Ab Urbe Condita/Ab excessu metus Punici: verschil tussen versies

Gaius Marius, een van Rome's grote generaals, zag in dat het leger moest worden hervormd en begon nu voor de eerste keer op grote schaal ''proletarii'' en slaven te rekruteren in plaats van de kapitaalkrachtigere burgers. Hoewel de militia nooit ''de iure'' werd afgeschaft (een typisch Romeins fenomeen) bestond het ''de facto'' niet meer. De legionairs kregen voortaan een loon, bovenop de buit en hadden het vooruitzicht op een stuk grond wanneer ze afzwaaiden. Dit laatste moest echter wel door hun generaal door een bijzondere wet worden vastgelegd, waardoor de legers van de Republiek legers van de generaal die het had opgericht zouden worden.

==Gaius Marius==

Gaius Marius, een ''eques'' uit Arpinum, begon zijn schitterende militaire en politieke loopbaan met de politieke steun van de Caecilii Metelli. Zij zouden hem helpen om in -115. ''praetor'' te worden. Nadat hij in Hispania had gediend als ''proconsul'', trok hij met Quintus Caecilius Metellus, ''consul'' in - 109, mee als diens ''legatus'' in de oorlog tegen Iugurtha. Tegen het advies van zijn beschermheer in besloot hij zich kandidaat te stellen voor het consulaat in -107. Hij zou dit ere-ambt in totaal zeven maal bekleden.

===Een ''homo novus'' wordt consul===

Desalniettemin stak Sulla over naar Asia, terwijl de ''populares'' zich terug begonnen te hergroeperen. Toen in - 87 Lucius Cornelius Cinna tot consul werd verkozen, vatte deze het plan op Rufus' maatregelen terug in ere te herstellen en met dit doel stelde hij een leger samen uit ontevreden bondgenoten om op te trekken tegen Rome. Daarop verklaarde de senaat dat Cinna was afgezet - iets wat nog nooit eerder was voorgevallen in der Romeinse geschiedenis - en stelde een nieuwe consul aan. Intussen was Marius teruggekeerd uit Africa en aan land gegaan in Etrurië. Ze bundelden hun krachten, namen Ostia in, hielden de Ianiculum bezet en trokken eind 87 Rome binnen. Verscheidene tegenstanders werden omgebracht en terwijl Marius' verbanning werd opgeheven en Sulla tot staatsvijand uitgeroepen. En op 1 januari 86 werden Cinna en Marius aangesteld als consuls voor dat jaar. Maar Marius zou niet lang genieten van zijn zevende consulaat, want op 17 januari stierf hij aan een borstvliesontsteking.

==Sulla's opkomst==

Lucius Cornelius Sulla, afkomstig uit een oude patricische familie maar door zijn vader berooid achtergelaten, begon zijn politieke carrière betrekkelijk laat. Hij was een zeer goed militair leider, maar was ook - en dit gaf hem een voordeel op Marius - belezen, vrijgevig en een schrandere onderhandelaar die iedereen wist te charmeren. Nadat hij, dertig jaar oud, ''quaestor'' was geweest in 108, diende hij onder Marius in de oorlog tegen Iugurtha. Als ''praetor'' in 97 wist hij de Romeinen voor zich te winnen door zijn vrijgevigheid tijdens de ''ludi Apollinares''. Toen hij in 96 als ''proconsul'' van Cilicia werd uitgezonden, kreeg hij als taak met Mithridates en de Parthen tot een overeenkomst te komen over Armenia. Hierbij wist hij de vriendschap te winnen van de Parthen met Rome. Hierdoor steeg Sulla's ster aan het politieke firmament als wijs diplomaat en Sulla meende dat niemand hem nu nog kon afhouden van de eer en glorie die hem door geboorterecht toekwam. Maar dit was buiten Marius gerekend, die niet genoeg kon krijgen van de eer en glorie. Aldus brak er in 87 een periode van onrust en burgeroorlog uit.

===Onrust en burgeroorlog===

In 81 had hij een rijkelijke ''triumphus'' gehouden waarbij hem ook het recht op 24 ''lictores'' werd verleend, door sommigen een “koninklijk” aantal genoemd, om aan te tonen dat Sulla het ''imperium'' van de twee ''consules'' in één persoon verenigde. Zijn Griekse bijnaam ''Epaphrodites'' (“Aphrodite's lieveling”) zou hij in Rome als ''Felix'' aan zijn naam toevoegen. Dit was de eerste keer dat een godin werd verbonden met een ''imperator''. In 80 (of 79?) tenslotte legde de zieke Sulla “de macht neer” (Plutarchus, ''Sulla'' 34.3.) om aan zijn memoires te beginnen schrijven. Hij zou in 78 overlijden, waarop hij als eerste van de ''Cornelii'' werd gecremeerd, mogelijk uit vrees dat men met hem hetzelfde zou doen als hij had gedaan met Marius' lijk (namelijk zijn lichaam opgraven en in de Tiber gooien).

==Gnaius Pompeius==

Gnaius Pompeius werd geboren in - 106 of - 105 als zoon van de ''eques'' Gnaius Pompeius Strabo, die tijdens de ''bellum sociorum'' Picenum beheerste en zich had kunnen verrijken. Hij erfde niet alleen de immense rijkdommen van zijn vader, maar ook diens uitgebreide kring aan ''clientes''. Zo kon de prille twintiger met zijn uit eigen tas betaald leger Sulla in - 83 ter hulp komen. Hij zou vervolgens ingezet worden tegen de Mariaanse strijdkrachten in Africa, waar zijn troepen hem in 81 de bijnaam ''Magnus'' zouden geven. Een minder vleiende bijnaam die hij in deze periode kreeg was die van ''adulescentulus carnifex'' (“tiener-beul”).

===Pompeius' opkomst===