|
| groep = onderwijskundige
| beoefenaars = onbekend
| website = [httphttps://www.onderwijsarchitect.nl beroepsvereniging]
}}
== Ontstaan ==
=== Achtergrond ===
[[Bestand:RijksUniversiteit Groningen - University of Groningen.jpg|thumb|left|Rijksuniversiteit Groningen]][[Bestand:Dresden Benno-Gymnasium 1.jpg|thumb|right|architect van onderwijsgebouw]][[Bestand:Onderwijsarchitect.jpg|thumb|left|architect van onderwijsorganisatie]]
{{Nowrap|De ''onderwijsarchitect''}} wordt gezien als een innovatie van de rol van de onderwijsprofessionalonderwijs­professional.<ref name="UOCG">{{citeerCiteer boek | Achternaam = W.H.A. Hofman, R.H. Hofman, B.J. Dijkstra, de Boom en M. Meeuwisse | Titel = '''Innovaties in het voortgezet onderwijs''' | Datum = november 2007 | Plaats = UOCG, GION | Uitgever = RISBO Contractresearch BV}}</ref> De term zelf is echter al oud<ref name="MIDDENSCHOOL">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Ed Schüssler | Titel = '''Weg van de middenschool: dertig jaar na de start van het middenschoolexperiment.''' | Datum = 2006 | Uitgever = Garant | ISBN = 9044119869}}</ref> net als ''onderwijsarchitectuuronderwijs­architectuur''<ref name="HEERLEN">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Ehlen, C. | Titel = '''Maatwerk nieuwe onderwijsarchitectuur. (Eindadvies van de werkgroepen van het Project Flexibilisering.)'' | Datum = 2002 | Plaats = Heerlen, Hogeschool Zuyd}}</ref> en werd bijvoorbeeld ook gebruikt om een architect die onderwijsgebouwen heeft ontworpen aan te duiden.<ref name="STARO">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Stichting Architecten Research Onderwijsgebouwen | Titel = '''Een traditie van verandering – de architectuur van het hedendaagse schoolgebouw''' | Datum = 2009 | Uitgever = NAI Uitgevers | ISDN = 9789056626556 | URL = http{{Http}}://www.staro-bna.org/index.php?option=com_content&view=article&id=85:een-traditie-van-verandering&catid=1:actueel}}</ref> Het huidige concept van onderwijsarchitect is mede ontwikkeld bij de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) in 2001,<ref name="RUG">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Rijksuniversiteit Groningen | Titel = '''Individueel Onderwijsontwerptraject'' | URL = httphttps://www.rug.nl/uocg/professionalisering/cursussenRUG/ontwerpOnderwijs/index }}</ref> net als het concept onderwijsarchitectuur<ref name="Kennisnet">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Wiki Kennisnet | Titel = '''Begrippen en definities: Onderwijsarchitectuur'' | URL = httphttps://flexibelleren.wiki.kennisnet.nl/Begrippen_en_definities }}</ref> gestimuleerd door de invoering van een elektronische leeromgeving, om hoogleraren te bewegen zich te laten begeleiden bij het ontwikkelen van hun onderwijs. De benadering die uitging van de leus ''u voldoet prima, hoe kunnen we daar optimaal gebruik van maken'' sloot aan bij het voortschrijdend inzicht in de effecten van verschillende stijlen van coaching op lange termijn<ref name="VU'">{{citeerCiteer boek | Achternaam = KIM A.D. TREUR, LIDEWEY E.C. VAN DER SLUIS | Titel = '''THE BENEFITS OF COACHING FOR EMPLOYEES AND THEIR ORGANISATIONS'' | Datum = 2005 | Uitgever = Vrije Universiteit Amsterdam }}</ref>.
=== Definitie ===
In 2005 bracht de RUG daarom een onderwijskundige methode op de markt,<ref name="TELEGRAAF">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Arianne Mantel | Titel = '''Motivatiebureau pept leraren op'' | Datum = 10 mei 2007 | Uitgever = De Telegraaf }}</ref> die verder werd ontwikkeld als onderwijsarchitectuur uitgevoerd door een onderwijsarchitect en resulterend in een architectonisch ontwerp, een ''onderwijsontwerp''.<ref name="ONDERWIJSONTWERP">{{citeerCiteer boek | Titel = '''Website Onderwijsontwerp'' | URL = httphttps://www.onderwijsontwerp.nl/ }}</ref> Deze definitie is ingeburgerd <ref name="LING">{{citeerCiteer boek | Achternaam = u-Ling Shih Ed.D, Associate Professor| Titel = '''A pedagogical design strategy for effective technology-based learning: iLearn model'' | Uitgever = International Journal of Instructional Technology and Distance Learning }}</ref><ref name="LAPTOP">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Kenneth L. Kraemer, Irvine Jason Dedrick, Irvine Prakul Sharma | Titel = '''One laptop per child: vision vs. reality'' | Datum = 2009 | Plaats = University of California | Uitgever = Communications of the Association for Computing Machinery, Volume 52 , Issue 6 }}</ref><ref name="OLPC">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Jaki Clark | Titel = '''OLPC and the US: The Factors, Design for Development'' | Datum = 2009 | Plaats = Stanford University }}</ref> omdat zij in lijn is met de definitie van een 'gewone' architect en aansluit bij andere afgeleiden zoals de procesarchitect of procesarchitectuur. Daarnaast gaf de definitie voldoende houvast voor parallelle ontwikkelingen van het beroep van een onderwijsarchitect zoals bijvoorbeeld bij de Esloo Onderwijsgroep<ref name="EO">{{citeerCiteer boek | Titel = '''Website Esloo Onderwijsgroep'' | URL = httphttps://esloo.itsens.nl/ }}</ref>, een interconfessionele scholengroep van zes |voortgezet-onderwijsscholen in Den Haag en Voorburg.
=== Geestesvader ===
== Kwalificaties ==
=== Intern ===
Iedereen mag zich onderwijsarchitect noemen. Er is geen opleiding met een algemeen erkend diploma. Organisaties die met onderwijsarchitecten werken stellen daarom elk hun eigen eisen, variërend van het alleen kunnen ontwerpen van onderwijs tot een breed scala aan operationele taken zoals het structureren van onderwijsinnovatie, conceptontwikkeling, ondersteuning van collega’s, examinering en kwaliteitszorg. Vaak is er een intern trainingstraject met een diploma dat alleen binnen de eigen onderwijsinstelling waarde heeft'<ref name="BOEK">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Elisabeth van Elsen | Titel = '''Onderwijsarchitecten: constructief en creatief onderwijs vernieuwen'' | Datum = 2007 | Uitgever = Happy Horseman}}</ref>.
Waar kan men die (organisaties met) onderwijsarchitecten vinden? De doelgroep bestaat uit onderwijsprofessionals die in hun dagelijks functioneren onderwijs ontwerpen en de uitvoer bewaken. Deze groep is aanzienlijk als men ervan uitgaat dat deze taak behoort bij de competenties van een goed docent. Aangevuld met interne en externe adviseurs hebben we het over een enorm aantal gegadigden.
=== Rollen ===
Een onderwijsarchitect heeft een profiel waarin eigenschappen als ondernemer, coach, expert en ontwerper zijn te herkennen.<ref name="TOOLKIT">{{citeerCiteer boek | Achternaam = VO-Raad | Titel = '''Toolkit: Ben ik een onderwijsarchitect?'' | URL = httphttps://www.vo-raad.nl/themas/tweedefase/onderbouw }}</ref> Zijn belangrijkste taak is het bedenken van een structuur van de onderwijsorganisatie en/of het lesgeven.<ref name="NOOIJ">{{citeerCiteer boek | Achternaam = mw. A.E.W. Nooij | Titel = '''Verslag jaarlijks onderzoek ROC Ter AA''' | Datum = 2006 | Uitgever = Onderwijsinspectie}}</ref><ref name="ESLOO">{{citeerCiteer boek | Titel = '''Jaarverslag Esloo Onderwijsgroep''' | Datum = 2008}}</ref> Gewoonlijk zijn het onderwijsprofessionals met ervaring in allerlei vormen en architecturen van onderwijs.<ref name="ORD">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Frits Achterberg en Ditte Lockhorst | Titel = '''Onderwijs is populair: praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek''' | Datum = 2009 | Plaats = Katholieke Universiteit Leuven | Uitgever = Onderwijs Research Dagen 2009 }}</ref><ref name="GROEN">{{citeerCiteer boek | Titel = '''Met geduld en met anderen''' | Datum = 2010 | Uitgever = Maandblad Groen Onderwijs, 2010 editie 2 | URL = httphttps://www.groenonderwijs.nl/portal/535.htm}}</ref>.
Door de veranderende rol van de leraar wordt steeds meer een beroep op hem gedaan om het eigen onderwijs te ontwerpen<ref name="AOB">{{citeerCiteer boek | Achternaam = G. van der Mee | Titel = '''Meer handen voor hetzelfde geld:...de hooggekwalificeerde docent is de onderwijsarchitect die nieuwe plannen ontwikkelt en het overzicht houdt..''' | Datum = 2006 | Uitgever = Algemene Onderwijsbond }}</ref>) (''van methodeslaaf naar onderwijsarchitect''<ref name="ONDERWIJSMONITOR">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Linda Sontag Jolijn van Haaf, Ramona van der Linden en Marjon Meijs | Titel = '''Onderwijsmonitor: Onderwijsvernieuwing en ict in het voortgezet onderwijs'' | Datum = 2004 | Plaats = Tilburg | Uitgever = IVA }}</ref>). De onderwijsarchitect blijkt uit onderzoek bepalend voor hoe de onderwijsontwikkeling verloopt, terwijl het uitgangspunt meestal is dat de onderwijsontwikkeling eigendom van de organisatie zelf is.<ref name="DIDAKTIEF">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Expeditie durven, delen, doen | Titel = '''Onderzoek brengt ingebouwde reflectie''' | Datum = 2010 | Uitgever = Didaktief Special}}</ref>. Onderwijsarchitecten vinden we voornamelijk als onderwijsontwerpers binnen docententeams<ref name="OU">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Ruud de Moor Centrum | Titel = '''De lerende school in beeld - Amadeus Lyceum''' | Datum = 2009 | Uitgever = Open Universiteit}}</ref>, als onderwijskundigen die organisaties adviseren, als consultants die bij een onderwijsadviesdienst werken<ref name="KPC">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Jos Scheffers, onderwijsarchitect KPC | Titel = '''Plan voor de vorming van meerscholenkoppels''' | Datum = 2008 | Plaats = Sittard | Uitgever = Jaarverslag van Focus, stichting voor onderwijs en opvoeding}}</ref>, als ontwikkelaars van leermiddelen <ref name="LEERMIDDELEN">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Monique van der Steen | Titel = '''Bij sollicitatie zelf ontwikkeld materiaal meenemen''' | Datum = 2008 | Uitgever = LeermiddelenVO een project van het Innovatieplatform}}</ref> en als organisatiekundigen die de onderwijsinstelling inrichten.
{{Infobox wetsartikel
}}
=== Bescherming ===
Volgens de Wet op de architectentitel (op 9 februari 2010 is door de Tweede Kamer een voorstel tot wijziging aangenomen) mag een persoon de architectentitel niet suggereren. Toch lijkt het erop dat onderwijsarchitecten zich net als bijvoorbeeld IT-architecten in de praktijk geen zorgen hoeven te maken. De wetgever, gesteund door de Europese richtlijn over architecten, heeft duidelijk bedoeld <ref name="RECHTBANK">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Mr. U.W. Bentinck | Titel = ''..het Instituut voor Binnenhuisarchitectuur, die onafhankelijk woonadviezen aan consumenten geeft, het begrip ‘binnenhuisarchitect’ zonder meer mocht gebruiken..'' | Uitgever = Arrondissementsbank in Amsterdam | Datum = 26 oktober 1995}}</ref> dat de wet er niet op gericht is een juridische definitie te geven van de werkzaamheden in de sector architectuur.
Een "erkende" onderwijsarchitect werd gevonden bij leden die zich als zodanig bij de beroepsvereniging laten registreren. De aspirant onderwijsarchitect maakte daartoe een Persoonlijk Prestatie Plan (PPP). In dit plan gaf de aspirant aan hoe het profiel van de onderwijsarchitect er in zijn persoonlijke context eruit ziet, welke producten hij oplevert en hoe hij zal bewijzen daarin een hoog professioneel niveau te hebben bereikt. De prestaties die de aspirant niet zonder hulp bij verdere persoonlijke ontwikkeling kan leveren vormden de basis voor de doelen van het Persoonlijk Ontwikkelingsplan dat eveneens ter goedkeuring dient te werden aangeboden.
Doorgaans worden docentprofessionalisering en onderwijsontwikkeling binnen de onderwijspraktijk strikt van elkaar gescheiden. Bij de ontwikkeling en implementatie van nieuwe onderwijsvormen werken interne werkgroepen of projectgroepen aan de vernieuwing binnen hun eigen organisatie. In veel gevallen is er dan sprake van een onderwijskundige herverkaveling waarbij zelden radicaal vernieuwende ideeën worden geïntroduceerd. Bovendien blijven bij onderwijsvernieuwingen individuele wensen en talenten dikwijls buiten schot. Ook de professionalisering van leerkrachten en docenten wordt bijna altijd topdown door de strategische top van de organisatie bepaald. Trainingen zijn gestandaardiseerd en houden geen rekening met de uniciteit van het individu. Een onderwijsarchitect verbindt docentprofessionalisering en onderwijsontwikkeling in een methode die in korte tijd leidt tot effectiever onderwijs.
Een onderwijsarchitect is onderwijsexpert, onderwijscoach, onderwijsontwerper en onderwijsondernemer tegelijk. Hij/zij weet deze petten razendsnel te wisselen ten behoeve van goed resultaat. Een onderwijsarchitect is gedreven en concreet en heeft de durf en creativiteit om ongebaande paden in te slaan. Hij/zij kan zich vanuit ervaring, betrokkenheid en ontwerpexpertise helemaal richten op de onderwijsprofessional en zijn werk, en daarin ad rem en flexibel reageren. Onderwijsarchitecten noemen zichzelf ook wel educatief ingenieurs<ref name="RAM">{{citeerCiteer boek | Achternaam = Baan, R.E. en Diesman, M.C. | Titel = '''Gedichtenbundel: Onze visie op onderwijs in gedichten''' | Datum = 2011 | Plaats = Dordrecht | Uitgever = Ooi en Ram Educatief Ingenieursbureau | URL = httphttps://www.ooienram.nl/}}</ref>.
=== Werkwijze ===
! Scholen met onderwijsarchitecten || Bureaus met onderwijsarchitecten
|-
| [httphttps://esloo.itsens.nl/ Esloo Onderwijsgroep] || [httphttps://www.matrio.nl/ Matrio OnderwijsArchitecten]
|-
| [httphttps://www.roc-teraa.nl/ ROC Ter AA] || [httphttps://www.concent-group.nl/ Concent Group]
|-
| [httphttps://www.montaignelyceum.nl/ Montaigne Lyceum] || [httphttps://www.educatief-ontwerpen.nl/ Bureau voor Educatief Ontwerpen]
|-
| [httphttps://www.hszuyd.nl/ Hogeschool Zuyd] || [httphttps://www.rlkemper.nl/ Rene Kemper]
|-
| [httphttps://www.commanderijcollege.nl/ Commanderij College] || [httphttps://nl.linkedin.com/pub/g-van-meerhoven/11/872/374 GM Onderwijsontwikkeling]
|-
| [httphttps://www.rocflevoland.nl/ ROC Flevoland] || [httphttps://cinop.brengtlerentotleven.nl/ Cinop]
|-
| [httphttps://www.amadeuslyceum.nl/ Amadeus Lyceum] || [httphttps://www.kpcgroep.nl/ KPC Groep]
|}
| 