Basiskennis chemie/Classificatie van stoffen/Periodiek Systeem Elementen: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 20:
}}
{{Kolommen2 (variabel)
| Footer = 2
| Kol1 = [[Bestand:Medeleeff by repin.jpg|thumb|200px|left|Medeleeff]][[w:Dmitri Mendelejev|Dmitri Mendelejev]] keek niet naar slechts één eigenschap maar naar zoveel mogelijk eigenschappen van de elementen die hij kende. Ook hij zette de elementen op volgorde van massa. Hij ging echter een stap verder.<br />
Na zink ontbraken er, wat eigenschappen betreft twee elementen. Volgens Mendelejev waren die twee gewoon nog niet ontdekt!. Op grond van de eigenschappen van silicium en tin durfde hij de eigenschappen van het ontbrekende element, door hem eka-silicium genoemd en nu bekend als germanium, te voorspellen. Toen het element een aantal jaren later gevonden werd, bleken de eigenschappen, verbindingen en vindplaats opmerkelijk goed overeen te stemmen met de voorspellingen van Mendelejev.
Regel 26 ⟶ 25:
| Anker = Dmitri Mendelejev
}}
{{Kolommen2 (variabel)
| Kol1 =
{{{!}} class="wikitable" width="100%"
{{!}}+ Vergelijking tussen Mendelev's voorspelling in 1871 en de eigenschappen van gallium en germaninium
{{!}}-
{{!}} rowspan="2" valign="bottom" {{!}} '''Eigenschap''' {{!!}} colspan="2" {{!}} '''Gallium'''<ref name=Greenwood217>Greenwood and Earnshaw, p. 217.</ref> {{!!}} colspan="2" {{!}} '''Germanium'''<ref name="Winkle2">{{cite journal {{!}}first = Clemens {{!}}last = Winkler {{!}}author-link = Clemens Winkler {{!}}journal = J. Prak. Chemie {{!}}volume = 36 {{!}}issue = 1 {{!}}date = 1887 {{!}}pages = 177–209 {{!}}title = Mittheilungen über des Germanium. Zweite Abhandlung {{!}}doi = 10.1002/prac.18870360119{{!}}url = http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k90799n/f183.table {{!}} accessdate = 2008-08-20 {{!}}language = de }}</ref>
{{!}}-
{{!}} '''Voorspelling''' {{!!}} '''Gemeten''' {{!!}} '''Voorspelling''' {{!!}} '''Gemeten'''
{{!}}-
{{!}} [[w:Atoommassa{{!}}'''Atoomgewicht''']] {{!!}} ~68 {{!!}} 69.723 {{!!}} 72.64 {{!!}} 72.59
{{!}}-
{{!}} [[w:Dichtheid{{!}}'''Dichtheid''']] (g/cm<sup>3</sup>) {{!!}} 5.9 {{!!}} 5.904 {{!!}} 5.5 {{!!}} 5.35
{{!}}-
{{!}} [[w:Smeltpunt{{!}}'''Smeltpunt''']] (°C) {{!!}} laag {{!!}} 29.767 {{!!}} hoog {{!!}} 947
{{!}}-
{{!}} '''Kleur''' {{!!}} {{!!}} {{!!}} grijs {{!!}} grijs
{{!}}-
{{!}} oxide type {{!!}} {{!!}} {{!!}} [[w:Vuurvast materiaal{{!}}Vuurvast]] dioxide {{!!}} vurvast dioxide
{{!}}-
{{!}} '''Formule van het oxide''' {{!!}} <chem>M2O3</chem> {{!!}} <chem>Ga2O3</chem> {{!!}} <chem>MO2</chem> {{!!}} <chem>GeO2</chem>
{{!}}-
{{!}} '''Dichtheid van het oxide''' (g/cm<sup>3</sup>) {{!!}} 5.5 {{!!}} 5.88 {{!!}} 4.7 {{!!}} 4.7
{{!}}-
{{!}} '''Type van het hydroxide''' {{!!}} [[w:Amfoteer{{!}}amfoteer]] {{!!}} amfoteer
{{!}}-
{{!}} '''Type oxide''' {{!!}} {{!!}} {{!!}} zwak basisch {{!!}} zwak basisch
{{!}}-
{{!}} '''Formule van het chloride''' {{!!}} {{!!}} {{!!}} <chem>MCl4</chem> {{!!}} <chem>GeCl4</chem>
{{!}}-
{{!}} '''Kookpunt van het chloride''' (°C){{!!}} {{!!}} {{!!}} < 100 {{!!}} 86 (<chem>GeCl4</chem>)
{{!}}-
{{!}} '''Dichtheid van het chloride''' (g/cm<sup>3</sup>) {{!!}} {{!!}} {{!!}} 1.9 {{!!}} 1.9
{{!}}}
| Kol2 = Eka-Aluminium<br />Eka-Germanium
| Anker = EkaSilicium
}}
{{Kolommen2 (variabel)
| Kol1 = Omdat Mendelejev nog niets wist over de kernlading of de elektronen had hij ook geen last van het feit dar de edelgassen nog niet bekend waren in zijn tijd. Ook op sommige plaatsen waar de molaire massa van een volgend element net iets lager uitvalt, was voor hem geen probleem omdat een van de twee elementen nog niet gevonden was.
| Kol2 = Edelgassen
| Anker =
}}
{{Kolommen2 (variabel)
| Kol1 = Omdat kenmerkende eigenschappen zich periodiek in de lijst herhalen, wordt de tabel die door Mendelejev ontworpen werd aangeduid met de naam: '''Periodiek Systeem der Elementen''', of kortweg periodiek systeem. Vandaag de dag kunnen we deze periodiciteit verklaren uit de opbouw van de elektronenwolk. Omdat de meer naar buiten gelegen schillen meer elektronen kunnen bevatten (zie de paragraaf over [[Basiskennis chemie/Classificatie van stoffen/Atomen#Elektronenschillen|elektronenschillen]] zijn de latere periodes langer. Je kunt ook zeggen: in de eerdere periodes worden gaten overgelaten.
| Kol2 = Periodiek Systeem
| Anker = Periodiek Systeem beschrijving
}}
{{Kolommen2 (variabel)
| Kop = Het periodiek systeem
| KopLevel = 2
| Kol1 = Het blijkt dat als de verschillende atoomsoorten worden gerangschikt in een tabel op volgorde van hun atoomnummer van linksboven naar rechtsonder met rijen van bepaalde lengte dan vormen de atoomsoorten in de kolommen families met gelijksoortige eigenschappen. De tabel heet het [[w:/Periodiek_systeem|'''periodiek systeem der elementen''']] (PS).
 
Het totaal van de elementen bedraagt (in 2020): 2 + 8 + 8 + 18 + 18 + 32 + 32 = 118. Het systeem en de theorie hebben wel al ruimte voor elementen die (misschien) nog ontdekt worden. Deze elementen hebben dan een hogere kernlading dan 118.
 
| Kol2 = Aantal elementen
:{| class="wikitable"
| Anker = Aantal elementen in PS
|+ Vergelijking tussen Mendelev's voorspelling in 1871 en de eigenschappen van gallium en germaninium
}}
|-
{{Kolommen2 (variabel)
| rowspan="2" valign="bottom" | '''Eigenschap''' || colspan="2" | '''Gallium'''<ref name=Greenwood217>Greenwood and Earnshaw, p. 217.</ref> || colspan="2" | '''Germanium'''<ref name="Winkle2">{{cite journal |first = Clemens |last = Winkler |author-link = Clemens Winkler |journal = J. Prak. Chemie |volume = 36 |issue = 1 |date = 1887 |pages = 177–209 |title = Mittheilungen über des Germanium. Zweite Abhandlung |doi = 10.1002/prac.18870360119|url = http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k90799n/f183.table | accessdate = 2008-08-20 |language = de }}</ref>
| Kop = Het huidige periodiek systeem
|-
| KopLevel = 2
| '''Voorspelling''' || '''Gemeten''' || '''Voorspelling''' || '''Gemeten'''
| Kol1 =
|-
| [[w:Atoommassa|'''Atoomgewicht''']] || ~68 || 69.723 || 72.64 || 72.59
|-
| [[w:Dichtheid|'''Dichtheid''']] (g/cm<sup>3</sup>) || 5.9 || 5.904 || 5.5 || 5.35
|-
| [[w:Smeltpunt|'''Smeltpunt''']] (°C) || laag || 29.767 || hoog || 947
|-
| '''Kleur''' || || || grijs || grijs
|-
| oxide type || || || [[w:Vuurvast materiaal|Vuurvast]] dioxide || vurvast dioxide
|-
| '''Formule van het oxide''' || <chem>M2O3</chem> || <chem>Ga2O3</chem> || <chem>MO2</chem> || <chem>GeO2</chem>
|-
| '''Dichtheid van het oxide''' (g/cm<sup>3</sup>) || 5.5 || 5.88 || 4.7 || 4.7
|-
| '''Type van het hydroxide''' || [[w:Amfoteer|amfoteer]] || amfoteer
|-
| '''Type oxide''' || || || zwak basisch || zwak basisch
|-
| '''Formule van het chloride''' || || || <chem>MCl4</chem> || <chem>GeCl4</chem>
|-
| '''Kookpunt van het chloride''' (°C)|| || || < 100 || 86 (<chem>GeCl4</chem>)
|-
| '''Dichtheid van het chloride''' (g/cm<sup>3</sup>) || || || 1.9 || 1.9
|}
 
Omdat Mendelejev nog niets wist over de kernlading of de elektronen had hij ook geen last van het feit dar de edelgassen nog niet bekend waren in zijn tijd. Ook op sommige plaatsen waar de molaire massa van een volgend element net iets lager uitvalt, was voor hem geen probleem omdat een van de twee elementen nog niet gevonden was.
 
Omdat kenmerkende eigenschappen zich periodiek in de lijst herhalen, wordt de tabel die door Mendelejev ontworpen werd aangeduid met de naam: '''Periodiek Systeem der Elementen''', of kortweg periodiek systeem. Vandaag de dag kunnen we deze periodiciteit verklaren uit de opbouw van de elektronenwolk. Omdat de meer naar buiten gelegen schillen meer elektronen kunnen bevatten (zie de paragraaf over [[Basiskennis chemie/Classificatie van stoffen/Atomen#Elektronenschillen|elektronenschillen]] zijn de latere periodes langer. Je kunt ook zeggen: in de eerdere periodes worden gaten overgelaten.
=== Het periodiek systeem ===
Het blijkt dat als de verschillende atoomsoorten worden gerangschikt in een tabel op volgorde van hun atoomnummer van linksboven naar rechtsonder met rijen van bepaalde lengte dan vormen de atoomsoorten in de kolommen families met gelijksoortige eigenschappen. De tabel heet het [[w:/Periodiek_systeem|'''periodiek systeem der elementen''']] (PSE).
 
Het totaal van de elementen bedraagt: 2 + 8 + 8 + 18 + 18 + 32 + 32 = 118.
 
==== Huidige systeem ====
 
{{Basiskennis chemie/Huidige Periodiek Systeem}}
| Kol2 = Huidige periodiek systeem
 
| Anker = Huidige periodiek systeem
De kolommen van het PSE heten '''groepen''', genummerd van 1 tot en met 18, en de rijen, heten '''periodes''', genummerd van 1 tot en met 7. De groepen 1,2,13,..,18 heten '''hoofdgroepen''' en de groepen 3,..,12 '''overgangsmetalen'''.
}}
{{Kolommen2 (variabel)
| Kol1 = De kolommen van het PS heten '''groepen''', genummerd van 1 tot en met 18, en de rijen, heten '''periodes''', genummerd van 1 tot en met 7. De groepen 1,2,13,..,18 heten '''hoofdgroepen''' en de groepen 3,..,12 '''overgangsmetalen'''.
 
Periode 1 heeft twee groepen, H waterstof en He Helium. Periode 2 en 3 hebben elk 8 groepen. In periode 4 tot en met 7 worden 10 groepen toegevoegd. In periode 6 en 7 bestaat groep 3 uit 15 elementen.
| Kol2 = Periode<br />Groep<br />Hoofdgroep<br />Overgangsmetalen
 
| Anker = Periode en groep in het PS
===== Speciale namen =====
}}
Groepen worden, met name die met de overgangsmetalen, benoemd door het bovenste element van de groep. Daarnaast worden ook onderstaande benamingen vaak gebruikt:
{{Kolommen2 (variabel)
| Kop = Speciale namen
| KopLevel = 2
| Kol1 = Groepen worden, met name die met de overgangsmetalen, benoemd door het bovenste element van de groep. Daarnaast worden ook onderstaande benamingen vaak gebruikt:
}}
{{Kolommen2 (variabel)
| Kol1 =
; Alkalimetalen: De elementen in groep 1, behalve waterstof. Als metaal reageren deze elementen allemaal heftig tot zeer heftig met water onder vorming van een loog.
| Kol2 = Alkalimetalen<br />Groep 1
| Anker = Alkalimetalen in PS
}}
{{Kolommen2 (variabel)
| Kol1 =
; Aardalkalimetalen: Deze elementen staan in groep 2. Ze reageren ook met water, maar minder heftig dan hun buren in groep 1 in dezelfde periode.
| Kol2 = Aardalkalimetalen<br />Groep 2
| Anker = Aardalkalimetalen in PS
}}
{{Kolommen2 (variabel)
| Kol1 =
; Halogenen; De naam van deze groep betekent "zoutvormers". De bekendste vertegenwoordiger is chloor, dat als chloride deel uitmaakt van keukenzout.
| Kol2 = Halogenen<br />Groep 17
| Anker = Halogenen in PS
}}
{{Kolommen2 (variabel)
| Kol1 =
; Edelgassen: De laatst ontdekte groep in het periodiek systeem. De atomen van deze elementen hebben allemaal een volle of voorlopig volle valentieschil. Hierdoor reageren ze allemaal niet of met grote moeite met andere elementen.
| Kol2 = Edelgassen
| Anker = Edelgassen in PS
}}
{{Kolommen2 (variabel)
| Kol1 =
; [[w:Lanthaniden|lanthaniden]]: De extra elementen in groep 3 in periode 6
| Kol2 = Lanthaniden
; [[w:Actiniden|actiniden]]: De extra elementen in groep 3 in periode 7
| Anker = Lanthaniden in PS
}}
{{Kolommen2 (variabel)
| Kol1 =
[[w:Actiniden|actiniden]]: De extra elementen in groep 3 in periode 7
| Kol2 = Actiniden
| Anker = Actiniden in PS
}}
{{Kolommen2 (variabel)
| Footer = 2
| Kop = Het Periodiek systeem in 1869
| KopLevel = 2
| Kol1 =
In onderstaand periodiek systeem zijn de molaire massa's vermeld met de nauwkeurigheid zoals die in 1869 bekend was, op één decimaal. Hoewel de rode draad wel de oplopende molaire massa is, geven de '''rode vakjes''' aan waar Medelejev de moed had te volgorde om te draaien om de eigenschappen van de elementen op de juiste wijze te rangschikken.
 
Van de '''groen''' aangegeven elementen zijn door Mendelejev goede voorspellingen van de eigenschappen gedaan.
==== Het Periodiek systeem in 1869 ====
In onderstaande tabel zijn de molaire massa's vermeld met de nauwkeurigheid zoals die in 1869 bekend was, op één decimaal. Hoewel de rode draad wel de oplopende molaire massa is, geven de rode vakjes aan waar Medelejev de moed had te volgorde om te draaien om de eigenschappen van de elementen op de juiste wijze te rangschikken.
 
Van de groen aangegeven elementen zijn door Mendelejev goede voorspellingen van de eigenschappen gedaan.
 
{{Basiskennis chemie/Periodiek Systeem in 1869}}
| Kol2 = Periodiek systeem in 1869
| Anker = PS 1869
}}
 
{{Paginalink
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.