Samenleving: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Pbuddenberg (overleg | bijdragen)
Pbuddenberg (overleg | bijdragen)
Regel 63:
== Literatuur ==
* {{Aut|Cleiren, T.; Hol, A.}} (2018): ''Elementaire Deeltjes - Strafrecht'', Amsterdam University Press.
 
= Begrippen =
 
== Wat is maatschappijleer? ==
<!-- WAT IS MAATSCHAPPIJLEER? -->
 
<!-- MAATSCHAPPELIJK VRAAGSTUK -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong>maatschappelijk vraagstuk&nbsp;</strong>
|-
| Een ongewenste situatie in de samenleving waarbij de overheid betrokken is (of zou moeten zijn).
|}
 
<!-- COMPROMIS -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong>compromis&nbsp;</strong>
|-
| Het vinden van het midden tussen twee tegenovergestelde meningen. Alle parijen geven een beetje toe.
|}
 
<!-- POLITIEK PROBLEEM -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> politiek probleem &nbsp;</strong>
|-
| een probleem in de samenleving waarbij de politiek betrokken is, of betrokken zou moeten zijn
|}
 
<!-- DILEMMA -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> dilemma &nbsp;</strong>
|-
| een lastige keuze tussen twee of meer opties
|}
 
<!-- RECHTSSTAAT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> rechtsstaat &nbsp;</strong>
|-
| Een rechtsstaat is een staat waarin vrijheid, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid voor de burger heel belangrijk zijn. Bovendien geniet de burger bescherming van zijn rechten en vrijheden, tegen medeburgers én tegen de overheid.
|}
 
<!-- PARLEMENTAIRE DEMOCCRATIE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> parlementaire democratie &nbsp;</strong>
|-
| Nederland is een parlementaire democratie. Burgers stemmen tijdens verkiezingen op de volksvertegenwoordigers van politieke partijen die hen het meeste aanspreken.
|}
 
<!-- PLURIFORME SAMENLEVING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> pluriforme samenleving &nbsp;</strong>
|-
| Nederland heeft een pluriforme samenleving. Dat betekent dat er mensen met verschillende culturen, levensstijlen en religies naast elkaar leven.
|}
 
<!-- VERZORGINGSSTAAT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> verzorgingsstaat &nbsp;</strong>
|-
| In een verzorgingsstaat zorgt de overheid voor welvaart en welzijn voor alle burgers in de samenleving.
|}
 
== De maatschappij onderzoeken ==
 
<!-- WAARDE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> waarde &nbsp;</strong>
|-
| Een uitgangspunt of principe dat mensen belangrijk vinden in hun leven.
|}
 
<!-- NORM -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> norm &nbsp;</strong>
|-
| Normen zijn regels over hoe je je in een bepaalde situatie hoort te gedragen.
|}
 
<!-- SOCIALE VERPLICHTING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> sociale verplichting &nbsp;</strong>
|-
| Een verplichting die je in bepaalde situaties wordt opgelegd door je omgeving.
|}
 
<!-- SOCIALE CONTROLE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> sociale controle &nbsp;</strong>
|-
| De manier waarop mensen anderen stimuleren of dwingen zich aan normen te houden.
|}
 
<!-- BELANG -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> belang &nbsp;</strong>
|-
| Het voordeel dat iemand ergens bij heeft.
|}
 
<!-- BELANGENTEGENSTELLING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> belangentegenstelling &nbsp;</strong>
|-
| Het belang van de één botst met het belang van de andere. Mensen hebben tegengestelde opvattingen.
|}
 
<!-- MACHT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> macht &nbsp;</strong>
|-
| Het vermogen om het gedrag en/of denken van anderen te beïnvloeden.
|}
 
<!-- GEZAG -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> gezag &nbsp;</strong>
|-
| Gelegitimeerde macht. Macht op basis van functie, broep of maatschappelijke positie.
|}
 
<!-- MACHTSMIDDEL -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> machtsmiddel &nbsp;</strong>
|-
| Manieren/middelen om het gedrag van anderen te beïnvloeden.
|}
 
<!-- SOCIALE ONGELIJKHEID -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> sociale ongelijkheid &nbsp;</strong>
|-
| De ongelijke verdeling in de maatschappij/samenleving van kennis, inkomen, status, en (politieke) macht.
|}
 
<!-- SOCIALE COHESIE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> sociale cohesie &nbsp;</strong>
|-
| De mate waarin mensen zich verbonden voelen in met elkaar (datgene wat mensen in de samenleving bij elkaar houdt).
|}
 
== Media en nepnieuws ==
 
<!-- NEPNIEUWS --> {| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> nepnieuws &nbsp;</strong>
|-
| Nieuws dat niet op waarheid berust. Niet berustend op vaststaande feiten.
|}
 
<!-- MANIPILATIE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> manipulatie &nbsp;</strong>
|-
| Het opzettelijk verdraaien of weglaten van feiten, vaak zonder dat de lezer of kijker zich ervan bewust is.
|}
 
<!-- PROPAGANDA -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> propaganda &nbsp;</strong>
|-
| Men geeft bewust eenzijdige informatie met als doel de mening van mensen te beïnvloeden (denk aan reclame).
|}
 
<!-- INDOCTRINATIE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> indoctrinatie &nbsp;</strong>
|-
| Men krijgt langdurig, systematisch en dwingend eenzijdige opvattingen opgedrongen met de bedoeling dat zij deze opvattingen kritiekloos overnemen.
|}
 
<!-- COMPLOTTHEORIEËN -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> complottheorieën &nbsp;</strong>
|-
| Er wordt vanuit gegaan dat bepaalde gebeurtenissen het resultaat zijn van een samenzwering tussen mensen of groepen met kwaadaardige bedoelingen.
|}
 
<!-- POLARISATIE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> polarisatie &nbsp;</strong>
|-
| Het proces waarbij de tegenstellingen tussen groepen groter worden en ze steeds meer tegenover elkaar komen te staan.
|}
 
<!-- OBJECTIEF -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> objectief &nbsp;</strong>
|-
| Hoe het werkelijk is. Op basis van vaststaande feiten.
|}
 
<!-- SUBJECTIEF -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> subjectief &nbsp;</strong>
|-
| Wat iemand ergens van vindt.
|}
 
<!-- FILTERBUBBEL -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> filterbubbel &nbsp;</strong>
|-
| Websites en zoekmachines stemmen hun zoekresultaten op jouw zoekgedrag.
|}
 
<!-- ALOGRITME -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> algoritme &nbsp;</strong>
|-
| Reeks instructies om vanaf een beginpunt een bepaald doel te bereiken. Een alogritme stuurt je een bepaalde kant op.
|}
 
<!-- BIG DATA -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> big data &nbsp;</strong>
|-
| Data die heel groot of heel erg ongestructureerd is. Bedrijven gebruiken big data om gericht reclame te zenden.
|}
 
<!-- REFERENTIEKADER -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> referentiekader &nbsp;</strong>
|-
| Alles wat je bezit aan kennis, ervaringen, normen, waarden en gewoonten
|}
 
<!-- SELECTIEVE WAARNEMING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> selectieve waarneming &nbsp;</strong>
|-
| Je ziet wat je wilt zien. Je ziet alleen waar je gevoellig voor bent.
|}
 
<!-- VOOROORDEEL -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> vooroordeel &nbsp;</strong>
|-
| Je oordeelt over iets of iemand zonder dat je die persoon of die zaak kent.
|}
 
== Kritisch denken ==
 
<!-- KRITISCH DENKEN -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> kritisch denken &nbsp;</strong>
|-
| Het proces om op basis van goed afgewogen informatie tot een beargumenteerde en onderbouwde mening te komen.
|}
 
<!-- STELLING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> stelling &nbsp;</strong>
|-
| Een geformuleerd standpunt. Een uitspraak die door argumenten onderbouwd kan worden.
|}
 
<!-- ARGUMENT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> argument &nbsp;</strong>
|-
| Een uitleg waarom je iets vindt.
|}
 
== Wat is een rechtsstaat? ==
 
<!-- RECHTSNORM -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> Rechtsnormen &nbsp;</strong>
|-
| Gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgesteld.
|}
 
<!-- PUBLIEKRECHT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> publiekrecht &nbsp;</strong>
|-
| De relatie tussen burgers en overheid.
|}
 
<!-- STRAFRECHT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> strafrecht &nbsp;</strong>
|-
| Het recht wat bepaalt wat strafbaar is.
|}
 
<!-- BURGERLIJK RECHT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> burgerlijk recht/privaatrecht &nbsp;</strong>
|-
| De regels hoe burgers onderling met elkaar omgaan.
|}
 
<!-- RECHTSPERSOON -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> rechtspersoon &nbsp;</strong>
|-
| Een persoon, onderneming of instelling die een bepaalde rechtspositie heeft.
|}
 
<!-- RECHTVAARDIGHEID -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> rechtvaardigheid &nbsp;</strong>
|-
| De opvattingen die we hebben over goed of kwaad.
|}
 
<!-- RECHTSSTAAT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> rechtsstaat &nbsp;</strong>
|-
| Een rechtssyteem waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur.
|}
 
<!-- RECHTSHANDHAVING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> rechtshandhaving &nbsp;</strong>
|-
| De staat zorgt ervoor dat we ons aan de wet houden.
|}
 
<!-- GEWELDSMONOPOLIE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> geweldsmonopolie &nbsp;</strong>
|-
| Een geweldsmonopolie houdt in dat de staat het alleenrecht heeft om fysiek geweld te gebruiken
|}
 
<!-- AUTORTAIRE STAAT-->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> autoritaire staat &nbsp;</strong>
|-
| Een machthebber of kleine groep mensen bepaalt wat de regels zijn.
|}
 
<!-- DICTATUUR -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> dictatuur &nbsp;</strong>
|-
| Een dictatuur of alleenheerschappij is een regeringsvorm waarin alle macht (het machtsmonopolie) bij één persoon (een dictator) of bij een kleine groep mensen, bijvoorbeeld een politieke partij, junta of familie, berust.
|}
 
== Voorwaarden voor een rechtsstaat ==
 
<!-- GRONDWET -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> grondwet &nbsp;</strong>
|-
| In de grondwet staat beschreven wat de grondrechten van burgers zijn en hoe de staat is ingericht.
|}
 
<!-- GRONDRECHTEN -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> grondrechten &nbsp;</strong>
|-
| Basisrechten die je nodig hebt om een menswaardig bestaan te leiden.
|}
 
<!-- MENSENRECHTEN -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> mensenrechten &nbsp;</strong>
|-
| Basisrechten die je nodig hebt om een menswaardig bestaan te leiden.
|}
 
<!-- KLASSIEK GRONDRECHT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> klassiek grondrecht &nbsp;</strong>
|-
| Rechten die de overheid moet garanderen (bijvoorbeeld recht op gelijke behandeling).
|}
 
<!-- SOCIAAL GRONDRECHT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> Sociaal grondrecht &nbsp;</strong>
|-
| De overheid kan deze rechten niet garanderen, maar moet zich er wel voor inspannen (bijvoorbeeld recht op werk).
|}
 
<!-- TRIAS POLITICA -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> trias politica &nbsp;</strong>
|-
| De macht is verdeeld over drie afzonderlijke staatsmachten.
|}
 
<!-- WETGEVENDE MACHT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> wetgevende macht &nbsp;</strong>
|-
| Maakt wetten waar de burgers en overheid zich aan moeten houden.
|}
 
<!-- UITVOERENDE MACHT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> uitvoerende macht &nbsp;</strong>
|-
| Zorgt voor de uitvoering van goedgekeurde wetten (stuurt ambtenaren aan).
|}
 
<!-- RECHTERLIJKE MACHT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> rechterlijke macht &nbsp;</strong>
|-
| Beoordeelt of iemand de wet heeft overtreden en legt eventueel een straf op.
|}
 
<!-- CHECKS AND BALANCES -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> checks and balances &nbsp;</strong>
|-
| De staatsmachten controleren elkaar.
|}
 
<!-- WRAKING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> wraking &nbsp;</strong>
|-
| Je verzoekt om een andere rechter omdat je vermoed dat deze partijdig is.
|}
 
<!-- LEGALITEITSBEGINSEL -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> legaliteitsbeginsel &nbsp;</strong>
|-
| De overheid mag alleen vrijheden van de burgers beperken als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd.
|}
 
<!-- RECHTSZEKERHEID -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> rechtszekerheid &nbsp;</strong>
|-
| Iedereen kan nagaan wat de overheid wel en niet mag
|}
 
== Criminaliteit en opsporing ==
 
<!-- WETBOEK VAN STRAFRECHT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> wetboek van Strafrecht &nbsp;</strong>
|-
| Alle regels en wn wetten die in Nederland gelden zijn vastgelegd in wetboeken.
|}
 
<!-- MISDRIJF -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> misdrijf &nbsp;</strong>
|-
| Ernstige strafbare feiten noemen we misdrijven.
|}
 
<!-- OVERTREDING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> overtreding &nbsp;</strong>
|-
| Minder ernstige strafbare feiten noemen we overtredingen.
|}
 
<!-- CRIMINALITEIT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> criminaliteit &nbsp;</strong>
|-
| Alle misdrijven die in de wet staan.
|}
 
<!-- POLITIE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> politie &nbsp;</strong>
|-
| De politie verzamelt informatie, zoekt naar sporen, hoort getuigen en slachtoffers, houdt verdachten aan en legt alle gegevens vast in een proces verbaal.
|}
 
<!-- OFFICIER VAN JUSTITIE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> officier van justitie &nbsp;</strong>
|-
| De officier van justitie heeft de leiding over over het opsporingsonderzoek en houdt in de gaten of alles zorgvuldig en eerlijk verloopt.
|}
 
<!-- FOUILLEREN -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> fouilleren &nbsp;</strong>
|-
| Het zoeken in, op of onder de kleding van een persoon of de controle van de bagage van die persoon.
|}
 
<!-- DWANGMIDDELEN -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> dwangmiddelen &nbsp;</strong>
|-
| Dwangmiddelen zijn bepaalde middelen die door het Openbaar Ministerie gebruikt kunnen worden bij het opsporen van een verdachte gedurende een strafrechtelijke procedure.
|}
 
<!-- VERDACHTE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> verdachte &nbsp;</strong>
|-
| We spreken van een verdachte wanneer er een redelijk vermoeden is van schuld.
|}
 
<!-- STAANDE HOUDEN -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> staande houden &nbsp;</strong>
|-
| De politie vraagt je om je identiteitsbewijs te laten zien.
|}
 
<!-- AANHOUDING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> aanhouding &nbsp;</strong>
|-
| Bij een aanhouding of arrestatie, moet een verdachte mee naar het politiebureau voor verhoor.
|}
 
<!-- PREVENTIEF FOUILLEREN -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> preventief fouilleren &nbsp;</strong>
|-
| Fouilleren zonder dat er sprake is van verdenking.
|}
 
<!-- INFILTRATIE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> infiltratie &nbsp;</strong>
|-
| Ook wel 'undercover': het binnendringen in misdaadorganisaties.
|}
 
<!-- SEPONEREN -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> seponeren &nbsp;</strong>
|-
| Afzien van verdere rechtsvervolging.
|}
 
<!-- TRANSACTIE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> transactie &nbsp;</strong>
|-
| De verdachte betaalt een geldbedrag of krijgt een taakstraf.
|}
 
<!-- STRAFBESCHIKKING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> strafbeschikking &nbsp;</strong>
|-
| Het OM legt zelf een straf op.
|}
 
<!-- VERVOLGEN -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> vervolgen &nbsp;</strong>
|-
| De officier van justitie stuurt het dossier van een verdachten naar een rechter en begint een rechtszaak.
|}
 
<!-- RECHTER -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> rechter &nbsp;</strong>
|-
| Een rechter stelt tijdens een strafzaak vast of de verdachte schuldig is.
|}
 
<!-- onschuldvermoeden -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> onschuldvermoeden &nbsp;</strong>
|-
| Je bent onschuldig totdat de rechter heeft vastgesteld dat het tegendeel bewesen is.
|}
 
== Rechtspraak en straffen ==
 
<!-- MEERVOUDIGE STRAFKAMER -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> meervoudige strafkamer &nbsp;</strong>
|-
| Bij ingewikkelde of zware strafzaken zijn
|}
 
<!-- ZITTING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> zitting &nbsp;</strong>
|-
| Het moment waarop rechters een zaak behandelen noemen we een zitting.
|}
 
<!-- ADVOCAAT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> advocaat &nbsp;</strong>
|-
| Deze controleert of de politie en het OM zich aan de regels houdenbij het proces van opsporing en vervolging.
|}
 
<!-- DAGVAARDING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> dagvaarding &nbsp;</strong>
|-
| Voorafgaand aan een zitting krijgt de verdachte een oproep.
|}
 
<!-- GERECHTSHOF -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> gerechtshof &nbsp;</strong>
|-
| Als je in hoger beroep gaat, dan behandelt het gerechtshof de strafzaak opnieuw.
|}
 
<!-- HOGE RAAD -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> Hoge Raad &nbsp;</strong>
|-
| Als je incassatie gaat dan kijkt de Hoge Raad of het recht op de juiste manier is toegepast.
|}
 
<!-- WRAAK EN VERGELDING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> wraak en vergelding &nbsp;</strong>
|-
| Het leed wat iemand een ander heeft toegebracht, wordt vergolden. We spreken ook wel van genoegdoening voor het slachtoffer. Het principe van 'oog om oog, tand om tand'.
|}
 
<!-- AFSCHRIKKING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> afschrikking &nbsp;</strong>
|-
| Het vooruitzicht van een straf, moet mensen afhouden van crimineel gedrag.
|}
 
<!-- VOORKOMEN VAN EIGENRICHTING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> voorkomen van eigenrichting &nbsp;</strong>
|-
| In onze rechtsstaat is het de taak van de rechter om te straffen en niet die van burgers.
|}
 
<!-- RECOCIALISATIE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> resocialisatie &nbsp;</strong>
|-
| Met een straf proberen we het gedrag van een crimineel te verbeteren (aan te passen aan de normen van de maatschappij).
|}
 
<!-- BEVEILIGING VAN DE SAMENLEVING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> beveiliging van de samenleving &nbsp;</strong>
|-
| Zolang een dader vast zit, kan deze geen nieuwe misdrijven meer plegen.
|}
 
<!-- Vrijheidsstraf -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> vrijheidsstraf &nbsp;</strong>
|-
| De maximale gevangenisstraf is levenslang. Wel kunnen levenslanggestraften na 25 jaar verzoeken om vrijlating.
|}
 
<!-- TAAKSTRAF -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> taakstraf &nbsp;</strong>
|-
| De rechter kan bij jongeren kiezen tussen een werkstraf en een gedragstraining.
|}
 
<!-- GELDBOETE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> geldboete &nbsp;</strong>
|-
| Een geldboete kan oplopen tot bijna 1 miljoen euro.
|}
 
<!-- VERVANGENDE HECHTENIS -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> vervangende hechtenis &nbsp;</strong>
|-
| Voor elke 50 euro die je niet betaalt, moet je een dag gevangenisstraf uitzitten.
|}
 
<!-- BIJKOMENDE STRAF -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> bijkomende straf &nbsp;</strong>
|-
| Een straf die berekking heeft op het misdrijf: intrekken van een rijbewijs of een stadionverbod bijvoorbeeld.
|}
 
<!-- VOORWAARDELIJK -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> voorwaardelijk &nbsp;</strong>
|-
| Als een dader zich binnen een proeftijd aan bepaalde voorwaarden houdt, krijft deze een deel van de straf niet. Bijvoorbeeld drie maanden celstraf met een proeftijd van twee jaar.
|}
 
<!-- TERBESCHIKKINGSTELLING (TBS) -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> terbeschikkingstelling (tbs) &nbsp;</strong>
|-
| De dader blijkt bijvoorbeeld verminderd toerekeningsvatbaar en de rechter besluit tot opname in een tbs-kliniek.
|}
 
<!-- JEUGDSTRAFRECHT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> jeugdstrafrecht &nbsp;</strong>
|-
| Voor jongeren van 12 tot en met 17 voor zowel lichte als zwaardere misdrijven (kinderrechter)
|}
 
<!-- ADOLESCENTENSTRAFRECHT -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> adolescentenstrafrecht &nbsp;</strong>
|-
| Voor jongeren tussen de 16 en 23 jaar. De rechter kan kiezen tussen jeugdstrafrecht en volwassenenstrafrecht.
|}
 
=== Conflicten oplossen ===
 
<!-- MEDIATION -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> mediation &nbsp;</strong>
|-
| Bemiddeling: de betrokkenen proberen het onderling op te lossen (met een bemiddelaar).
|}
 
<!-- BURGERLIJKE RECHTSZAAK -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> burgerlijke rechtszaak &nbsp;</strong>
|-
| Een rechtszaak waarbij twee burgers (of rechtspersonen) tegenover elkaar staan.
|}
 
<!-- EISER -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> eiser &nbsp;</strong>
|-
| Degene die de zaak aan de rechter voorlegt.
|}
 
<!-- GEDAAGDE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> gedaagde &nbsp;</strong>
|-
| De persoon van wie iets wordt geëist en die daarom voor de rechter wordt gedaagd.
|}
 
<!-- DAGVAARDING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> dagvaarding &nbsp;</strong>
|-
| Een schriftelijke mededeling aan een persoon dat hij voor de rechter moet verschijnen.
|}
 
<!-- VERWEER -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> verweer &nbsp;</strong>
|-
| De reactie van de gedaagde.
|}
 
<!-- VONNIS -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> vonnis &nbsp;</strong>
|-
| De uitspraak van de rechter.
|}
 
<!-- DWANGSOM -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> dwangsom &nbsp;</strong>
|-
| Men moet een boete betalen als men zich niet aan de uitspraak van de rechter houdt.
|}
 
<!-- IMMATERIËLE SCHADE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> immateriële schade &nbsp;</strong>
|-
| Emotionele en lichamelijke schade.
|}
 
<!-- VERMOGENSSCHADE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> vermogensschade &nbsp;</strong>
|-
| Schade aan spullen en ander bezit.
|}
 
<!-- KORT GEDING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> kort geding &nbsp;</strong>
|-
| Een versnelde en vereenvoudigde procedure voor spoedeisende zaken.
|}
 
<!-- BODEMPROCEDURE -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> bodemprocedure &nbsp;</strong>
|-
| Het normale rechtsproces wat na een kort geding plaatsvindt.
|}
 
== Blik over de grens ==
 
<!-- UITLOKKING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> uitlokking &nbsp;</strong>
|-
| De politie verleidt een verdachte tot het plegen van een misdaad. Daarbij weet men dus niet zeker of de verdachte deze misdaad anders ook had gedaan.
|}
 
<!-- LOKMIDDEL -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> lokmiddel &nbsp;</strong>
|-
| Een middel wat de politie inzet om wetovertreders te verleiden iets strafbaars te doen. Bijvoorbeeld lokfietsen.
|}
 
<!-- GROOMING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> grooming &nbsp;</strong>
|-
| Digitaal kinderlokken.
|}
 
<!-- JURY -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> jury &nbsp;</strong>
|-
| Een groep burgers die namens de samenleving bepaalt of een verdachte schuldig is of niet.
|}
 
<!-- DOODSTRAF -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> doodstraf &nbsp;</strong>
|-
| In twintig landen kun je bij bepaalde misdrijven ter dood veroordeld worden.
|}
 
<!-- LEVENSLANGE GEVANGENISSTRAF -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> levenslange gevangenisstraf &nbsp;</strong>
|-
| Bij een levenslange gevangenisstraf kun je na 25 jaar een verzoek indienen voor vrijlating.
|}
 
=== Uitdagingen voor de rechtsstaat ===
 
<!-- VRIJHEID VAN MENINGSUITING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> vrijheid van meningsuiting &nbsp;</strong>
|-
| Je mag zeggen wat je vindt binnen de grenzen van de wet.
|}
 
<!-- VRIJHEID VAN GELOOF -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> vrijheid van geloof &nbsp;</strong>
|-
| Je mag geloven wat je wilt en dit uitdragen en verspreiden binnen de grenzen van de wet.
|}
 
<!-- VRIJHEID VAN ONDERWIJS -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> vrijheid van onderwijs &nbsp;</strong>
|-
| Iedereen mag een school oprichten en daarvoor geld krijgen van de overheid als je voldoet aan bepaalde kwaliteitseisen.
|}
 
<!-- ALGORITME -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> algoritme &nbsp;</strong>
|-
| Wiskundige formules waarnee je snel data kunt analyseren.
|}
 
<!-- DIGITALE MONITORING -->
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
| <strong> digitale monitoring &nbsp;</strong>
|-
| Mensen worden in de gaten gehouden in hun leven of werk door middel van digitale technologie.
|}
 
== Leerlingenmateriaal ==
 
[[File:FactOrFiction.jpg|thumb|left|Wat je ziet is niet altijd wat er aan de hand is.]]
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.