Wikijunior:Zonnestelsel/Jupiter: verschil tussen versies

Jupiter wordt terecht een reus genoemd. Hij heeft een diameter van 142700 km - meer dan 11 keer de diameter van de aarde - en zijn massa bedraagt meer dan het dubbele van alle andere planeten in het zonnestelsel samen. Daarom krijgt hij bijzondere aandacht van de sterrenkundigen.

 

 

 

 

Het wolkendek van Jupiter is wondermooi en veranderlijk. Heldere zones (hoge drukgebieden) wisselen af met donkere banden (lage drukgebieden). De ruimtesonde Cassini heeft in de donkere banden van Jupiter oprijzende individuele stormcellen waargenomen, die bestaan uit witte wolken. Daalt de lucht dan in de heldere zones? We zien er vlekken allerhande, die soms lang blijven bestaan. Zo wordt de Grote Rode Vlek al meer dan 300 jaar waargenomen. Bovenaan het wolkendek is het koud en temperaturen van -150° C zijn normaal.

Winden waaien met snelheden van 100 m/s (360 km/h) in banden parallel met de evenaar, met verschillende snelheden en zelfs in onderling tegengestelde richtingen. De witte wolken bestaan uit ammoniakkristallen; zij bevinden zich bovenaan in het wolkendek. Dieper liggen wolken van ammoniumwaterstofsulfide (NH4HS), met sporen fosfine (PH3), zwavel (S) en bepaalde koolwaterstoffen. Nog dieper bestaan de wolken vermoedelijk uit waterijs en misschien zelfs uit waterdruppels. De Galileosonde, die in de atmosfeer van Jupiter is afgedaald, heeft een grotere abundantie aan de edelgassen argon, krypton en xenon aangetoond dan verwacht.

 

 

Ongeveer 86% van Jupiter bestaat uit waterstof en 13,6% uit helium. Centraal ligt een rotskern van vermoedelijk 10 tot 15 aardmassa’s. Druk en temperatuur stijgen naarmate men dieper in de atmosfeer afdaalt. De moleculaire waterstof wordt vloeibaar en uiteindelijk, bij zeer hoge druk, metallisch (een verzameling van protonen en elektronen) en dit reeds op een diepte van 7000 km. Dit metallisch waterstof is elektrisch geleidend en samen met de rotatie van de planeet krijgen we hier een dynamo, verantwoordelijk voor het sterk magnetisch veld van de planeet.

Jupiter zendt meer energie uit dan de planeet van de Zon ontvangt. Dit komt doordat de planeet nog steeds aan het samentrekken is, wat een omzetting geeft van potentiële energie in kinetische energie en dus warmte.

 

 

Voyager 1 ontdekte in 1979 een dunne, platte ring rond Jupiter, bestaande uit uiterst kleine deeltjes. De ring is ongeveer 6000 km breed en bezit een scherp begrensde buitenrand op 58 000 km boven Jupiter’s wolkendek. De ring bestaat uit twee delen. Verder naar buiten ligt nog de zeer zwakke Gossamerring.

 

 

De vier grote manen van Jupiter - Io, Europa, Ganymedes en Callisto - zijn vergelijkbaar met onze Maan en Ganymedes is zelfs groter dan Mercurius. De gemiddelde dichtheid vermindert van Io naar Callisto. Daarnaast bezit Jupiter 51 onregelmatige manen: ze bewegen omheen de planeet in een eerder onstabiele, veranderlijke baan en het zijn hoogstwaarschijnlijk ingevangen objecten. De onregelmatige manen komen in groepen voor. De naam van de manen die prograad om Jupiter lopen eindigt op “a”, die retrograad lopen op “e” (Themisto is de uitzondering). Kunnen ze, per groep, dan afkomstig zijn van één object dat in stukken is gebroken? Het aantal manen bedraagt voor het ogenblik 61 (augustus 2003).