van de beklemtoonde persoonlijke voornaamwoorden:
Regel 129 ⟶ 109:
::<u>'''entë'''</u> "zelfs zij, zelfs hen"
Als een werkwoord van een beklemtoond voornaamwoord vergezeld is, dan krijgt het geen persoonsuitgang meer:▼
▲Als een werkwoord van een beklemtoond voornaamwoord vergezeld is dan krijgt het geen persoonsuitgang meer:
::'''elyë lala''' "zelfs jij lacht"
Maar in het meervoud vinden we wel de uitgang -'''r''':
::'''elmë lalar''' "zelfs wij lachen"
Beklemtoond is er dus een verschil tussen "jij" en "jullie":
Regel 145 ⟶ 122:
::'''elyë lá linda''' "zelfs jij zingt niet"
▲Merk op: De beklemtoonde voornaamwoorden kunnen natuurlijk in alle naamvallen verbogen worden:
::'''elmen''' "zelfs voor ons" ([[Quenya/Datief|datief]])
::'''inyenna''' "zelfs naar mij" ([[Quenya/Allatief|allatief]])
==De informele tweede persoon==
Er bestaat ook een vorm waar we over weinig bewijsmateriaal voor beschikken en die gebruikt wordt voor de informele tweede persoon. De gewone tweede persoon is eerder neutraal, d.w.z. niet echt formeel, maar ook niet echt informeel.
De informele vormen kan je enkel gebruiken tegen iemand die je heel goed kent, een broer, zus, of goede vriend.
De onderwerpsuitgang is -'''ccë''':
Regel 166 ⟶ 136:
::'''ceninyel''' "ik zie jou"
De overige informele vormen zijn gebaseerd op '''ce'''-:
:Datief: '''cen''', Ablatief: '''cello''', Allatief: '''cenna''',
Regel 174 ⟶ 143:
De nominatief heeft een bijzondere vorm: '''tye'''.
::'''atar tye canë''' "vader beveelt je"
De beklemtoonde vorm is:
::'''eccë''' "zelfs jij"
----
| |||