Latijn/Les 8: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Uitbreiding |
||
Regel 8:
|1.||''Gladius quem in manu dextra fero acutus est.''||Het zwaard dat ik in mijn rechter hand draag is scherp.
|}
Regel 160 ⟶ 142:
|''audiv'''erant'''
|}
|}
Ook ''esse'' en ''ire'' gedragen zich regelmatig:
{|
|-
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|'''inf.'''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|''esse''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|''ire''
|}
|-
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|'''stam'''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|''fu-'''era'''-''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|''i-'''era'''-''
|}
|-
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|'''1 s.'''
|-
|'''2 s.'''
|-
|'''3 s.'''
|-
|'''1 p.'''
|-
|'''2 p.'''
|-
|'''3 p.'''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|''fu'''eram'''
|-
|''fu'''eras'''
|-
|''fu'''erat'''
|-
|''fu'''eramus'''
|-
|''fu'''eratis'''
|-
|''fu'''erant'''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|''i'''eram'''
|-
|''i'''eras'''
|-
|''i'''erat'''
|-
|''i'''eramus'''
|-
|''i'''eratis'''
|-
|''i'''erant'''
|}
|}
===Voegwoorden===
De enige voegwoorden die we tot nog toe tegengekomen zijn, zijn ''et'' en ''sed''. Dit zijn nevenschikkende voegwoorden. Nevenschikking (of ''parataxis'') betekent dat de twee samengevoegde zinnen van gelijke waarde zijn; ze zijn elk een onafhankelijke zin . Meestal betekent dat twee hoofdzinnen:
:{|
|-
|''Exii et ad forum ambulavi.''||Ik liep naar buiten en wandelde naar het forum.
|-
|''Exii. Ad forum ambulavi.''||Ik liep naar buiten. Ik wandelde naar het forum.
|-
|''Quaesivi, sed non repperi.''||Ik zocht maar vond (het) niet.
|-
|''Quaesivi. Non repperi.''||Ik zocht. Ik vond (het) niet.
|}
Als de twee zinnen daarentegen niet van gelijke waarde zijn spreken we van onderschikking (of ''hypotaxis''). De bijzin speelt dan een ondergeschikte rol aan de hoofdzin. Één zo'n soort bijzin zijn we al tegengekomen, namelijk de relatieve bijzin, die ingeleid wordt door een relativum (zie les 7). Relatieve bijzinnen hebben betrekking op een naamwoord of naamwoordgroep. Andere bijzinnen zeggen iets over de hoofdzin en worden daarom ''bijwoordelijke bijzinnen'' genoemd. Ze kunnen een reden geven voor de hoofdzin (''omdat''), een doel (''zodat''), gelijktijdigheid (''terwijl'') etc.
:{|
|-
|''Domum ii postquam amico discesseram.''||Ik ging naar huis nadat ik van mijn vriend afscheid had genomen.
|-
|''Discipuli sedulo didicerunt quod magister inspectavit.''||De leerlingen studeerden ijverig omdat de leraar toekeek.
|}
Regel 354 ⟶ 443:
* ''domo'' = van huis
* ''domum'' = naar huis
De vorm ''domi'' vraagt om nadere uitleg. In een periode voordat het Latijn geschreven werd kende het nog een andere naamval, de zogenaamde ''locativus'', die aangaf waar iets was of plaatsvond. ''domi'' was de locativus enkelvoud van ''domus'' en is als vaste uitdrukking in het latijn bewaard gebleven.
De locativus zullen we nog een keer tegenkomen.
:{|
|-
||''Domi sumus.''|| = Wij zijn thuis.
|-
||''Domum iistis.''|| = Jullie gingen naar huis.
|-
||''Domo iistis.''|| = Jullie gingen (weg) van huis. (ablativus zonder voorzetsel)
|}
Regel 469 ⟶ 570:
;Hypotaxis: onderschikking.
;Parataxis: nevenschikking.
;Locativus: een niet meer gebruikte naamval die nog in vaste uitdrukkingen en een bepaalde groep woorden uit de Consonant-declinatie voorkomt.
Regel 479 ⟶ 581:
|-
|''dexter, -tra, -trum''||rechts
|-
|''discedere, discessi, discessum'' (C)||uiteen gaan; ''ab A[abl] discedere'' = van A afscheid nemen
|-
|''domus, -us'' (f)||huis
Regel 485 ⟶ 589:
|-
|''manus, -us'' (f)||hand
|-
|''postquam''||nadat
|-
|''quearere, quaesivi, quaesitum'' (C)||zoeken
|-
|''reperire, repperi, repertum'', (I)||vinden
|-
|''sedulo''||ijverig
|-
|''sinister, -tra, -trum''||links
| |||