|
# {{Anker|4s28}} Het hoogste goed van de geest is de kennis van "God", en de hoogste deugd van de geest is het kennen van "God" (Latijn: ''Summum Mentis bonum est Dei cognitio, et summa Mentis virtus Deum cognoscere'').
# {{Anker|4s29}} Een afzonderlijk ding, dat een totaal andere aard heeft dan wij, kan ons vermogen tot handelen niet bevorderen of tegenwerken. En alleen kan iets goed of slecht voor ons zijn, als het iets met ons gemeen heeft.
*# {{Anker|4s30}} 30 Niets kan door wat het met ons gemeen heeft, slecht voor ons zijn. Maar het is strijdig met onze aard voor zover het slecht voor ons is.<br><br>
*# {{Anker|4s31}} 31 Naarmate iets bij onze aard past, moet het wel goed zijn.
*# {{Anker|4s32}} 32 Naarmate mensen meer ten prooi vallen aan emoties (Latijn: ''passiones''), kan men des te minder zeggen dat ze bij elkaar passen/het eens worden (Latijn: ''convenire'').
*# {{Anker|4s33}} 33 Mensen kunnen van nature verschillen wanneer ze door gepassioneerde emoties (Latijn: ''affectus qui passiones sunt'') gekweld worden. Daardoor is een mens in zijn eentje al veranderlijk en wispelturig.
*# {{Anker|4s34}} 34 Wanneer mensen gekweld worden door gepassioneerde emoties, kunnen ze met elkaar in conflict komen.
*# {{Anker|4s35}} 35 Voor zover de mensen het verstand volgen, moeten ze wel altijd bij elkaar passen.
*# {{Anker|4s36}} 36 Het hoogste goed voor wie de deugd nastreeft is voor iedereen hetzelfde en daarom kan iedereen daar blij om zijn.
*# {{Anker|4s37}} 37 Het goede dat ieder die de deugd nastreeft, voor zichzelf verlangt, wil hij ook voor de anderen, en des te sterker, naarmate hij grotere kennis van "God" heeft.
*# {{Anker|4s38}} 38 Nuttig is wat het lichaam ontvankelijk maakt voor vele indrukken of wat het geschikt maakt om op allerlei manieren in te werken op uitwendige voorwerpen...Maar schadelijk is alles wat het lichaam hiervoor minder geschikt maakt.
*# {{Anker|4s39}} 39 Goed is wat de verhouding van rust en beweging van lichaamsdelen behoudt. Slecht is alles wat de verhouding van rust en beweging van de lichaamsdelen verandert.
*# {{Anker|4s40}} 40 Wat het gemeenschapsleven stimuleert en eendracht bevordert is nuttig. Slecht is wat tot ruzie leidt in de samenleving.<br><br>
*# {{Anker|4s41}} 41 Blijdschap is zonder meer (Latijn: ''directè'') niet slecht, maar goed. Droefheid is zonder meer slecht.
*# {{Anker|4s42}} 42 Je kunt niet ''te'' opgewekt zijn (Latijn: ''hilaritas''). '''Opgewektheid''' is altijd goed, maar '''neerslachtigheid''' (Latijn: ''melancholia'') is altijd slecht.
*# {{Anker|4s43}} 43 Er kan teveel '''prikkeling''' (Latijn: ''titillatio'') zijn, dat is slecht. Verdriet kan goed zijn naarmate de prikkeling of de blijdschap slecht is. (Verdriet kan teveel prikkeling tegengaan.)
*# {{Anker|4s44}} 44 Liefde en begeerte kunnen te sterk zijn.
*# {{Anker|4s45}} 45 Haat kan nooit goed zijn. <br>Opmerking: ...een wijs man geniet met mate van eten en drinken, kleren, muziek, sport, toneel en dergelijke, waarvan iedereen gebruik van kan maken zonder anderen te schaden. Het menselijk lichaam bestaat uit vele verschillende onderdelen die op verschillende manieren onderhouden moeten worden om te kunnen funcctioneren. Net zo de Geest, die geschikt moet blijven om vele dingen te begrijpen. Deze leefregel past uitstekend zowel bij onze beginselen als bij de algemene gewoonte.
*# {{Anker|4s46}} 46 Wie leeft volgens het verstand probeert zoveel mogelijk de haat, woede en minachting die hij van anderen ondervindt, met liefde en edelmoedigheid te vergelden.
*# {{Anker|4s47}} 47 Gevoelens van hoop en vrees (Latijn: ''spei et metus affectus'') kunnen op zichzelf beschouwd niet goed zijn.
*# {{Anker|4s48}} 48 Gevoelens van '''overschatting''' en minachting (Latijn: ''despectus'') zijn altijd slecht.
*# {{Anker|4s49}} 49 Overschatting (Latijn: ''existimatio '') maakt iemand die overschat wordt, gemakkelijk trots (arrogant).
*# {{Anker|4s50}} 50. '''Medelijden''' (Latijn: ''commiseratio'') is voor de mens die verstandig leeft als zodanig slecht en nutteloos.
::::''Corollarium'' (Bijkomende stelling): Hieruit volgt, dat de mens die verstandig leeft, medelijden zoveel mogelijk probeert te voorkomen.
:::''Scholium'' (Commentaar): wie het juiste inzicht heeft dat alles uit de "goddelijke" natuur voortkomt en volgens eeuwige natuurwetten en regels gebeurt, zal nooit iets tegenkomen wat zijn haat, lachlust of minachting waard is en hij zal met niemand medelijden hebben, maar zover als de menselijke deugd hem brengt proberen om zoals men zegt '''goed te doen en blij te zijn''' (Latijn: '''bene agere et laetari''', hele zin: ''Qui rectè novit omnia ex naturae divinae necessitate sequi, et secundùm aeternas naturae leges, et regulas fieri, is sanè nihil reperiet, quod Odio, Risu, aut Contemptu dignum sit, nec cujusquam miserebitur; sed, quantùm humana fert virtus, conabitur bene agere, ut ajunt, et laetari.'')<ref>Noot bij uitgave en vertaling Krop: zeventiende-eeuwse spreuk, uit het Bijbelboek Prediker vers 3:22. Verder Seneca, Brief 98, over vreugde als eigenschap van de wijze (Brieven aan Lucilius 98?).</ref><ref>[https://bijbel.eo.nl/bijbel/prediker/3 bijbel.eo.nl Prediker 3 Alles heeft zijn tijd]. Geraadpleegd 13 december 2019. Prediker 3:22 Daarom heb ik vastgesteld, is het maar het beste voor een mens, dat hij vreugde put uit wat hij onderneemt.</ref> Hier komt bij dat wie makkelijk medelijden voelt en door het leed en de tranen van een ander bewogen wordt, vaak iets doet, waar hij later spijt van heeft, zowel omdat we uit emotie niets doen, waarvan we zeker weten dat het goed is, als omdat we door valse tranen makkelijk misleid worden. En ik heb het hier uitdrukkelijk over iemand die onder leiding van het verstand leeft. Want iemand die noch door het verstand noch door medelijden bewogen wordt om anderen te helpen noemt men terecht onmenselijk. Want hij lijkt in niets op een mens ([[Spinoza_Ethica/Deel_3#Stellingen|Deel 3 Stelling 27]]).<br><br>
* {{Anker|4s51}} 51. '''Begunstiging''' ('''genegenheid''', Latijn: ''Favor'') is niet in strijd met het verstand, maar kan daarmee kloppen en eruit voortkomen.
* {{Anker|4s52}} 52. '''Tevredenheid met zichzelf''' (Latijn: ''acquiescentia in se ipso'') kan uit het verstand voortkomen en is dan de hoogst mogelijke.
| 