Afrikaans/Afrikaanse bijvoeglijke naamwoorden: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 8:
Indien een bijvoeglijk naamwoord een verbogen vorm heeft -en dat is niet voor alle het geval- wordt de verbogen vorm gebruikt voor attributief en de onverbogen vorm voor predicatief:
:''predicaat'': die huis is pragtig. -- het huis is prachtig
:''attribuut'': dis 'n pragtig'''e''' huis -- het is een prachtig huis
Afrikaans kent geen woordgeslacht meer en maakt dus geen verschil tussen onzijdige woorden en die van mannelijk of vrouwelijk geslacht.In het Nederlands vervalt de uitgang bij een onbepaald onzijdig woord. Dit geldt dus niet voor het Afrikaans:
:'n '''wilde''' perd -- een '''wild''' paard
==Onverbogen bijvoeglijke naamwoorden==
Regel 20:
De algemene regel is dat meerlettergrepige adjectieven wél en éénlettergrepige adjectieven soms niet verbogen worden,
:
:
Eénlettergrepige adjectieven op medeklinkers als -k, -t, -p worden gewoonlijk niet verbogen, tenzij de laatste in overdrachtelijke zin gebruikt worden.
:'n '''ryp''' peer -- een rijpe peer
:na '''rype''' beraad -- na rijp beraad
Liquida zoals -l krijgen wel een buigings-e:
Regel 37:
Woorden op meer dan een medeklinker, zoals -rd worden vaak wel verbogen:
:die grond is hard -- de grond is hard
:die harde grond -- de harde grond
Een adjectief als '''sag''' (op -g) wordt wel verbogen en verraadt dan zijn Nederlandse afkomst:
:die grond is sag -- de grond is zacht
:die sag'''t'''e grond. -- de zachte grond
Er zijn ook eenlettergrepige adjectieven die een andere vorm hebben bij predicatief en attributief gebruikt:
:'n ou man - die man is ou'''d'''
:'n lang pad - die pad is lan'''k'''. -- een lange ''weg'' - de weg is lang
Regel 68:
:Nld. gaaf - gave
:Afr gaaf -
Dit kan ook gebeuren met ''ff'':
Regel 81:
Gesubstantiveerd volgt Afrikaans het Engelse voorbeeld (the big ''one'') en voegt ''een'' toe:
:Dis die groot ''een''. --
Dit gaat echter meestal alleen in het enkelvoud. In het meervoud wordt substantivering vaak vermeden,
:Dit is die groot ''enes'' -- dit zijn de grote (''Vgl'' Eng.: the big ''ones'')
Wel zijn er zelfstandige naamwoorden die op een Nederlandse substantivering teruggaan, die echter een meervoud op -s krijgen, zoals:
:die gevangene - die
==Trappen van vergelijking==▼
De vergrotende trap heeft in de regel -er en de overtreffende -ste en bij deze vormen is er geen sprake van buigingsverschillen meer (anders dan in het Nederlands).▼
:die ryper vrugte -- de rijpere vruchten▼
:die rypste vrugte -- de rijpste vruchten▼
:hy is ouer -- hij is ouder▼
:hy is die oudste -- hij is de oudste▼
De s van -ste wordt ook geschreven als het woord al eindigt op een -s: dwaas, dwaas'''s'''te.▼
==Deelwoorden==
Regel 98 ⟶ 109:
:'''niks-seggend''' - nietszeggend
Dit is de enige vorm van het werkwoord waar die weggevallen "g" weer opduikt. De verbuiging is eenvoudig: predicaat zonder en attribuut mèt -e
:dit is niks-seggend -- het is nietszeggend
:dit is 'n klomp niks-seggende snert -- het is een lading nietszeggende bragel
Er zijn werkwoorden die ontstaan zijn uit een sterke verleden tijd, zoals
Regel 115 ⟶ 126:
is de toekomende tijd vreemder dan het onvoltooid deelwoord:
:dit sal tot ... '''behoort''' -- dit zal tot ... behoren
:'n groep '''behorende''' tot ... -- een groep behorend tot ..
===Verleden deelwoorden===
Regel 125 ⟶ 136:
Maar vooral in staande uitdrukkingen komt soms de sterke oorsprong van het deelwoord om de hoek kijken:
:die bedorwe kind
Attributief gebruikt wordt gewoonlijk -de als verbuiging toegevoegd, ook als een Nederlander het kofschip zou volgen:
:die bederfde melk -- de bedorven melk
:die gewensde / gewenste plante -- de gewenste planten
Soms komen er verschillende vormen voor:
:'n gesogte kompetisie -- een populaire competitie
:die mees gesoekte woorde op die net -- de meest gezochte woorden op het net
:die lys van die mees gesoekde misdadigers -- de lijst van de meest gezochte misdadigers
:die geskrewe taal -- de schrijftaal
Regel 143 ⟶ 154:
Algemeen gesproken zijn de zwakke vormen in opmars.
▲==Trappen van vergelijking==
▲De vergrotende trap heeft in de regel -er en de overtreffende -ste en bij deze vormen is er geen sprake van buigingsverschillen meer (anders dan in het Nederlands).
▲:die ryper vrugte
▲:die rypste vrugte
▲:hy is ouer
▲:hy is die oudste
▲De s van -ste wordt ook geschreven als het woord al eindigt op een -s: dwaas, dwaas'''s'''te.
<!-- ----------- Hieronder onderhoudsmeldingen -------------- -->
| |||