Latijn/Les 8: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Uitbreiding voegwoorden en voorbeelden; eerste oefening |
Tweede oefening en alter toegevoegd; woordenlijst uitgebreid |
||
Regel 1:
{{Latijn}}
Bijzinnen en voegwoorden; voltooid verleden tijd; U-declinatie; ''ferre''; ''alter''
===Voorbeelden===
{| valign="top" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding:5px;"
|-
|1.||''Gladius quem in manu dextra fero acutus est.''||Het zwaard dat ik in mijn rechter hand draag is scherp.
Regel 15:
|-
|5.||''Dum servi laborant, dominus dormiebat.''||Terwijl de slaven werkten, sliep de meester.
|-
|6.||''Amici iam domum ierant, ubi ad cauponam pervenit.''||Mijn vrienden waren al naar huis toen ik bij de kroeg aankwam.
|}
Regel 278 ⟶ 280:
===U-declinatie===
De U-declinatie (of 4e declinatie) is een wat kleinere groep woorden waarvan de stam eindigt op een ''u''. Er zijn twee afzonderlijke vervoegingen, voor het mannelijk en vrouwelijk enerzijds en het onzijdig anderzijds. De woorden op ''-us'' zijn op een paar uitzonderingen na mannelijk.
In de vorige lessen zijn we er al een paar tegen gekomen:
{|style="padding:5px;"
|-
|''risus, -us'' (m)||gelach
|-
|''ruditus, -us'' (m)||gebalk
|}
Hier zijn de verbuigingen van ''currus'', wagen, en ''cornu'', hoorn:
Regel 341 ⟶ 352:
{|style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding:5px;"
|-
|''
|-
|''
|-
|''
|-
|''
|-
|''
|}
||
{|style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding:5px;"
|-
|''
|-
|''
|-
|''
|-
|''
|-
|''
|}
||
{|style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding:5px;"
|-
|''
|-
|''
|-
|''
|-
|''
|-
|''
|}
||
{|style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding:5px;"
|-
|''
|-
|''
|-
|''
|-
|''
|-
|''
|}
|}
Regel 396 ⟶ 407:
Twee belangrijke woorden uit de U-declinatie die vrouwelijk zijn:
{|style="padding:5px;"
|-
|''domus, -us'' (f)||huis
|-
|''manus, -us'' (f)||hand
|}
Regel 588 ⟶ 603:
|}
|}
===Alter===
''Alter'' (de een, de ander) is een zogenaamd ''adiectivum pronominalium''. Het zijn woorden die een soort kruising vormen tussen een voornaamwoord en een bijvoegelijke naamwoord. Er zijn er een handvol van en ze worden grotendeels vervoegd als de adiectiva van groep 1. Enkel de vormen van de genitvus en dativus enkelvoud wijken af.
Hier is de verbuiging van ''alter, altera, alterum'':
{|
|-
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|
|}
|colspan="2"|
{|width="100%" style="text-align:center;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|'''masc.'''
|}
|colspan="2"|
{|width="100%" style="text-align:center;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|'''fem.'''
|}
|colspan="2"|
{|width="100%" style="text-align:center;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|'''neut.'''
|}
|-
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|'''sing.'''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|'''plur.'''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|'''sing.'''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|'''plur.'''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|'''sing.'''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|'''plur.'''
|}
|-
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|'''nom.'''
|-
|'''gen.'''
|-
|'''dat.'''
|-
|'''acc.'''
|-
|'''abl.'''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|''alter''
|-
|''alter'''ius'''''
|-
|''alter'''i'''''
|-
|''alter'''um'''''
|-
|''alter'''o'''''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|''alter'''i'''''
|-
|''alter'''orum'''''
|-
|''alter'''is'''''
|-
|''alter'''os'''''
|-
|''alter'''is'''''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|''alter'''a'''''
|-
|''alter'''ius'''''
|-
|''alter'''i'''''
|-
|''alter'''am'''''
|-
|''alter'''a'''''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|''alter'''ae'''''
|-
|''alter'''arum'''''
|-
|''alter'''is'''''
|-
|''alter'''as'''''
|-
|''alter'''is'''''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|''alter'''um'''''
|-
|''alter'''ius'''''
|-
|''alter'''i'''''
|-
|''alter'''um'''''
|-
|''alter'''o'''''
|}
||
{|width="100%" style="text-align:left;background-color: #f9f9f9;border:1px solid #aaaaaa;padding-left:5px;padding-right:5px;"
|-
|''alter'''a'''''
|-
|''alter'''orum'''''
|-
|''alter'''is'''''
|-
|''alter'''a'''''
|-
|''alter'''is'''''
|}
|}
''Alter'' in de betekenis van ''ander'' is altijd ''een andere van twee mogelijkheden''.
===Terminologie===
;Plusquamperfectum: De onvoltooid verleden tijd.
;Hypotaxis:
;Parataxis:
;Locativus:
;Temporele bijzin:
;Causale bijzin:
;Adiectiva pronominalia: Adiectiva met een sterk pronominaal karakter.
===Woordenlijst===
{|style="padding:5px;"
|-
|''alter, altera, alterum''||de een, de ander (van de twee)
|-
|''apparere, apparui, -'' (E)||verschijnen, tevoorschijn komen
|-
|''[[w:nl:Aventijn|Aventinus]], -i''||De Aventijnse heuvel in Rome
|-
|''cornu, -us'' (n)||hoorn
Regel 621 ⟶ 801:
|-
|''ferre, tuli, latum'' (C)||dragen
|-
|''fossa, -ae'' (f)||kanaal, sloot, gracht; ''fossa ducere'' = een kanaal graven
|-
|''iam''||al, reeds
|-
|''incolere, incolui, incultum'' (C)||bewonen
|-
|''inter'' (+acc)||tussen
|-
|''latus, lateris'' (n)||kant
|-
|''[[w:nl:Tarquinius_Priscus|Lucius Tarquinius Priscus]]''||Lucius Tarquinius Priscus, de vijfde koning van Rome.
|-
|''mandare, mandavi, mandatum'' (A)||opdracht geven (om te); ''A[dat] B[inf] mandare'' = A opdracht geven om te B.
|-
|''manus, -us'' (f)||hand
|-
|''occidere, occidi, occasum'' (C)||ondergaan (van hemellichaam)
|-
|''[[w:nl:Palatijn|Palatium]], -i'' (n)||De Palatijnse heuvel in Rome
|-
|''palus, paludis''(f)||moeras
|-
|''pervenire, perveni, perventum'' (I)||aankomen; ''ad A[acc] pervenire'' = bij A aankomen
|-
|''postquam''||nadat
Regel 641 ⟶ 841:
|-
|''sedulo''||ijverig
|-
|''siccati erant''||waren drooggelegd (van ''siccare'' = droogleggen)
|-
|''sinister, -tra, -trum''||links
Regel 647 ⟶ 849:
|-
|''stringere, strinxi, strictum'' (C)||trekken (van zwaard)
|-
|''ubi''||toen
|-
|''vallis, vallis'' (f)||vallei, dal
|-
|''vespertilio, vespertilionis'' (f)||vleermuis
Regel 665 ⟶ 871:
# ferebamus
# circumsedebant
[[Afbeelding:PalatijnKaart.jpg|thumb|De heuvels van Rome, met de Palatijn in het midden.]]
* Een stukje geschiedenis van Rome
:''Ubi Lucius Tarquinius Priscus rex Romanorum, Romani montes Romae incolebant. Quod valles inter montes paludes erant, rex homini fossas ducere mandavit. Postquam paludes siccati erant, in vallem inter Aventinumque Palatium Circum Maximum constituit. In altero lato Palatii forum constituit.''
[[categorie:Latijn|Les 8]]
| |||