Wikibooks

Quenya/Speciale stamvormen: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Vorige wijzigingVolgende wijziging →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Dirk math (overleg | bijdragen)
2.012 bewerkingen
Geen bewerkingssamenvatting
Dirk math (overleg | bijdragen)
2.012 bewerkingen
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
{{Weg}}
==Woorden met een misleidende eindletter==
 
Volgende woorden lijken op -'''r''' te eindigen, maar het zijn eigenlijk woorden op -'''s''':
::'''cár''', '''cas'''- "hoofd"
::'''cor''', '''cos'''- "oorlog"
::'''fandor''', '''fandos'''- "monster"
::'''mar''', '''mas'''- "huis, woonst"
::'''nier''', '''nies'''- "honingbij"
 
 
Ze hebben enkel in de nominatief enkelvoud een -'''r''', in alle andere naamvallen volgen ze '''cos''' (zie [[Quenya/Verbuigingsparadigma's]]).
 
 
 
En deze woorden lijken op -'''s''' te eindigen maar het zijn feitelijk woorden op -'''t''':
::'''ceres''', '''ceret'''- "aardewerk"
::'''hes''', '''het'''- "gezinsgenoot"
::'''palis''', '''palit'''- "gazon, grasveld"
 
 
Ze hebben enkel in de nominatief enkelvoud een -'''s''', in alle andere naamvallen volgen ze '''sarat''' (zie [[Quenya/Verbuigingsparadigma's]]).
 
 
 
 
==Verdubbelde '''t'''-stammen==
 
 
===verdubbeling op '''ts'''===
 
Bij een aantal woorden op -'''t''' vinden we geen echte verdubbeling maar echter een extra -'''s''':
::'''helet''', '''helets'''- "pelsmantel"
::'''henet''', '''henets'''- "raam"
::'''orot''', '''orots'''- "grot"
::'''quelet''', '''quelets'''- "lijk"
 
 
Ook enkele woorden op -'''s''' behoren tot deze groep:
::'''aris''', '''arits'''- "dochter"
::'''cangaris''', '''cangarits'''- "wever"
::'''fas''', '''fats'''- "kwast"
::'''nos''', '''nots'''- "damp"
::'''oaris''', '''oarits'''- "zeemeermin"
 
 
En één uitzonderlijk woord op -'''ë''':
::'''vitë''', '''vits'''- "sap"
 
 
 
Deze woorden hebben een afwijkende locatief en possessief enkelvoud, ze hebben alle een u-duaal:
 
<table border="1" cellpadding = "5">
<tr>
<th> </th>
<th width="90px">enkelvoud</th>
<th width="90px">meervoud</th>
<th width="90px">duaal</th>
<th width="90px">part. meerv.</th>
</tr>
<tr>
<td><b>nominatief</b></td>
<td>helet</td>
<td>heletsi</td>
<td>heletsu</td>
<td>heletseli</td>
</tr>
<tr>
<td><b>genitief</b></td>
<td>heletso</td>
<td>heletsion</td>
<td>heletsuo</td>
<td>heletselion</td>
</tr>
<tr>
<td><b>possessief</b></td>
<td><u>heletwa</u></td>
<td>heletsiva</td>
<td>heletsuva</td>
<td>heletselíva</td>
</tr>
<tr>
<td><b>datief</b></td>
<td>heletsen</td>
<td>heletsin</td>
<td>heletsun</td>
<td>heletselin</td>
</tr>
<tr>
<td><b>ablatief</b></td>
<td>heletsello</td>
<td>heletsillon(r)</td>
<td>heletsullo</td>
<td>heletselillo(n)(r)</td>
</tr>
<tr>
<td><b>allatief</b></td>
<td>heletsenna</td>
<td>heletsinnar</td>
<td>heletsunna</td>
<td>heletselinna(r)</td>
</tr>
<tr>
<td><b>locatief</b></td>
<td><u>heletsë</u></td>
<td>heletsissen</td>
<td>heletsussë</td>
<td>heletselisse(n)</td>
</tr>
<tr>
<td><b>instrumentalis</b></td>
<td>heletsenen</td>
<td>heletsinen</td>
<td>heletsunen</td>
<td>heletselínen</td>
</tr>
<tr>
<td><b>respectief</b></td>
<td>heletses</td>
<td>heletsis</td>
<td>heletsus</td>
<td>heletselis</td>
</tr>
</table>
 
 
 
 
===verdubbeling op '''tt'''===
 
::'''calumet''', '''calumett'''- "lamp"
::'''cehtecet''', '''cehtecett'''- "kuiken"
::'''lat''', '''latt'''-, "flap, deksel"
::'''lequet''', '''lequett'''- "scharnier, gewricht"
::'''mat''', '''matt'''- "maal"
::'''nat''', '''natt'''- "ding"
::'''tecet''', '''tecett'''- "brief"
 
 
Ze worden verbogen als '''henet''', '''henets'''-.
 
 
 
===verdubbeling op '''ht'''===
 
::'''cecet''', '''ceceht'''- "fasant"
::'''met''', '''meht'''- "doel"
::'''mut''', '''muht'''- "vuil"
::'''sarat''', '''saraht'''- "plank"
::'''teret''', '''tereht'''- "boor"
::'''tet''', '''teht'''- "plek, plaats"
::'''welet''', '''weleht'''- "zweer, tumor"
::'''yat''', '''yaht'''- "nek"
 
 
Ze worden verbogen als '''henet''', '''henets'''-.
 
 
 
 
==Klinkerverkorting==
 
Sommige substantieven hebben een lange klinker die in de stamvorm verkort wordt, ze worden verder verbogen als woorden met een korte klinker:
 
 
::'''lár''', '''lar'''- "oor"
::'''nén''', '''nen'''- "water"
::'''nér''', '''ner'''- "man"
::'''quén''', '''quen'''- "persoon"
::'''tál''', '''tal'''- "voet"
::'''yár''', '''yar'''- "bloed" ^
 
<small>
^ het normale woord voor bloed is '''sercë'''.
</small>
 
 
Het woord '''yén''' "Elfs jaar" is een uitzondering, want de '''é''' blijft in alle naamvallen lang: '''yéni'''.
 
 
 
 
==Klinkerverlenging==
 
In enkele woorden vinden we de omgekeerde situatie, het zijn echter alle eigennamen:
::'''Eruhin''', '''Eruhín'''- "Kind van Eru"
::'''Valatar''', '''Valatár'''- "Valar-koning"
::'''Atanatar''', '''Atanatár'''- "Voorvader"
::'''Casar''', '''Casár'''- "Dwerg"
 
 
 
 
==Klinkerwijziging==
 
In sommige woorden vinden we een compleet andere klinker. Het meest voorkomend is dit bij de [[Quenya/U-stammen|U-stammen]] en de [[Quenya/I-stammen|I-stammen]].
 
 
Er zijn 2 woorden met een stamvorm op –'''a''' maar met een nominatief op –'''o''':
::'''rauco''', '''rauca'''- "demon"
::'''sundo''', '''sunda'''- "wortel"
 
Merk op: '''rauco''' is in het enkelvoud en het duaal een U-stam.
 
 
 
Er zijn ook 2 woorden op –'''a''' met een stamvorm op –'''i''':
::'''hína''', '''híni'''- "kind"
::'''ónona''', '''ónoni'''- "tweeling"
 
 
 
 
==Woorden met speciale tussenklinker==
 
Zoals we eerder reeds konden zien: als een naamvalsuitgang toegevoegd wordt aan een woord op een medeklinker dan voegen we een extra –'''e'''– in tussen de stam en de uitgang, bvb.
::'''macilen''' "aan een zwaard" (datief)
::'''anarenna''' "naar een koning" (allatief)
 
 
Er zijn echter 4 woorden met een andere tussenklinker:
met –'''o'''–
::'''tol''', '''toll'''- "eiland"
::'''Mandos''', '''Mandost'''- "Mandos"
 
 
:we vinden dus bvb.
::'''tolossë''' "op een eiland" (locatief)
::'''Mandostonna''' "naar Mandos" (allatief)
 
 
 
met –'''a'''–
::'''tál''', '''tal'''- "voet"
::'''umbar''', '''umbart'''- "lot"
 
 
:we vinden dus bvb.
::'''talan''' "voor een voet" (datief)
::'''i umbartanen''' "door het lot" (instrumentalis)
 
 
 
 
==Onregelmatige stamvormen==
 
Eerst een groep aanverwante woorden:
Alle woorden die een "kamer" aanduiden eindigen op –'''san'''. Dit is afkomstig van '''sambë''' "kamer", bvb.:
::'''caimasan''', '''caimasamb'''- "slaapkamer"
 
 
Volgende twee behoren ook tot deze groep:
::'''han''', '''hamb'''- "grond"
::'''san''', '''samb'''- "kamer"
 
 
 
Maar sommige woorden zijn volledig onregelmatig:
::'''cilapi''', '''cilapinc'''- "roodborstje"
::'''hyar''', '''hyarm'''- "ploeg (landbouwwerktuig)"
::'''las''', '''lax'''- "val, strik"
::'''lencë''', '''lenqu'''- "ledemaat"
::'''oito''', '''oiont'''- "gebrek"
::'''olos''', '''olor'''- "droom"
::'''pat''', '''papt'''- "blaadje"
::'''peltas''', '''peltax'''- "steunpunt"
::'''piet''', '''piecc'''- "pin"
::'''sat''', '''sapt'''- "gat"
::'''silit''', '''siliqu'''- "vuursteen"
::'''sincë''', '''sinqu'''- "mineraal, metaal"
::'''taran''', '''taramb'''- "buffet"
::'''telin''', '''telimb'''- "dak, bedekking"
::'''tyus''', '''tyux'''- "herkauwer"
::'''ulun''', '''ulump'''- "kameel"
 
 
 
Enkele woorden lijken op [[Quenya/2-letter woorden|2-letter woorden]], maar ze hebben echter een stamvorm:
::'''rá''', '''ráv'''- "leeuw"
::'''nó''', '''nów'''- "idee"
::'''tó''', '''tów'''- "wol"
De possessief enkelvoud van deze woorden eindigt op -'''va''', de genitief op -'''vo''':
::'''rá''' &rarr; '''ráva''', '''rávo'''
::'''nó''' &rarr; '''nóva''', '''nóvo'''
::'''tó''' &rarr; '''tóva''', '''tóvo'''
 
 
----
 
>> [[Quenya]] >> [[Quenya/Substantieven]] >> [[Quenya/Stamvormen]] >> [[Quenya/Speciale stamvormen]]
 
[[Category:Quenya]]
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.