Wikibooks

Engelse literatuur/John Keats: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Vorige wijziging
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
CommonsDelinker (overleg | bijdragen)
1.168 bewerkingen
Replacing JohnKeats1819.jpg with File:John_Keats_(1819).jpg (by CommonsDelinker because: File renamed: Criterion 6 (maintenance or bug fix)).
update: https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=John_Keats&oldid=52424878
 
Regel 1:
{{Engelse literatuur}}
[[Bestand:John Keats (1819).jpg|200 px|thumb|left|John Keats, miniatuur (olieverf op ivoor) door zijn vriend Joseph Severn, 1819.]]
'''John Keats'''  (Londen,  31 oktober  1795  –  Rome,  23 februari  1821) was een Engelsdichter Engelsuit [[w:Romantiekhet (stroming)|romantisch]]tijdperk van dichterde Romantiek. SamenHij metleidde [[Engelseeen literatuur/Lordkort, Byron|Lordmaar Byron]]intens leven en [[Engelsewordt literatuur/Percygerekend Bysshetot Shelley|Percyde Bysshebelangrijkste Shelley]] was hij eendichters van de sleutelfiguren in de tweedezijn generatie. vanTijdens dezijn romantischeleven beweging, ondankswerd het feitbelang datvan zijn werk slechtsniet vieraltijd jaaronderkend vooren zijn dood in publicatie was. Tijdensover zijn levenpoëzie werdenwerd zijnerg gedichtenkritisch overgeoordeeld, het algemeen niet goed ontvangenook door critici,tijdgenoten maarzoals Byron. naNa zijn dood groeide zijn reputatie in die mate aan dat hij aan het einde van de 19e eeuw een van de meest geliefde Engelse dichters was. Hij had een grote invloed op heel diverse latere dichters en schrijvers: [[w: Jorge Luis Borges|Jorge Luis Borges]], bijvoorbeeld, getuigde dat zijn eerste ontmoetingkennismaking met de poëzie van Keats de belangrijkste literaire ervaring van zijn leven was geweest.
 
De  poëzie  van Keats wordt gekenmerkt door sensuele beelden, met name in de reeks  odes. Vandaag de dag behoren de gedichten en brieven van Keats tot de meest populaire en geanalyseerde teksten uit de  Engelse literatuur.
 
==Leven enBiografie werk==
Keats had een bewogen leven. Zijn vader overleed ten gevolge van een ongeluk toen John 8 jaar oud was. Zijn moeder hertrouwde spoedig, maar verliet haar man ook weer na korte tijd. Daarna ging het gezin bij Johns grootmoeder wonen. In die periode kreeg Keats op school belangstelling voor literatuur. In 1810 overleed zijn moeder aan tuberculose. Keats was toen 14 jaar oud.
===Jeugd en vroege carrière===
John Keats werd geboren als oudste van vier kinderen. Hij verloor zijn beide ouders op jonge leeftijd. Zijn vader, een stalhouder, overleed toen Keats acht was, zijn moeder stierf zes jaar later aan [[w:tuberculose|tuberculose]]. Na de dood van zijn moeder benoemde zijn grootmoeder van moeders kant twee Londense kooplieden, Richard Abbey en John Rowland Sandell, als voogden. Abbey, een welvarende theemakelaar, nam het grootste deel van deze verantwoordelijkheid op zich, terwijl Sandell slechts een ondergeschikte rol speelde. Toen Keats vijftien was, haalde Abbey hem van de Clarke School in Enfield. Keats ging in 1811 in de leer bij een apotheker-chirurg en begon aan een studie geneeskunde in een Londens ziekenhuis. Hij onderbrak zijn opleiding in 1814 en ging in Londen wonen, waar hij werkte als 'dresser', een 'junior huischirurg', in de Guy's en St. Thomas ziekenhuizen. Zijn eerste volwassen gedicht was het sonnet "On First Looking Into Chapman's Homer" (1816), geïnspireerd na het enthousiast lezen van de klassieke 17de-eeuwse vertaling die [[w:George Chapman|George Chapman]] maakte van de [[w:Ilias|Ilias]] en de [[w:Odyssee|Odyssee]]. Na 1817 wijdde Keats zich uitsluitend nog aan de poëzie.
 
Zijn grootmoeder benoemde twee voogden voor de kinderen. John verliet zijn school en ging een praktische medische opleiding volgen. In 1814 stopte hij hiermee na een ruzie met zijn leermeester en zette zijn studie voort in een plaatselijk ziekenhuis. Zijn belangstelling voor poëzie nam hem echter steeds meer in beslag. Zijn vroege werk stond onder invloed van John Milton en Edmund Spenser en zeker ook van zijn tijdgenoot William Wordsworth. Een van zijn eerste gedichten was geïnspireerd op Spenser en heette Imitation of Spenser (1816). In 1817 volgde zijn eerste bundel onder de titel Poems en trok hij naar het eiland Wight.
===Oriëntatie op literatuur===
Rond deze tijd ontmoette Keats Leigh Hunt, een invloedrijk redacteur van de ''Examiner'', die zijn [[Woordenboek literatuur#S|sonnet]]ten 'On First Looking into Chapman's Home" en "O Solitude" publiceerde. Hunt introduceerde Keats ook in literaire kringen en zo maakte hij kennis met de dichters Percy Bysshe Shelley en [[Engelse literatuur/William Wordsworth|William Wordsworth]]. De invloed die deze groep uitoefende stelde Keats in staat om zijn eerste bundel "Poems by John Keats" in 1817 uit te geven.
 
Daar kreeg hij, naast zijn dichtwerk, de zorg voor zijn broer Thomas (Tom) die, net als zijn moeder, aan tuberculose leed. Hij voltooide zijn gedicht Endymion en ging daarna met zijn vriend Charles Brown op een trektocht door het Lake District, Schotland en Ierland. Hij genoot van de reis, maar de longziekte openbaarde zich ook bij Keats. In het najaar verergerde de toestand van zijn broer. John verpleegde zijn broer tot zijn dood in 1818. Hij werd verliefd op Fanny Brawne, maar Keats' gezondheidsproblemen (hij liep tuberculose op bij het verzorgen van zijn broer Tom) verhinderden een huwelijk.
Shelley, die hield van Keats en van zijn poëzie, raadde hem nu aan om eerst een meer omvangrijk oeuvre te ontwikkelen alvorens aan een volgende publicatie te denken. Keats negeerde echter zijn advies en het volgende jaar verscheen "Endymion", een 4000 regels lange erotisch-[[Woordenboek literatuur#A|allegorische]] romance gebaseerd op de Griekse mythe met de dezelfde naam. Het gedicht vertelt van de liefde van maangodin Diana (of van Cynthia) voor Endymion, een sterfelijke herder, maar Keats legt de nadruk op Endymions liefde voor Diana in plaats van andersom. Twee van de meest invloedrijke kritische tijdschriften van de tijd, de ''Quarterly Review'' en ''Blackwood's Magazine'', gaven een vernietigend oordeel over Keats' gedichten. De romantische verzen van de literaire kring rond Hunt noemde Blackwood's "de Cockney school van poëzie", en Endymion was "nonsens". Ze raadden Keats zelfs aan om de poëzie maar helemaal op te geven. Shelley, die zelf ook een hekel had aan ''Endymion'', erkende echter Keats' genie en schreef een lovende recensie, die echter nooit werd gepubliceerd. Shelley overdreef hierin het effect dat de kritiek had op Keats, en schreef diens afnemende gezondheid gedurende de volgende jaren toe aan een door de negatieve recensies gebroken geest. In de periode 1817-1818, vlak na ''Endymion'', schreef Keats ook "[[w:Isabella, or the Pot of Basil|Isabella, or the Pot of Basil]]", een bewerking van het verhaal over de "Pot met Basilicum" uit de [[Decamerone]] (dag IV, verhaal 5).
 
Ondanks alle tegenslag en slechte kritieken werden de jaren 1818 en 1819 een zeer vruchtbare periode, waarin hij het ene na het andere werk schreef in de vorm van odes, sonnetten en fragmenten, waaronder Ode to Psyche, Ode on a Grecian Urn en Ode to a Nightingale.
===Verloving en laatste levensjaren===
Keats bracht de zomer van 1818 door met een wandeltocht, samen met zijn vriend Charles Brown, in het noorden van Engeland (het [[w:Lake District|Lake District]]), en Schotland. Hij keerde terug naar huis om voor zijn broer Tom te zorgen, die leed aan tuberculose. In de periode dat hij zijn broer verpleegde, ontmoette Keats Fanny Brawne, een naaste buur uit Hampstead, op wie hij al snel hopeloos en tragisch verliefd werd. Na de dood van Tom (zijn andere broer George was al naar Amerika vertrokken), nam Keats zijn intrek in Wentworth Place met zijn vriend Charles Brown, en in april 1819 werden Brawne en haar moeder zijn buren. In oktober 1819 verloofde Keats zich met Fanny.
 
In 1820 ging zijn gezondheid verder achteruit. Op aanraden van zijn artsen verliet hij Engeland en met zijn vriend Joseph Severn ging hij, op uitnodiging van de dichter Shelley, naar Italië. Dit leek hem verlichting te brengen, maar die was van korte duur. Keats stierf op 23 februari 1821 en werd begraven op het Cimitero Acattolico in Rome.
Tussen 1818 en 1819 schreef hij enkele van zijn mooiste gedichten. Hij werkte vooral aan "Hyperion", een door [[Engelse literatuur/John Milton|Milton]] geïnspireerd [[Woordenboek literatuur#E|epos]] in [[w:blank vers|blank vers]] van de Griekse scheppingsmythe. Hij stopte met het schrijven van "Hyperion" na de dood van zijn broer, nadat hij nog maar een klein gedeelte ervan had voltooid, maar eind 1819 keerde hij terug naar het stuk en herschreef het als "The Fall of Hyperion (niet gepubliceerd tot 1856). Diezelfde herfst liep Keats tuberculose op, en de daaropvolgende maand februari voelde hij dat zijn dood nabij was, verwijzend naar het heden als zijn "postume bestaan."
 
Keats heeft tijdens zijn korte leven vele brieven geschreven waarin hij zijn visie op het dichterschap uiteenzette. Deze brieven worden tot de mooiste uit de Engelse literatuur gerekend. Keats' correspondentie werd in 1878 gepubliceerd, inclusief zijn liefdesbrieven aan Fanny Brawne. De veiling van deze brieven in 1885, die gepaard ging met enig publiek protest, leidde tot een daaraan gewijd gedicht van Oscar Wilde.
In juli 1820 publiceerde hij zijn derde en beste poëziebundel, "Lamia, Isabella, The Eve of St. Agnes, and Other Poems". De drie titelgedichten behandelen mythische en legendarische thema's uit oude, middeleeuwse en renaissancetijden. Zij zijn rijk aan beelden en frasering. Het boek bevat ook het onvoltooide "Hyperion," en drie gedichten die beschouwd worden als behorend tot de mooiste die in het Engels zijn geschreven: "Ode on a Grecian Urn", "Ode on Melancholy", en "Ode to a Nightingale". Het boek ontving lovende kritieken van Hunt, Shelley, Charles Lamb en anderen, en in augustus schreef Frances Jeffrey, de invloedrijke redacteur van de ''Edinburgh Review'', een review die zowel het nieuwe boek als ''Endymion'' prees.
 
De tekst op zijn grafsteen was: "Hier ligt iemand wiens naam geschreven was in water".
 
In 2009 verscheen een film over de laatste drie levensjaren van Keats, Bright Star.
 
Het fragment "Hyperion" werd door Keats' tijdgenoten beschouwd als zijn grootste prestatie, maar tegen die tijd was zijn ziekte al in een vergevorderd stadium. Hij bleef corresponderen met Fanny Brawne, en toen hij het niet langer kon opbrengen om rechtstreeks naar haar te schrijven, stuurde hij zijn brieven naar haar moeder. Uiteindelijk belette zijn slechte gezondheid dat ze zouden trouwen. Op advies van zijn dokter moest Keats een warm klimaat opzoeken voor het winter werd, en hij vertrok met zijn vriend, de kunstschilder Joseph Severn, naar Rome. Hij overleed er op 23 februari 1821, op de leeftijd van vijfentwintig, en werd begraven in het protestantse kerkhof.
 
==Bibliografie (selectie)==
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.