Spinoza Ethica: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
<!-- deze pagina gekopieerd naar Spinoza Ehica/Overzicht , dan kan deze pagina voorplaat worden, nodig voor boek op boekenplank Filosofie? -->
<!-- als commentaar, boek ver genoeg 11/2019 {{beginBegin}} -->
{{Bi}}
{{Spinoza_Ethica}}
Regel 10:
[[Bestand:Manuscript of Ethica by Baruch de Spinoza - Biblioteca Vaticana, Vat. lat. 12838.jpg|thumb|Een manuscript van de tekst van Benedictus de Spinoza: Ethica. Biblioteca Vaticana, Vat. lat. 12838. Ethica deel 1, stelling 5 eind, stelling 6 tot en met 8. Prop. = Stelling, Dem. = Bewijs.]]
[[File:Benedictus de Spinoza - Ethices Pars secunda, De Naturâ & Origine mentis, 1677.jpg|thumb|Benedictus de Spinoza: Ethica deel 2. Ethices Pars secunda, De Naturâ & Origine mentis, 1677. "Aard en oorsprong van de menselijke geest".]]
De [[w:nl:Ethica (Spinoza)|Ethica, Ordine Geometrico Demonstrata]] (''[[w:nl:Ethiek|Ethiek]], uitgelegd volgens de regels van de meetkunde'') is een 17e-eeuws boek van de Nederlandse filosoof [[w:nl:Baruch Spinoza|Benedictus de Spinoza]] (Amsterdam, 1632 – Den Haag, 1677) over God in een nieuwe betekenis, de [[w:nl:metafysica|metafysica]], de [[Spinoza_Ethica/Deel_3#Definities_van_de_gevoelens|psychologie]] en de beste levenswijze (ethiek).<ref>{{enEn}}[https://philarchive.org/archive/RICSBA-7 philarchive.org Charles Jarrett: ''Spinoza: a guide for the perplexed'', 239 pp. Continuum International Publishing Group, 2007. Part II: The Ethics pp. 71-176]. Geraadpleegd op 22 december 2019.</ref> Het opmerkelijke van dit boek uit 1678 is de meetkundige opbouw in de vorm van grondwaarheden ([[w:nl:axioma|axioma's]]), afspraken ([[w:nl:definities|definities]]), stellingen en bewijzen, die Spinoza toepaste om een zo wetenschappelijk mogelijk betoog te leveren. Er is recent kritisch onderzoek naar de geldigheid van de logica van de Ethica.<ref>[https://www.jstor.org/stable/20115250 jstor.org Charles Jarrett: ''The Logical Structure of Spinoza's "Ethics", Part I'', Synthese, Vol. 37, No. 1, Spinoza in Modern Dress (Jan., 1978), pp. 15-65]. Geraadpleegd op 25 augustus 2019 (helaas betaalmuur). Hier eerste twee pagina's: [https://link.springer.com/article/10.1007%2FBF00869440 link.springer.com]</ref><ref>[httphttps://ceur-ws.org/Vol-112/Hladik.pdf Jan Hladik: ''Spinoza's Ontology''], in Gregor Büchel, Bertin Klein, Thomas Roth-Berghofer (eds.): ''Proceedings of the First International Workshop on Philosophy and Informatics'' WSPI '04, Cologne (Germany), March 31 - April 1, 2004.</ref><ref>[httphttps://www.scriptiesonline.uba.uva.nl/document/653167 Pablo Sierra Márquez: ''A formalization of Spinoza’s Ethics, Part 1: Consequences for interpretation. MSc Thesis (Afstudeerscriptie) MSc in Logic at the Universiteit van Amsterdam], 2017. Geraadpleegd op 14 oktober 2019.</ref> Vanuit de neurobiologie is er belangstelling voor Spinoza's bespreking van emoties.<ref>Antonio Damasio: ''Het gelijk van Spinoza. Vreugde, verdriet en het voelende brein'', Wereldbibliotheek, Amsterdam 2010</ref>
 
In dit wikiboek komt (hoopt de beginner van dit wikiboek, hulp is welkom) een samenvatting met alle stellingen in begrijpelijk Nederlands (er staan nu nog vele vraagtekens (?)), in eerste aanleg kortheidshalve meestal zonder de oorspronkelijke bewijzen<ref>Bijvoorbeeld staat in dit wikiboek wel het bewijs bij [[Spinoza_Ethica/Deel_4#4s50|Deel 4 Stelling 50]]: ''Medelijden is slecht...'' en trouwens al alle stellingen van [[Spinoza_Ethica/Deel_1#Stellingen|Deel 1 "God"]]</ref> (als iemand de bewijzen in korte vorm erbij wil zetten, graag). Wie weet is zo'n samenvatting nuttig voor geïnteresseerden in het onderwijs en daarbuiten.
 
De Latijnse tekst<ref name=krop>Krop, Henri, ''Spinoza Ethica'' (Latijn met vertaling en inleiding), Bert Bakker, Amsterdam 2002, 2004</ref><ref name=meijer>[httphttps://users.telenet.be/rwmeijer/spinoza/works.htm Users.telenet.be Index schematicus quaestionum quae in ethice tractantur.] Vertaald door bewerker. Geraadpleegd op 7 juli 2019. NB De Latijnse tekst van Ethica Deel 2 eerste Explicatio in de Definitiones wijkt af van de uitgave van 1677 en ook van Krop.</ref> van Spinoza wordt als leidraad gebruikt met de vertaling van Nico van Suchtelen<ref name=vansuchtelen>[[w:nl:Nico van Suchtelen|Suchtelen, Nico van]], ''Ethica'' (uit het Latijn vertaald, ingeleid en van verklarende aantekeningen voorzien), Wereldbibliotheek, 1979. In de [https://www.dbnl.org/tekst/spin003ethi01_01/spin003ethi01_01_0004.php| dbnl.org Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren Nico van Suchtelen: ''Benedictus de de Spinoza Ethica (1928)''].</ref> als inspiratie in een gemoderniseerde vorm, waarbij desgewenst andere vertalingen in het Engels<ref>Bijvoorbeeld de Engelse vertaling van Elwes [httphttps://www.faculty.umb.edu/gary_zabel/Courses/Spinoza/Texts/Ethica/Title%20Page%20Spinoza%27s%20Ethics%20-%20Elwes%20Translation.htm faculty.umb.edu/gary_zabel R.H.M. Elwes (1883), ''Ethics Demonstrated in Geometric Order'']</ref><ref>[[wikisource:en:Ethics_(Spinoza)|Ethica in het Engels vertaald (''Ethics by Benedictus de Spinoza'') door Elwes op Wikisource.]]</ref> en Nederlands<ref name=krop /> geraadpleegd worden. (Eigen conclusies worden in de tekst aangegeven met ''commentaar:''.) Hieronder een inhoudsopgave en een woordenlijst. Misschien moet een vergelijking worden gemaakt met de filosofische terminologie van [[w:nl:Aristoteles|Aristoteles]] en [[w:nl:René Descartes|Descartes]],<ref>Spinoza gaat kort in tegen Descartes in het voorwoord van Ethica deel 3 Oorsprong en aard van de gevoelens.</ref> die in Spinoza's tijd de toon in de filosofie aangaven en waar Spinoza op voortbouwt en zich tegen afzet (tegen Descartes in de voorwoorden van Ethica [[Spinoza_Ethica/Deel_3#Voorwoord|deel 3]] en [[Spinoza_Ethica/Deel_5#Voorwoord|deel 5]]).
<!-- Navigatie
<br>
Regel 142:
 
===[[Spinoza Ethica/Deel_4|Deel 4 De kracht van de gevoelens]]===
* [[Spinoza Ethica/Deel_5#Voorwoord|Voorwoord]],<!--[[w:nl:Proloog (vorm)|-->, [[Spinoza Ethica/Deel_5#Definities|definities]] en [[Spinoza Ethica/Deel_5#Axioma's|axioma's]]
* De menselijke staat: [[Spinoza_Ethica/Deel_4#4s1|1-18 De oorzaken van de menselijke onmacht en wispelturigheid]] [[Spinoza_Ethica/Deel_4#4s19|19-28 Utile proprium, menselijke deugd]] [[Spinoza_Ethica/Deel_4#4s29|29-37 Het algemeen belang, samenleving]]
* Onderworpenheid en vrijheid: [[Spinoza_Ethica/Deel_4#4s38|38-58 Goede en slechte gevoelens.]] [[Spinoza_Ethica/Deel_4#4s59|59-66 Leven volgens het verstand]] [[Spinoza_Ethica/Deel_4#4s67|67-73 Het leven van de vrije mens.]]
Regel 195:
||Adaequaat<br>''Adaequate oorzaak'' ||Adequaat<br>''Adequate oorzaak''||Afdoende? voldoende?<br>Afdoende oorzaak, dus een oorzaak<br>waarmee een gevolg geheel verklaard kan worden.<br>Er zijn niet nog meer oorzaken nodig ter verklaring van het gevolg.
|-
|Affectio [[Spinoza_Ethica/Deel_1#1d5|1d5]], [[Spinoza_Ethica/Deel_1#1a5|1a5]], [[Spinoza_Ethica/Deel_1#1s4|1s4]]||Aandoening (niet ziekte), openbaring||Aandoening (niet ziekte)||Gewaarwording, gemoedsaandoening <br>(aandoening, van Dale: opgewekt door<br>een bewuste uitwendige of inwendige oorzaak,..<br>aandoening van warmte, aandoening van smart),<br>inwerking, beïnvloeding, invloed?
|-
|Affectus [[Spinoza_Ethica/Deel_3#3d3|3d3]], [[Spinoza_Ethica/Deel_4#4s7|4s7]]||Aandoening (niet ziekte)||Hartstocht||Emotie, geestestoestand, stemming, gevoel?
Regel 225:
|'''E'''ffectus [[Spinoza_Ethica/Deel_1#1a3|1a3]], [[Spinoza_Ethica/Deel_1#1a4|1a4]] ||Uitwerking||Gevolg||Effect, gevolg.
|-
|'''G'''landula pinealis [[Spinoza_Ethica/Deel_5#Voorwoord|Deel 5 Voorwoord]]|| Pijnappelklier || Pijnappelklier || [[w:nl:Pijnappelklier|Epifyse]]: volgens Descartes is de pijnappelklier of epifyse<br>(niet te verwarren met de [[w:nl:Hypofyse|hypofyse]], Glandula pituitaria)<br>het enige orgaan waar Lichaam en Ziel (Stof en Geest)<br>informatie uitwisselen, en de ''zetel van de ziel''. Spinoza<br>vindt Descartes' mechanische verklaring van die uitwisseling <br>ongeloofwaardig ([[Spinoza_Ethica/Deel_5#Voorwoord|deel 5 Voorwoord]]).
|-
|'''I'''dea [[Spinoza_Ethica/Deel_2#2d3|2d3]]||Voorstelling||Idee||Gedachte aan
Regel 277:
}}
{{Fase4}}
{{wikiquoteWikiquote|Spinoza}}
 
 
Regel 285:
| Naam = Plato
}}
{{fase4Fase4}}
{{Wikiquote|Plato}}
-->
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.