Volk, kerk en magie 1500-1700/Magie: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Replacing Amphitheatrum_sapientiae_aeternae_-_Alchemist's_Laboratory.jpg with File:Amphitheatrum_sapientiae_aeternae_-_Alchemist's_Laboratory.png (by CommonsDelinker because: SupersededPNG). |
Lintfouten: Verouderde HTML-elementen |
||
Regel 1:
{{Volk, kerk en magie 1500-1700}}
<
Magie wordt hier gedefiniëerd als: het toepassen van niet-werkzame rituelen en technieken als alternatief voor de machteloosheid en angst die ontstaan als er nog geen werkzame technieken beschikbaar zijn. Omdat er tussen 1500 en 1700 in Europa nog maar weinig werkzame middelen waren tegen brand, natuurrampen, epidemieën en ziekten, floreerde de magie. Magie speelde echter al een grote rol in het [[Sociale geschiedenis van het Romeinse rijk/Magie|Romeinse Rijk]] (en waarschijnlijk al lang daarvoor). Tussen circa 1500 en 1650 genoot de magie zelfs enige steun vanuit de Europese universiteiten. Daarna werd het voor de elite langzamerhand ongepast om zich met magie bezig te houden. De aandacht van het volk voor de magie verminderde echter pas in de negentiende en twintigste eeuw toen de [[w:technologie|technologische]] en medische wetenschappen werkzame alternatieven boden. Magie is echter ook nu, anno 2010, nog steeds niet verdwenen uit de belevingswereld van het volk.
==Neoplatonisme==
{{
| [[Bestand:HermesTrismegistusCauc.jpg|thumb|right|200px|Hermes Trismegistus, middeleeuwse prent]]
|-
Regel 16:
In de [[Renaissance]] herleefde het [[Plato/Neoplatonisme|neoplatonisme]] aan de universiteiten van heel Europa. Die herleving begon rond 1470 in [[w:Florence (stad)|Florence]] met [[w:Marsilio Ficino|Ficino]] en diens student [[w:Giovanni Pico della Mirandola|Pico della Mirandola]] en verspreidde zich rond 1520 via mensen als [[w:Paracelsus|Paracelsus]] en [[w:Heinrich Cornelius Agrippa von Nettesheim|Cornelius Agrippa]] naar Noord-Europa.
#Ficino vertaalde in 1471 de verzameling werken [[w:Corpus Hermeticum|Corpus Hermeticum]] die uit de eerste eeuwen na Christus stammen maar waarvan renaissancistische intellectuelen dachten dat ze nog vóór de tijd van [[w:Mozes|Mozes]] waren geschreven en de veronderstelde leerstellingen bevatten van de oude Egyptische god [[w:Thoth (Egyptische mythologie)|Thot]] of [[w:Hermes Trismegistus|Hermes Trismegistus]]. Dit werk leerde dat de mens door een spirituele wedergeboorte zijn bij de zondeval verloren heerschappij over de natuur kon herwinnen. Het werk van Ficino leidde tot het [[w:hermetisme|hermetisme]] waarbinnen de [[Westerse astrologie|astrologie]] en de [[alchemie]] belangrijk waren.
#Giovanni Pico della Mirandola gaf in 1486 opdracht tot het vertalen van [[w:Hebreeuws|Hebreeuws]]e mystieke teksten. Hij combineerde elementen uit het neoplatonisme met [[w:Aristoteles|aristotelisme]], hermetisme en de [[Hermetische kabbala|kabbala]].
Deze neopatonistische geleerden geloofden in het bovennatuurlijke en onstoffelijke. Het [[w:heelal|universum]] werd bevolkt door een hiërarchie van geesten die op bovennatuurlijke wijze invloed uitoefenden op de materie. De aarde zagen zij als een levend organisme. Ze meenden dat bezweringen en formules werkzaam konden zijn in de zichtbare wereld.
Er waren volgens de neoplatonisten drie soorten magie:
#De natuurlijke magie: deze betrof de [[Portaal:Occulte wetenschappen|occulte]] eigenschappen van de materie. Bijvoorbeeld de signatuurleer.<ref>Een ander voorbeeld was dat zij meenden dat uit rottende materie nieuw leven zou kunnen ontstaan, dit idee werd wel toegepast om zwangerschappen te veroorzaken.</ref>
#De hemelse magie of astrologie. Deze betrof de invloed van de hemellichamen op de materie.
#De ceremoniële magie of kakomagie of geestenbezwering. Deze deed een beroep op de geestelijke wezens waarmee het universum volgens de neoplatonisten gevuld was. De neoplatonisten geloofden dat de magiër de occulte invloeden van deze geesten op de materie door speciale technieken (geestenbezweringen) voor eigen doeleinden kon aanwenden.
==Correspondentieleer==
Regel 69:
==Alchemie==
{{
| [[Bestand:Amphitheatrum sapientiae aeternae - Alchemist's Laboratory.png|thumb|right|200px|Laboratorium van alchemist'', ca 1595]]
|-
Regel 96:
*Zij behandelden zieken.
*Zij diagnosticeerden en behandelden mensen die dachten dat ze behekst waren.
*Ze gaven toekomstvoorspellingen en hielden zich bezig met het terugvinden van verloren goederen en personen.
Sommige astrologen gebruikten zelfs (net als de wonderdokters) kristallen bollen en spiegels<ref>[[Volk, kerk en magie 1500-1700/Magie om dieven te ontmaskeren#Verfijndere technieken|Weer anderen lieten hun cliënt in een spiegel of kristallen bol kijken.]]</ref> alsmede zegels en amuletten. Toch voelden zij zich ver boven de dorpstovenaars en wijze vrouwen verheven, omdat zij meenden dat de astrologie een wetenschappelijk systeem was.
==Waarzeggerij en toekomstvoorspellen==
{{
| [[Bestand:Die alte Zigeunerin Lore aus Ungedanken liest einem Mädchen aus der Hand.jpg|thumb|right|200px|[[w:Zigeuner|Zigeunerin]] leest de hand van een meisje, [[w:de:Ludwig Emil Grimm|Ludwig Emil Grimm]], 1826]]
|-
Regel 119:
Dan waren er ook nog mensen die de toekomst konden voorspellen uit het kwaken van kikkers. Boeren voorspelden in de zeventiende eeuw wat hun graan zou opbrengen door er een paar korrels van op een hete plaat te gooien en te kijken hoe ze 'dansten'. In de achttiende eeuw voorspelden tovenaars de toekomst door in koffiedik te kijken. Wijze vrouwen stelden dat ze helderziend waren omdat ze de zevende dochter waren.
De gewone man dacht na over zijn dromen, keek naar wolkenformaties en naar vogels of dieren die zijn pad kruisten.<ref>[[Sociale geschiedenis van het Romeinse rijk/Magie|Zie ook de Auguren in het Romeinse Rijk]]</ref>
===Sceptici en materialisten over waarzeggerij===
Regel 150:
*Met kaartspelen en dobbelen laten winnen.
*Uitgeleend geld helpen terug te krijgen.
*Helpen om ongedierte af te weren, branden te blussen, kinderen in slaap te krijgen, te beschermen tegen blikseminslag, te voorkomen dat men dronken werd.
Ook koningen en koninginnen droegen deze ringen en amuletten. Misschien was deze methode wel werkzaam door een vorm van zelfsuggestie. Het dragen van een magische ring of zegel door iemand die erin gelooft, kan deze persoon zelfverzekerder maken en daardoor succesvoller.
Regel 171:
*Ook de klant de doodstraf kon krijgen als de tovenaar zich met bezweringen inliet.
*De wonderdokter zijn klant intimideerde met indrukwekkende gewaden en attributen en door op te scheppen dat hij geesten kon oproepen.
*De Kerk verbood magie en preekte ertegen.
Maar de klanten lieten zich niet afschrikken. Een tovenaar hoefde maar een paar keer te beweren dat hij mensen kon genezen en de klanten kwamen al. Als zijn reputatie eenmaal gevestigd was, stroomde het volk toe.
==Noten==
{{
▲{{sub}}
| |||
