Wikibooks

Dorpen en buitenplaatsen in Nederland die door de Fransen in 1672 en 1673 verwoest zijn: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Vorige wijzigingVolgende wijziging →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Regel 30:
==Buitenplaatsen die in 1672/1673 door Franse troepen beschadigd werden==
===A===
* [[w:nl:Amerongen|Amerongen]], [[w:nl:Kasteel Amerongen|Kasteel Amerongen]]. In februari 1673 was het kasteel door de Franse troepen met takkenbossen in brand gestoken. Het brandde twee dagen.<ref>[https://www.kasteleninnederland.nl/kasteeldetails.php?id=2 www.kasteleninnederland.nl ''Amerongen'']. Geraadpleegd op 10 november 2020.</ref><ref>[https://www.kasteelamerongen.nl/historie/het-kasteel www.kasteelamerongen.nl ''Het kasteel - De geschiedenis van het ‘Huys’ in het kort'']. Geraadpleegd op 4 november 2020.</ref><ref>Het kasteel werd aangestoken door er strowissen tegenaan te zetten, die omwonende boeren moesten leveren aan de Franse troepen. Het kasteel brandde twee dagen. Panhuysen 2019, p. 306</ref><ref>Blankenberg en Taselaar 1983, p. 133</ref><ref>[http://kasteleninutrecht.eu/ kasteleninutrecht.eu ''Amerongen'']. Geraadpleegd op 14 november 2020. Ontleend aan Ben Olde Meijering (red.): ''Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht'', 1995</ref><ref>van Nimwegen 2019, p.83. Verwoest op last van Lodewijk XIV, die de eigenaar Van Reede ervan verdacht, Duitse en Noordse vorsten tegen Frankrijk op te zetten.</ref>
 
===B===
* [[w:nl:Baambrugge|Baambrugge]], Rijksstraatweg 147, Valckenheining (Valck en Heining) aan de [[w:nl:Angstel|Angstel]]. De Fransen verwoestten in 1672 tenminste een van de hofstedes van de familie Valckenier, volgens ''Het ontroerde Nederlandt'' (1674). Valckenheining werd door de familie gebouwd op de plaats van een verdwenen hofstede.
* [[w:nl:Brakel (Zaltbommel)|Brakel]], [[w:nl:Kasteel Brakel|nl:Kasteel Brakel]], opgeblazen op 11 september 1672 door Franse troepen en nooit herbouwd, ruïne.<ref>[https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/528829?MonumentId=528829 monumentenregister.cultureelerfgoed.nl ''Complexnummer: 528825'']. Citaat uit "complex (pdf)": "Het einde kwam in 1672 toen de Franse troepen het slot in de lucht deden springen omdat de opgelegde [[w:nl:brandschatting]] niet was voldaan. Het zou niet meer herbouwd worden." Geraadpleegd op 14 november 2020.</ref><ref>Jas, J., Kastelen in Gelderland, p. 104-105</ref>
* [[w:nl:Breukelen (Utrecht)|Breukelen]]
** Aastein / Ter Aa<ref>[https://www.kasteleninnederland.nl/kasteeldetails.php?id=1161 www.kasteleninnederland.nl Aastein / Ter Aa]</ref><ref>Taco Hermans: ''Middeleeuwse woontorens in Nederland. De bouwhistorische benadering van een kasteelvorm'', 2016, p. 13-15</ref>
** [[w:nl:Gunterstein|Gunterstein]], het Slot te Breukelen, in brand gestoken en opgeblazen op 12 september 1672.<ref>Blankenberg en Taselaar 1983, p. 173</ref><ref>Bij vertrek staken de Fransen het kasteel in brand een bliezen de slottoren op. Een ruïne bleef over, maar in 1680-1681 werd het kasteel herbouwd. Munnig Schmidt en Lisman 1993, p. 13-14 en 96</ref><ref>Munnig Schmidt en Jonker-Duynstee 2012, p. 58</ref><ref>Craandijk 1883, p. 117</ref><ref>De Rijk 1967, p. 205</ref><ref name="Sorious Rijksmuseum" />
** [[w:nl:Kasteel Nijenrode|Kasteel Nijenrode]], Huis Nyenrode, (grotendeels) verwoest 16 en 17 september 1672.<ref>Op 7 september 1673 opgeblazen met mijnen van buskruit, bomen gekapt. Craandijk 1883, p. 110</ref><ref>De Rijk 1967, p. 204</ref><ref>Blankenberg en Taselaar 1983, p. 137</ref><ref>Munnig Schmidt en Lisman 1993, p. 13 en 86: Zwitserse huursoldaten aan Franse zijde staken op 7 september 1673 Kasteel Nijenrode in brand.</ref><ref>Munnig Schmidt en Jonker-Duynstee 2012, p. 63</ref><ref>Panhuysen 2019, p. 304</ref> Ets van Isaac Sorious: ''Huis te Nieuwenrode, verwoest door de Fransen in 1672''<ref name="Sorious Rijksmuseum" />
** [[w:nl:Queekhoven|Queekhoven]], Zandpad 51 verwoest in 1672, later herbouwd.<ref>Blankenberg en Taselaar 1983, p. 138</ref><ref>Munnig Schmidt en Lisman 1993, p. 102</ref><ref>Munnig Schmidt en Jonker-Duynstee 2012, p. 86</ref><ref>[http://kasteleninutrecht.eu/ kasteleninutrecht.eu ''Queekhoven'']. Geraadpleegd op 14 november 2020.</ref>
** [[w:nl:Kasteel Ruwiel|Kasteel Ruwiel]], voormalig kasteel, in 1673 door Franse troepen verwoest.<ref>[https://www.kasteleninnederland.nl/kasteeldetails.php?id=1189 www.kasteleninnederland.nl ''Ruwiel'']. Geraadpleegd op 4 november 2020.</ref><ref>[http://www.kasteleninutrecht.eu/Ruwiel.htm www.kasteleninutrecht.eu Ruwiel]. Geraadpleegd op 4 november 2020.</ref><ref>A.A. Manten: ''De laatste eeuw van kasteel Ruwiel'', in: ''Tijdschrift van de Historische Kring Breukelen'', jrg 6, nr. 4, 1991, blz. 188 - 199, op p. 197, zie [https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/206485 dspace.library.uu.nl Utrecht University Repository Tijdschrift / Historische Kring Breukelen THKB_1991-04-1.pdf]. Geraadpleegd op 21 november 2020.</ref><ref>Munnig Schmidt en Lisman 1993, p. 82</ref>
** Vecht en Dam werd verwoest in 1672/1673.<ref>Munnig Schmidt en Jonker-Duynstee 2012, p. 69</ref>
** Vegtvliet of Vechtvliet, Rijksstraatweg 220, van de Amsterdamse koopman Willem van den Broeck, bij vertrek van de Fransen in 1673<ref>De naam Vegtvliet of Vechtvliet weerd pas na 1700 gebruikt. Munnig Schmidt en Lisman 1993, p. 13 en 110.</ref><ref>Vegtvliet werd "lelijk toegetakeld", Munnig Schmidt en Jonker-Duynstee 2012, p. 75</ref>. Ets van J. Sorious ''Het huis van de Heer vanden Broek, verwoest door de Fransen in 1672''<ref name="Sorious Rijksmuseum" /> in deel twee van ''Het ontroerde Nederlandt'' (1676).
** Voortwijk werd door Fransen in 1672 verbrand.<ref>Craandijk 1883, p. 120</ref>
** [[w:nl:Vreedenoord|Vreedenoord]] of Vredenoord, Straatweg 68. Hier werd een boerderij in 1672 in brand gestoken door de Fransen. Op die plaats kwam Vredenoord.<ref>Munnig Schmidt en Lisman 1993, p. 88</ref>
* [[w:nl:Bunnik (gemeente)|Bunnik]]:
** [[w:nl:Nieuw-Amelisweerd|Nieuw-Amelisweerd]] werd verwoest.<ref>Wilmer 1982, p. 85</ref>
** [[w:nl:Oud-Amelisweerd|Oud-Amelisweerd]] in 1672 grotendeels verwoest, maar in 1770 herbouwd.<ref>Wilmer 1982, p. 88</ref> <ref>Blankenberg en Taselaar 1983, p. 138</ref>
 
===C===
* [[w:nl:Culemborg|Culemborg]], [[w:nl:Kasteel Culemborg|Kasteel Culemborg]].<ref>[https://books.google.nl/books?id=RX0IAAAAIAAJ A.J. van der Aa, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden, Deel 3 C-D, J. Noorduyn 1841, p. 149, artikel ''Culemborg (kasteel van)'']. Geraadpleegd op 4 november 2020.</ref>
 
===G===
* [[w:nl:'s-Graveland (Noord-Holland)|'s-Graveland]], ''De Hooge Dreuvik'' en ''Rontomwelgevallen'', buitenhuizen van admiraal [[w:nl:Cornelis Tromp]]. Hij liet vlakbij in 1675-1684 een nieuw buitenhuis [[w:nl:Trompenburgh|Trompenburgh]] in een vijver bouwen.<ref>[https://cornelistromp.nl/ cornelistromp.nl ''"'t Sal waerachtig wel gaen", de Trompenburgh, Het mooiste Huis van Holland'']. Geraadpleegd op 16 november 2020.</ref><ref>van Nimwegen 2019, p.83</ref><ref>[https://trompenburgh.nl/trompenburgh trompenburgh.nl ''De buitenplaats In het kort'']. Geraadpleegd op 16 november 2020.</ref><ref>Huis Spiegelrust van Tromp eveneens verwoest. De Rijk 1967, p. 212</ref>
 
===H===
* [[w:nl:Haaften|Haaften]], [[w:nl:Kasteel Goudenstein|Kasteel Goudenstein]], door Franse troepen in 1672 verwoest op een toren na. Gerestaureerde ruïne: hoektoren met muurstompen.<ref>[https://web.archive.org/web/20090408235236/http://www.kasteleningelderland.nl/Kastelen/goudenstein.htm web.archive.org www.kasteleningelderland.nl ''Goudenstein (Haaften)'']. Geraadpleegd op 4 november 2020.</ref><ref>[https://www.kasteleninnederland.nl/kasteeldetails.php?id=32 www.kasteleninnederland.nl ''Huis te Haaften / Goudenstein'']. Geraadpleegd op 21 november 2020.</ref><ref>Jas, Jorien (eindred.): ''Kastelen in Gelderland'', Uitgeverij Matrijs, 2013, p. 105, 352-353</ref>
* [[w:nl:Haarzuilens|Haarzuilens]], [[w:nl:Kasteel de Haar|Kasteel de Haar]] gedeeltelijk verwoest in 1672 door de Fransen.<ref>Blankenberg en Taselaar 1983, p. 140</ref>
* [[w:nl:Heukelum|Heukelum|]], [[w:nl:Kasteel Merckenburg|Kasteel Merckenburg]], door Fransen in 1672 opgeblazen.<ref>[https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/512016 monumentenregister.cultureelerfgoed.nl ''Heukelum Complexnummer: 512016 Complexomschrijving'']. Citaat: "In 1672 is dit kasteel door de Franse troepen opgeblazen." Geraadpleegd op 16 november 2020.</ref><ref>[http://kasteelheukelum.nl/ kasteelheukelum.nl ''Kasteel Heukelum'', 2011]. "Kasteel en stad liepen zware schade op." Geraadpleegd op 28 november 2020.</ref>
* [[w:nl:Herwijnen|Herwijnen]], het Huis te Herwijnen, niet [[w:nl:Kasteel Wayenstein|Kasteel Wayenstein]] of Wadesteyn, maar wel "Frissesteyn / Frissestijn", werd door Fransen in 1672 verwoest of zwaar beschadigd.<ref>[https://mijngelderland.nl/inhoud/verhalen/kastelen-frissestein-en-engelenburg mijngelderland.nl Kastelen Frissestein en Engelenburg]. Geraadpleegd op 3 november 2020.</ref><ref>Jas 2013, pp. 105, 269</ref><ref>[https://kasteleninnederland.nl/kasteeldetails.php?id=4657 kasteleninnederland.nl ''Frissesteyn / Herwijnen / Frissestijn'']. Geraadpleegd op 22 november 2020. </ref> Het kasteelterrein is een rijksmonument.<ref>[https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/45558 monumentenregister.cultureelerfgoed.nl ''Monumentnummer: 45558 te Herwijnen'']. Geraadpleegd op 21 november 2020.</ref>
 
===J===
* [[w:nl:Jaarsveld|Jaarsveld]], Slot te Jaarsveld, [[w:nl:Kasteel Veldenstein|Kasteel Veldenstein]], Kasteel Jaarsveld. In brand gestoken door Franse troepen in 1673 en nooit meer herbouwd.<ref>[https://www.kasteleninnederland.nl/kasteeldetails.php?id=173 www.kasteleninnederland.nl]. Geraadpleegd op 5 november 2020.</ref><ref>[http://kasteleninutrecht.eu/Jaarsveld.htm kasteleninutrecht.eu Jaarsveld]. Geraadpleegd op 5 november 2020.</ref><ref>[https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/511206 monumentenregister.cultureelerfgoed.nl ''Huis te Jaarsveld Complexnummer: 511206'']. Citaat:"Het kasteel werd in 1673 verwoest door de Fransen en niet weer herbouwd. Een beschrijving uit 1683 noemt 'de vermaerde hoge en vrije heerlyckheyt van Jaersvelt, bestaende uit een vervallen sloth, leggende in sijne dubbele grachten, den duyventoren, thuymanshuys'." Geraadpleegd op 21 november 2020.</ref>
 
===L===
* [[w:nl:Loenen aan de Vecht|Loenen aan de Vecht]]
** [[w:nl:Kronenburg (kasteel)|Kasteel Kronenburg]] of ''Cronenburg(h)'', voormalig, Rijksstraatweg 84. In 1672 door 200 Staatse soldaten bezet, maar door de grote overmacht en gebrek aan munitie moesten zij zich aan het Franse leger van 1500 man onder aanvoering van de hertog van Luxemburg overgeven. Hierna bezetten de Fransen het kasteel en werd het deels ontmanteld. In september 1673 werd de ronde hoofd toren met buskruit opgeblazen.<ref>Hersteld in 1680. Munnig Schmidt en Lisman 1993, p. 132</ref><ref>[https://www.kasteleninnederland.nl/kasteeldetails.php?id=1156 www.kasteleninnederland.nl Kronenburg]. Geraadpleegd op 5 november 2020.</ref><ref>[http://www.kasteleninutrecht.eu/Kronenburg.htm www.kasteleninutrecht.eu Kronenburg]. Geraadpleegd op 5 november 2020.</ref><ref>Toren met buskruit opgeblazen. Craandijk 1883, p. 135</ref><ref>Geheel met buskruit opgeblazen. Munnig Schmidt en Jonker-Duynstee 2012, p. 86</ref>
** Nieuwerhoek, Rijksstraatweg 78, zwaar beschadigd bij de Franse belegering van Kronenburg.<ref> Hersteld in 1680. Munnig Schmidt en Lisman 1993, p. 130</ref>
 
===M===
* [[w:nl:Maarheeze|Maarheeze]], [[w:nl:Kasteel Cranendonck|Kasteel Cranendonck]], ruïne. Kasteel in 1673 door Franse troepen verwoest.<ref>[https://www.cranendonck.nl/inwoners/erfgoed_44091/item/kasteel-cranendonck_34369.html www.cranendonck.nl Kasteel Cranendonck]. Geraadpleegd op 5 november 2020.</ref><ref>van der Aa: ''Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, Zesde deel I-K'', januari 1846 J. Noorduyn, artikel ''Kranendonk (Huis-Te-)'' p. 635. Citaat: "De Fransen deden het, den 16 September 1673, in de lucht springen." [https://books.google.nl/books?id=WnwIAAAAIAAJ books.google.nl]. Geraadpleegd op 21 november 2020.</ref>
* [[w:nl:Maarssen|Maarssen]]
** [[w:nl:Cromwijck|Cromwijck]], Zandpad 42<ref>Craandijk 1883, p. 107</ref><ref>Verwoest in 1672, verwijzing naar ets van J. Sorious. Munnig Schmidt en Lisman 1993, p. 72</ref><ref>Munnig Schmidt en Jonker-Duynstee 2012, p. 53-54</ref>
** [[w:nl:Huis ten Bosch (Maarssen)|Huis ten Bosch (Maarssen)]], verwoest, herbouwd en in 1924 gemeentehuis.<ref>Blankenberg en Taselaar 1983, p. 144</ref>
** [[w:nl:Ter Meer|Ridderhofstad Ter Meer]] (Slot te Maarssen, Termeer, Zuylenburg), voormalig. In 1672 door Fransen geplunderd en in brand gestoken. Op bijna dezelfde plaats herbouwd.<ref>Verwoest door de Fransen. Herbouwd in 1710. Munnig Schmidt en Lisman 1993, p. 13-14</ref><ref>[https://www.kasteleninnederland.nl/kasteeldetails.php?id=1171 www.kasteleninnederland.nl slot te Maarssen / Zuylenburg / Ter Meer]. Geraadpleegd op 5 november 2020.</ref><ref>Vogelzang, Fred: ''Ridderhofsteden in Utrecht. De veranderende betekenis van een adellijk symbool'', pp. 372-383 in Gietman, Conrad: ''Adelsgeschiedenis 15 - Huis en habitus over kastelen, buitenplaatsen en notabele levensvormen'', Uitgeverij Verloren B.V., 2017, op p. 378</ref><ref> Munnig Schmidt en Jonker-Duynstee 2012, p. 34</ref><ref>Huis Termeer werd op 12 december 1672 geplunderd en verbrand. Craandijk 1883, p. 91</ref>
* [[w:nl:Montfoort|Montfoort]], [[w:nl:Kasteel Montfoort|Kasteel Montfoort]], door Franse troepen van Lodewijk XIV opgeblazen toen zij zich terugtrokken voor de troepen van Stadhouder Willem III en niet meer opgebouwd. Poort, de ''voorburcht'', staat er nog.<ref>[https://www.kasteleninnederland.nl/kasteeldetails.php?id=1174 www.kasteleninnederland.nl Montfoort]. Geraadpleegd op 5 november 2020.</ref><ref>Blankenberg en Taselaar 1983, p. 145</ref>
 
===N===
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.