Griekse mythologie/De oergoden: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wijzigingen door 89.20.185.54 hersteld tot de versie na de laatste wijziging door QZanden Label: Terugdraaiing |
|||
Regel 3:
De '''oergoden''' zijn in de Griekse mythologie de godheden die de basis vormden voor de wereld zoals de Grieken die kenden. De oude Grieken hadden verschillende ideeën over het ontstaan van de wereld.<br/> Hesiodus ging ervan uit dat Chaos (de leegte, de oermassa van waaruit al het andere voortkwam) het begin van de (goden)wereld was<ref>Volgens Homerus waren Oceanus en Thetis de ouders van alle goden.<br/> In de werken van Orpheus stond Nyx aan het begin van alles.<br/> De lyrische dichter Alcman zette de waternimf Thetis aan het begin van de wereld. Deze godin creëerde vervolgens poros (πόρος, 'pad'), tekmor (τέκμωρ, 'teken') en skotos (σκότος, 'duisternis').<br/> In [[Plato]]'s [[Plato/Timaeus|Timaeus]] schiep een Demiurg de wereld.<br/> Volgens Empedocles stonden Aphrodite en Ares aan het begin van de schepping: zij weefden het universum uit de vier elementen, met behulp van liefde en strijd.
</ref>.
== Chaos ==
[[Image:Ssc2006-21a.jpg|thumb|left|Man muss noch Chaos in sich haben, um einen tanzenden Stern gebären zu können]]
Volgens het Oude Testament, de Joden en daarvoor wellicht de Babyloniërs schiep God de wereld. God was niet geschapen, maar eeuwig.
In de Noorse mythologie was er in het begin een oneindige afgrond. Daarna ontstonden twee werelden. Het Noorden, vol duisternis en nevel, en het Zuiden, vol heldere lichtglans. Zo hadden (en hebben) vele volkeren wel een 'verklaring over het ontstaan' van de wereld.
De Grieken hadden er een nog vager besef van. Alles was ontstaan, waardoor dat wisten ze niet te zeggen, het bestaan was blijkbaar genoeg. Met de wereld waren ook de Goden ontstaan, ze waren er geweest vanaf het begin van de wereld. Begrippen als onsterfelijkheid en eeuwigheid waren zo moeilijk dat ze het natuurlijk vonden dat de Goden, net als de mensen, van elkaar afstamden. Goden en godinnen met heldhaftige daden, maar ook met onhebbelijkheden. Ze wisten daarover heel wat te vertellen en de mythologische verhalen stonden en staan zo dicht bij het bevattingsvermogen van de mens dat ze heden ten dage nog steeds tot de verbeelding spreken.
In het werk 'Theogonie' van [[w:Hesiodus|Hesiodos]]<ref>In dit boek zal hoofdzakelijk van de Theogonie worden uitgegaan.</ref> wordt beschreven dat de eerste bestaande objecten uit het niets van '''Chaos''' (Grieks: Χαος, Khaos betekent 'leegte') kwamen<ref>In 'Metamorphosen' van Ovidius wordt Chaos beschreven als een ruwe, onverwerkte massa: een levenloze klomp, niet gefatsoeneerd en onaangepast. De moderne betekenis van het woord 'chaos' is dan ook 'totale wanorde'. In Chaos lagen als het ware alle zaden opgeslagen, die later zouden uitgroeien tot alle bestaande materie.
</ref>.<br/>
''Leegte'' of ''Niets'' is voor de mens een moeilijk te bevatten begrip, we zeggen vaak dat er altijd wel ''Iets'' moet zijn, maar dat komt omdat de mens er nog niet was en het Niets dus niet heeft kunnen ervaren.<br/>
Chaos is volgens sommige bronnen vrouwelijk, maar wordt vaker als onzijdig aangeduid. Het is een bodemloos gat waar alles eindeloos valt; niet naar beneden, want er is geen enkele oriëntatie mogelijk, maar alle kanten op. Uit deze uitgestrekte en duistere wanorde ontstond orde, in de vorm van de Gaia, de Aarde, het enige dat houvast biedt. Ze maakte samen met Chaos de bergen met de zee [[#Pontos|Pontos]] en de hemel [[#Ouranos|Ouranos]]. In samenwerking met Chaos schiep Eros de vogels.<br/>
Tijdens de oorlog tussen de [[../Titanen|Titanen]] en [[../Olympische goden|Olympianen]] zouden de gemoederen zo hoog oplopen, dat Chaos door de hitte bevangen raakte.<br/>
Volgens Hesiodos gebeurde het creëren van leven in de godenwereld op twee manieren; door seksuele interactie (de 'uitspattingen' van Zeus zijn daar een voorbeeld van) of door deling. Het is opvallend dat veel 'slechte' goden, wezens en hun concepten (Dood, Sarcasme, Misleiding, enzovoorts) in de Griekse mythologie 'geboren' zijn uit deze laatste manier van voortplanting. Interessant is om zich af te vragen of daar toen al het huidige laboratoriumtechnische creëren van leven (bijv. klonen) mee bedoeld was.
Uit dit Niets ontstonden de eerste Griekse (oer)goden, de kinderen van Chaos:
* [[#Nyx|Nyx]]
* [[#Erebos|Erebos]]
* [[#Ouranus|Ouranus]]
* [[#Gaia|Gaia]]
* [[#Tartaros|Tartaros]]
* [[#Eros|Eros]]
== Nyx ==
[[Image:William-Adolphe Bouguereau (1825-1905) - La Nuit (1883).jpg|thumb|Nyx door W.A. Bouguereau (1825-1905)]]
'''Nyx''' (Grieks: Νύξ). De Griekse oergodin van de nacht die gehuld in zwarte wolken langs de hemel reed in een strijdwagen met twee paarden ervoor, terwijl zij de donkere nevels van haar 'broer' [[#Erebos|Erebos]] over de aarde legde. Soms werd ze afgebeeld als gevleugelde godin.
Zelfs Zeus had veel respect voor haar en deed zijn best haar niet ontevreden te stellen. De godin werd in het oude Griekenland zelden echt vereerd; het kwam vaker voor dat zij op de achtergrond bij een andere cultus optrad. In de tempel van [[../Olympische goden#Artemis|Artemis]] op Ephesus staat een beeld van de Nacht, en ook was ze in de Spartaanse religie de moeder van Slaap en Dood.
Nyx werd geboren uit Chaos, net als Erebos (de duisternis) en samen kregen zij twee kinderen:
* [[#Aither|Aither]] (de atmosfeer)
* [[#Hemera|Hemera]] (de dag)
Daarna kreeg ze nog meer nageslacht, ditmaal zonder Erebus:
* [[../Kinderen van Nyx#Momos|Momos]], de schuld
* [[../Kinderen van Nyx#Ponos|Ponos]], de inspanning
* [[../Kinderen van Nyx#Moros|Moros]], het naderend onheil
* [[../Kinderen van Nyx#Thanatos|Thanatos]], de dood
* [[../Kinderen van Nyx#Hypnos|Hypnos]], de slaap
* De [[../Kinderen van Nyx#Hesperiden|Hesperiden]]<ref>Volgens andere bronnen waren zij de dochters van [[../Atlas|Atlas]]</ref>
* [[../Kinderen van Nyx#Nemesis|Nemesis]], de wraak
* [[../Kinderen van Nyx#Apate|Apate]], de misleiding
* [[../Kinderen van Nyx#Philotes|Philotes]], de vriendschap
* [[../Kinderen van Nyx#Geras|Geras]], de ouderdom
* [[../Kinderen van Nyx#Eris|Eris]], het conflict<ref>Volgens andere bronnen was zij de dochter van [[../Olympische goden#Zeus|Zeus]] en [[../Olympische goden#Hera|Hera]]</ref>
== Erebos ==
[[Image:Darkness_Over_Eden_2709.jpg|thumb|300px|Duisternis.]]
'''Erebos''' ({{grc|Έρεβος}}). De god van de duisternis. Geboren uit Chaos omringde hij met zijn dichte nevels de randen van de platte aarde, en vulde de donkere plaatsen eronder. Geholpen door zijn zuster Nyx, die deze donkere sluier elke avond over de aarde leidde, terwijl hun dochter [[#Hemera|Hemera]] de nacht elke ochtend weer verdreef.
Behalve Hemera had Erebos nog een kind met Nyx, [[#Aeter|Aether]]<ref>Andere bronnen zeggen dat ook [[../Kinderen van Nyx#Moros|Moros]], [[../Charon|Charon]] en zelfs de oergod [[#Eros|Eros]] hun kinderen zijn, al neemt men van de laatste god over het algemeen aan dat deze een broer van Erebos was. Sommigen zien nog [[../Kinderen van Nyx#Thanatos|Thanatos]], [[../Kinderen van Nyx#Hypnos|Hypnos]] en [[../Kinderen van Nyx#Eris|Eris]] als zijn kinderen.</ref>.<br/>
De god van de duisternis werd soms vereenzelvigd met [[Olympische goden#Hades|Hades]], de god van de dood. Volgens sommige latere mythes was Erebos deel van de onderwereld (ook Hades geheten); de doden moesten door zijn gebied trekken alvorens de rivier de Acheron over te steken en aan te landen in de onderwereld.
Ook zou Erebos de verpersoonlijking zijn van de 3 kringen van duisternis rond [[#Tartaros|Tartaros]], het dodenrijk.<br/>
Het woord Erebos stamt vermoedelijk af van het woord voor ''duisternis'' en ''nacht'' in een vroege Indo-Europeaanse talen. Het zou ook kunnen afstammen van het Hebreeuwse "erebh" dat de zonsondergang (en dus de inval van de duisternis) aanduidt.
== Aither ==
Regel 16 ⟶ 73:
* [[#Thalassa|Thalassa]] de zee (van Hemera)
* Vele demonen (geesten), zoals pijn en lijden, woede, verdriet en rouw.
== Hemera==
'''Hemera''' ('Ημερα) was in de Griekse mythologie de goddelijke personificatie van de dag. Volgens de mythe zou Hemera [[#Tartaros|Tartaros]] verlaten wanneer [[#Nyx|Nyx]] (de nacht) binnenkwam en vice versa. Zo verklaarden de Grieken de natuurlijke wisseling tussen dag en nacht. De Godin van de Dag werd geassocieerd met [[../Olympische goden#Eos|Eos]], de Godin van de Dageraad<ref>In sommige werken worden zij als één en dezelfde godin voorgesteld.</ref>.
Hemera werd meestal gezien als de dochter van Nyx en [[#Erebos|Erebos]]. Hemeras broer was [[#Aither|Aither]]. 's Ochtends joeg Hemera de donkere mist uiteen, waardoor de helderblauwe aether weer zichtbaar werd. De zon speelde voor de oude Grieken dus geenszins een belangrijke rol in de wisseling van dag en nacht.
== Thalassa ==
| |||