Maatschappijleer/Basisbegrippen maatschappijleer: verschil tussen versies

: De Grondwet bevat regels voor onze staatsinrichting. Ook legt de wet de grondrechten van burgers vast.

: Rechten die de overheid moet garanderen.

 

; Leerplicht

; Legaliteitsbeginsel

: De overheid mag alleen beperkingen opleggen aan de vrijheid van burgers als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd en voor iedereen gelden.

 

; Maatschappelijk probleem

 

; Ministeriële verantwoordelijkheid

 

; Ne bis in idem-regel

Letterlijk: niet tweemaal voor hetzelfde - Latijnse term in het strafrecht voor het beginsel dat iemand niet twee keer voor hetzelfde feit kan terechtstaan en mag worden gestraft.

 

: Normen zijn regels die aangeven welk gedrag van mensen verwacht wordt.

: Opvattingen over hoe je op grond van een bepaalde waarde behoort te gedragen.

 

; Objectief

: De onafhankelijkheid van rechters zorgt ervoor dat mensen geen eigen rechter gaan spelen, dat burgers worden beschermd tegen ongeoorloofd overheidsoptreden en dat burgers hun recht kunnen halen als zij zich benadeeld voelen door andere burgers of door bedrijven en instanties.

 

: Ondernemingsrecht is een onderdeel van het privaatrecht, dat zich bezighoudt met rechtspersonen en dan toegespitst op bedrijven met winstoogmerk, dus ondernemingen.

: De voorwaarden waaronder je bijvoorbeeld een vereniging of bv kunt oprichten.

: Stichtingen vallen hier meestal buiten.

 

: Een behandeling die iemand onrecht aandoet of een toestand die onrecht inhoudt.

 

: Overtredingen zijn over het algemeen minder ernstig dan misdrijven, maar op de zwaarste overtredingen staat een hogere straf dan op de lichtste misdrijven.

 

: In een parlementaire democratie wordt de bevolking van het land vertegenwoordigd door het parlement.

: Een parlementaire democratie is een representatieve democratie waarbij de burgers via gekozen vertegenwoordigers in het parlement, de wetgevende macht, invloed hebben op het beleid.

 

: Regelt zaken als het sluiten van een huwelijk, echtscheiding, geboorte, overlijden, en het adopteren van kinderen.

: Het personen- en familierecht is het onderdeel van het burgerlijk recht dat zich bezighoudt met afstamming, geboorte, huwelijk en echtscheiding en andere zaken in verband met de hoedanigheid, familiebetrekkingen en bevoegdheden van personen.

; plea bargaining

 

: Een samenleving waarin mensen wonen met heel verschillende leefwijzen, verschillende waarden en normen en soms van verschillende etnische afkomst.

 

: Bij een misdrijf verzamelt de politie informatie over het strafbare feit.

 

: Een politiek probleem is een ongewenst en veranderbaar beschouwde situatie waarbij de overheid betrokken is of zou moeten zijn. (Woerdman)

 

: Er wordt bewust eenzijdige informatie gegeven met als doel de mening van mensen te beïnvloeden.

: Propaganda is een vorm van communicatie waarbij door de belanghebbende partij wordt getracht aanhangers voor haar gedachtegoed te winnen door het bespelen van de publieke opinie.

 

 

; Preventief fouilleren

: Zie Fouilleren

 

: Regelt de betrekkingen (relatie) tussen burgers onderling.

: Burgerlijk recht, ook wel herkenbaar als civiel recht of privaatrecht, beschrijft de regels voor de onderlinge verhoudingen tussen personen (dus personen- en familierecht, ondernemingsrecht en vermogensrecht).

: De inrichting van de staat en de relatie tussen burgers en overheid.

: Het publiekrecht geeft regels ten aanzien van de verhouding tussen de burger en de overheid (staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht).

 

; Rassenjustitie

: Door middel van sancties of juridische actie afdwingen dat een recht gerespecteerd wordt.

 

 

: Het geheel van rechtsregels en rechtsbeginselen en de manier waarop het recht is georganiseerd.

 

 

: Een rechtstaat stelt de belangrijkste regels vast voor burgers en de overheid

: Een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd tegen willekeur van de overheid.

 

 

 

: Als iemand bewust of onbewust keuzes maakt bij het waarnemen.

: Informatie wordt zodanig vervormd dat deze zo veel mogelijk past in ons referentiekader.

: Selectieve waarneming wil zeggen dat je keuzes maakt bij het waarnemen van zaken.

 

 

 

: Hierin is vastgelegd dat de overheid een zorgplicht heeft tegenover burgers.

: Een sociaal grondrecht is een grondrecht dat actief optreden van de overheid vereist, bijvoorbeeld het recht op werk, huisvesting of onderwijs.

: De grondrechten zijn zogenaamde instructienormen; ze vormen een instructie aan de overheid om ervoor te zorgen dat er sociale gerechtigheid heerst en dat burgers zich voldoende kunnen ontplooien.

 

: Afspraken waarbij beide partijen rechten en plichten hebben.

 

: De samenhang tussen mensen in een gemeenschap of samenleving.

 

: Een rechtsstaat is een sociale rechtsstaat wanneer er in de grondwet de sociale grondrechten van een mens zijn opgenomen.

 

: Een regel die je wordt opgelegd door je omgeving.

: Een verplichting die je in bepaalde situaties wordt opgelegd door je omgeving.

: Verplichting die je in bepaalde situaties wordt opgelegd door je omgeving of door jezelf wordt opgelegd. Kan ook aan de hand van een norm zijn.

 

: Laten stilstaan en vragen naar je personalia.

 

: Alle regels voor de inrichting van de Nederlandse staat.

: Het staatsrecht beschrijft de organisatie van de staat in al zijn geledingen.

: Het omvat de regels die voorschrijven hoe de overheidsorganen samengesteld worden, op welke manier ze besluiten moeten nemen en tegenover wie ze verantwoording moeten afleggen.

 

: Een vaststaand beeld van een hele groep mensen.

: Een stereotype is een overdreven beeld van een groep mensen dat vaak niet overeenkomt met de werkelijkheid.

 

: Iets is alleen strafbaar als het in de wet staat.

 

: Omvang van de straf.

: In de wet staat bij ieder strafbaar feit de maximale straf.

 

: Alle wettelijke strafbepalingen.

: Strafrecht is het geheel van rechtsregels waarin is vastgelegd welk gedrag strafwaardig wordt geacht, welke straffen op dit gedrag gesteld zijn en via welke weg strafoplegging gerealiseerd kan worden.

 

: Meningen zijn subjectief omdat ze alleen laten zien hoe iemand ergens over denkt.

 

; Three Strikes and You're Out Law

: De trias politica, driemachtenleer of scheiding der macht(en) is een theorie van de staatsinrichting waarin de staat opgedeeld is in drie organen die elkaars functioneren bewaken.

: De trias politica wijst verschillende functies aan die in een rechtsstaat in ieder geval moeten worden uitgeoefend: wetgeving, uitvoering (of breder, bestuur) en rechtspraak. (Witteveen, 2001)

 

; Uitlokking

: Zorgt ervoor dat eenmaal goedgekeurde wetten precies worden uitgevoerd.

: De uitvoerende macht voert de wetten uit en bestuurt het land, daarbij zelf de wetten nalevend. (Devos, 2006)

 

; Vasthouden

: Twee grote gebieden in het vermogensrecht zijn het goederenrecht en het verbintenissenrecht.

 

 

: In een verzorgingsstaat zorgt de overheid voor haar burgers.

: Een verzorgingsstaat is een sociaal systeem waarin de staat primaire verantwoordelijkheid draagt voor het welzijn van zijn burgers, zoals in kwesties van gezondheidszorg, onderwijs, werkgelegenheid en sociale zekerheid.

 

: Ambtenaren heten ook wel de vierde macht omdat zij bij de totstandkoming en uitvoering van wetten ook zelfstandig beslissingen nemen.

: De vierde macht is een term die gebruikt wordt om machten aan te duiden die buiten de traditionele Trias Politica vallen.

 

: Een vooroordeel is een mening die niet op feiten is gebaseerd.

: Als je iets over iemand oordeelt zonder dat je die persoon of zaak hebt leren kennen.

 

: Vrij zijn van (overheids)bemoeienis.

 

: Een uitgangspunt of principe dat mensen belangrijk vinden in hun leven.

: Sociale waarden zijn idealen en motieven die in een samenleving of groep als nastrevenswaardig worden beschouwd.

: Als reactie op de aanslagen van 11 september 2001 is in het verband van de Europese Unie op 13 juni 2002 een kaderbesluit over terroristische misdrijven vastgesteld.

 

: Witteboordencriminaliteit is een vorm van criminaliteit gepleegd door een persoon met een hoge sociale status.

: Witteboordencriminaliteit verwijst naar de witte boorden van de plegers, die immers vanwege de veronderstelde hoge sociale status meestal worden geacht een wit of licht overhemd te dragen.